مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن - 8

تجهیزات و لوازم مورد نیاز

مصاحبه تاریخ شفاهی به تجهیزات و لوازمی نیاز دارد که محقق موظف است پیش از عزیمت به محل مصاحبه نسبت به تهیه و آماده‌سازی آنها اقدام نماید. اگر مصاحبه صوتی و یا تصویری است، باید تجهیزات مناسب و مطلوب را از قبل تهیه کند. در این زمینه نکاتی را باید رعایت کرد که به برخی از آنها اشاره می‌شود.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن - 7

تعیین زمان و هماهنگی‌های پیش از مصاحبه

مصاحبه در طرح تاریخ شفاهی باید پس از هماهنگی‌های مقدماتی، در زمان مناسب انجام شود. زیرا اگر پذیرفته‌ایم که مصاحبه کانونی‌ترین بخش هر طرح تاریخ شفاهی است، توجه به زمان و چگونگی انجام آن از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر نیازمند ارتباط و گفت‌وگوی دقیق میان محقق و راوی است.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن - 6

اهمیت اطلاعات پیش از مصاحبه

یکی از ضرورت‌های مرتبط با مصاحبه تاریخ شفاهی، داشتن معلومات و اطلاعات کافی درباره موضوع مصاحبه و مسائل پیرامون آن است. متأسفانه بعضاً دیده می‌شود که مصاحبه‌گر با کم‌ترین اطلاعات، وارد جلسه شده و مصاحبه مطلوبی را به انجام نرسانده است. این وضعیت، چند آسیب جدی را به دنبال دارد که برخی از آنها به شرح ذیل است.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن - 5

تعیین هدف

مصاحبه در تاریخ شفاهی، روشی تحقیقی است که مانند هر شیوه پژوهشی دیگر، باید اهداف مشخصی داشته باشد. فراموش نکنیم که ضبط خاطرات افراد، بدون یک هدفِ تاریخ‌نگارانه را نمی‌توان تاریخ شفاهی دانست. بسیارند مؤسسه‌ها و رسانه‌هایی که در مناسبت‌های مختلف و به منظور بزرگ‌داشت یک روز و یا تکریم نام و یاد فعالان یک عرصه، به ضبط و انتشار خاطرات فعالان سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و یا فرماندهان نظامی در قالب‌های متعدد می‌پردازند، اما مشخص نمی‌کنند این مطالب چه نیازی از مخاطب و تاریخ را پاسخ می‌دهند.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن - 4

شناسایی و انتخاب راوی

همان‌گونه که قبلاً توضیح داده شد، تاریخ شفاهی امکانی مشارکت‌جویانه در فرایند تدوین تاریخ است تا اطلاعات مختلف از رویدادهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در یک مصاحبه هدف‌مند ضبط و منتشر شود. این موضوع از آن رو اهمیت دارد که نگاه و روایت افراد بیشتری در تبیین رویدادهای تاریخی دریافت خواهد شد.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن- 3

انتخاب موضوع

انتخاب موضوع، یکی از مهم‌ترین مراحل مصاحبه تاریخ شفاهی است. مصاحبه‌های تاریخ شفاهی یا موضوع‌محورند و یا فردمحور. طبیعی است که برای انتخاب موضوع، باید از دقت زیادی برخوردار بود. قبلاً گفته شد که مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی ضمن روحیه جست‌وجوگری و تحقیق، باید سطح مناسبی از معلومات عمومی و تخصصی را دارا شده و از هرگونه تعصب نسبت به افراد و جریان‌های سیاسی و اجتماعی اجتناب ورزد.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن- 2

ویژگی‌های مصاحبه‌گر

مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی علاوه بر آشنایی با فنون مصاحبه، ضروری است برای تحقق اهداف مورد نظر، ویژگی‌هایی داشته باشد. او نباید این حرفه را فعالیتی شغلی و با اهداف صرفاً مادی ببیند. تایخ شفاهی بخشی از یک رسالت فرهنگی و اجتماعی است که ارتباطی عمیق با تاریخ و میراث یک جامعه و ملت دارد. ضروری است مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی از اطلاعات کافی برای کاری که قصد انجام آن را دارد، برخوردار باشد.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن- 1

تاریخ شفاهی، راهی برای تعامل فرهنگی

ضبط خاطرات، تلاش مهمی است که اگر ازطریق مصاحبه‌های فعال وهدف‌مند انجام شود، به آن «تاریخ شفاهی» می‌گویند. در این‎گونه تاریخ‌نگاری، گروه‌هایی از جامعه که کمتر دیده می‌شوند، با درگیر شدن در ثبت تاریخ و فرهنگ، نقش و جایگاه جدیدی برای خود تعریف می‌کنند؛ به همین دلیل از تاریخ شفاهی به عنوان یک شیوه دموکراتیک در تاریخ‌نگاری یاد شده است.

هنگام بهاران شد...

سایت تاریخ شفاهی ایران در سالی که گذشت

با تشکر از مخاطبان، نویسندگان و تمام دوستانی که در سال 1395 با ما همراه بودند و همکاری داشتند، فرا رسیدن سال نو (1396) را تبریک می‌گوییم. از ابتدای سالی که گذشت و با همکاری نویسندگان و خبرنگارانی که به جمع ما افزوده شدند، سعی کردیم مصاحبه که قالب اصلی فعالیت در حوزه تاریخ شفاهی را شامل می‌شود، بیشتر در سایت گنجانده شود. همچنان که سعی شد تمام مطالب، تولیدی باشند.

قلم و مصلحت در تدوین تاریخ شفاهی

تاریخ شفاهی از تئوری تا عمل و تدوین، حاصل تلاش مستمر علاقه‌مندانی است که تجربیات ارزنده‌ای در این زمینه دارند. طی دو دهه اخیر، شرایط و بسترها سبب شده است تا شاهد تدوین و انتشار مجموعه‌های متعدد تاریخ شفاهی در داخل کشور باشیم. اهمیت موضوع نیز موجب شده تا یازدهمین همایش تاریخ شفاهی در نهم اسفند ماه سال جاری، به موضوع «تدوین» اختصاص داشته باشد.
...
12
 

اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی- 91

شما نمی‌دانید آن پسرک چه کرد و در مقابل آن ده نفر کماندوی ما چه حرکتی کرد ـ با اینکه تنها و غریب بود. برایتان گفتم که آن سرباز بیچاره به طرف پسرک نشانه رفت. پسرک دیگر گریه نمی‌کرد. او مردانه ایستاده بود و با چشمان باز به لوله تفنگی که به طرفش نشانه رفته بود نگاه می‌کرد. پس از لحظه‌ای سکوت صدای رگبار در بیابان طنین انداخت و گرد و خاک زیادی در اطراف پسرک به هوا برخاست. من به دقت ناظر این صحنه بودم. وقتی گرد و غبار فرو نشست پسرک هنوز سرپا ایستاده، خیره نگاه می‌کرد. از تعجب و حیرت کم مانده بود قلبم از کار بایستد. چطور چنین چیزی ممکن بود. پسرک ایستاده بود و با چشمان روشن و درشتش نگاه می‌کرد.