ویژگی‏های یک مصاحبه گر خوب

در انجام ‏تاریخ شفاهی مصاحبه ابزار اصلی است. وجود یک مصاحبه‌گر ماهر و مؤدب در فرایند مصاحبه بسیار مهم است. یک مصاحبه‌ی خوب تنها به معیارهای زمانی، مکانی و فنی مصاحبه‌ بستگی ندارد، در این زمینه، برخی ویژگی‌های یک مصاحبه‌گر خوب عبارتند از:

راهنمای تاریخ شفاهی نیروی زمینی آمریکا(6)

توصیه می‌شود که مورخان نظامی برای ضبط مصاحبه‌های خود از ضبط‌صوت‌های رایج و متداول در دنیا یا ضبط‌های دیجیتالی استفاده کنند. بدین وسیله روند پیاده‌‌سازی مصاحبه‌ها و تبادل محصول نهایی بین دفاتر و دوایر تاریخ ارتش تسهیل خواهد شد. از نرم‌افزارهای تجاری برای ضبط‌های دیجیتالی و همچنین از میکروکاست استفاده نکنید. مرکز تاریخ نظامی فقط کاست‌های استاندارد و متداول در سطح دنیا را پیاده خواهد کرد.

راهنمای تاریخ شفاهی نیروی زمینی آمریکا(5)

برنامه مصاحبه پایان خدمت که در آئین‌نامه 5-870 نیروی زمینی از آن یاد شده است شامل مصاحبه با افراد ذیل می‌شود: رؤسای وزارتی و ستادی، فرماندهان قرارگاه اصلی، فرماندهان قرارگاه‌های تخصصی نیروی زمینی و یگان‌های قرارگاه‌های متحد نیروی زمینی، فرماندهان و معاونان فرماندهان مقر فرماندهی آموزش و دکترین نیروهای نظامی، فرماندهان و معاونان فرماندهان آموزشگاه و مرکز بهداری نیروی زمینی، فرماندهان یگان‌ها و لشکرها، و فرماندهان صحنه عملیات و قرارگاه‌های پشتیبانی یگان‌ها.

راهنمای تاریخ شفاهی نیروی زمینی آمریکا(4)

بعد از مصاحبه، نوبت به مدیریت محصول می‌رسد که مورخ باید کارهایی از قبیل خلاصه‌نویسی، پیاده‌سازی نوار، ویرایش، انتشار و بایگانی را انجام دهد. وظیفه مورخ زمانی به پایان می‌رسد که سایر مورخان نیز به اطلاعات ارائه‌شده در مصاحبه دسترسی داشته باشند.

راهنمای تاریخ شفاهی نیروی زمینی آمریکا(3)

مورخ پیش از مصاحبه باید از همراه داشتن تمام وسایل و تجهیزات مورد نیاز و سالم بودن آنها اطمینان یابد و طرز کار با هر یک را کاملاً یاد گرفته باشد تا در هنگام شروع مصاحبه به مشکلی برنخورد. اقلامی که مصاحبه‌گر برای انجام مصاحبه نیاز دارد بدین شرح است: ضبط صوت (مکانیکی یا دیجیتالی) به همراه میکروفون و سیم‌های رابط؛ آداپتور و سیم سیار؛ باتری؛ نوار صوتی یا دستگاه‌های حافظه‌دار؛ کاغذ و قلم؛ فهرست سؤالات؛ موافقت‌نامه دسترسی؛ و هر گونه اسناد مکمل مانند نقشه یا عکس.

راهنمای تاریخ شفاهی نیروی زمینی آمریکا(2)

مورخان نیروی زمینی چند نوع مصاحبه انجام می‌دهند که از روی نام هر یک می‌توان به موضوع و محتوای آنها پی برد: مانند مصاحبه زندگی‌نامه‌ای(1) (که گاهی اوقات مصاحبه دوران حرفه‌ای(2) نیز خوانده شده است)، مصاحبه موضوعی(3)، مصاحبه خروجی(4)، مصاحبه پایان خدمت و مصاحبه بعد از عملیات.(5)

راهنمای تاریخ شفاهی نیروی زمینی آمریکا(1)

اواسط دهه 1980 بود که دست‌اندرکاران مرکز تاریخ نظامی نیروی زمینی آمریکا به فکر تهیه و انتشار کتابی مشتمل بر راهنمایی‌هایی در زمینه گردآوری اطلاعات و نحوه اجرای کار تاریخ شفاهی برای تاریخ‏نگارانی افتادند که مأموریت انجام مصاحبه را برعهده داشتند و روز به روز نیز بر تعدادشان افزوده می‌شد. از آن زمان تا امروز تاریخ‏نگاران نیروی زمینی، اعم از نظامی و غیر نظامی، هزاران فقره مصاحبه تاریخ شفاهی انجام داده‌اند. مرکز تاریخ نظامی با توجه به اهمیت روزافزون تاریخ شفاهی در حوزه مستندسازی تاریخ نیروی زمینی آمریکا، بدین نتیجه رسید که اکنون وقت تجدیدنظر در محتوای راهنمای اجرای تاریخ شفاهی و اشاعه درس‌های حاصل از این تجارب غنی و گسترده فرارسیده است. نمونه برجسته مستندسازی تاریخ شفاهی را می‌توان در تلاش‌های تاریخ‏نگاران برای ثبت واکنش‌های نیروی زمینی آمریکا به حملات تروریستی یازدهم سپتامبر 2001 و عملیات‌های کنونی بر ضد تروریسم در جهان به عینه دید.

یک رابطه دیالوگ‌محور: رویکردی به تاریخ شفاهی

مهم‌ترین ایراد و اعتراضی که مورخان سنتی و معتقد به محافظه‌کاری در متدولوژی تاریخی به منابع شفاهی می‌گیرند به اعتبار و قابلیت اطمینان چنین منابعی مربوط می‌شود. آنان معتقدند که خاطره و ذهنیت یعنی گرایش‌ها و ساخته‌های ذهنی انسان موجب «تحریف» حقایق می‌شود از این رو نمی‌توان به روایات شفاهی تکیه نمود.

مراحل خاطره نگاری شفاهی جنگ تحمیلی

در باره مراحل خاطره نگاری و خاطرات شفاهی جنگ تحمیلی در این مجال کوتاه و اندک نمی توان به تفصیل سخن گفت؛ به ناچار می کوشم به طور خیلی فشرده و مختصر مطالبی فهرست وار بیان کنم. قبل از شروع بحث باید این تذکر ساده اما مورد غفلت قرار گرفته را بدهم که خاطره نویسی و خاطره نگاری شفاهی نیز مثل همه رشته های تخصص دیگر، نیاز به آموزش و تعلیم دارد و هر فردی با هر میزان دانش و سواد، نمی تواند دست به این کار بزند. خاطره نگاری موفق نیازمند مهارت های چندی است که به مرور و طی زمان به دست می آید.

تاریخ شفاهی چیست؟

مقاله‌ای که می‌خوانید بخشی از سلسله‌مقالاتِ نگارش‌یافته توسط لیندا شوپس تحت عنوان «فهم معنای مدارک» است که علاقمندان می‌توانند برای مطالعه آنها به سایت «History Matters» به نشانی historymatters.gmu.edu مراجعه نمایند. این قسمت تحت عنوان «فهم معنای تاریخ شفاهی» ارائه می‌شود تا دانشجویان و اساتید بتوانند از این موضع با عرصه تاریخ شفاهی آشنا شوند و از آن به عنوان مدارک تاریخی استفاده نمایند. اجمالی از تاریخ شفاهی و موارد استفادة مورخان از این تکنیک، نکاتی آموزنده درباره نوع سؤالاتی که هنگام خواندن مصاحبه‌های تاریخ شفاهی یا گوش دادن به آنها می‌توان پرسید، نمونه‌ای از تفسیر مصاحبه، معرفی کتاب‌های این حوزه، و همچنین نحوه جستجو و استفاده از سایت‌های تاریخ شفاهی در این مقاله بیان شده است.