مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن - 5

تعیین هدف

مصاحبه در تاریخ شفاهی، روشی تحقیقی است که مانند هر شیوه پژوهشی دیگر، باید اهداف مشخصی داشته باشد. فراموش نکنیم که ضبط خاطرات افراد، بدون یک هدفِ تاریخ‌نگارانه را نمی‌توان تاریخ شفاهی دانست. بسیارند مؤسسه‌ها و رسانه‌هایی که در مناسبت‌های مختلف و به منظور بزرگ‌داشت یک روز و یا تکریم نام و یاد فعالان یک عرصه، به ضبط و انتشار خاطرات فعالان سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و یا فرماندهان نظامی در قالب‌های متعدد می‌پردازند، اما مشخص نمی‌کنند این مطالب چه نیازی از مخاطب و تاریخ را پاسخ می‌دهند.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن - 4

شناسایی و انتخاب راوی

همان‌گونه که قبلاً توضیح داده شد، تاریخ شفاهی امکانی مشارکت‌جویانه در فرایند تدوین تاریخ است تا اطلاعات مختلف از رویدادهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در یک مصاحبه هدف‌مند ضبط و منتشر شود. این موضوع از آن رو اهمیت دارد که نگاه و روایت افراد بیشتری در تبیین رویدادهای تاریخی دریافت خواهد شد.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن- 3

انتخاب موضوع

انتخاب موضوع، یکی از مهم‌ترین مراحل مصاحبه تاریخ شفاهی است. مصاحبه‌های تاریخ شفاهی یا موضوع‌محورند و یا فردمحور. طبیعی است که برای انتخاب موضوع، باید از دقت زیادی برخوردار بود. قبلاً گفته شد که مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی ضمن روحیه جست‌وجوگری و تحقیق، باید سطح مناسبی از معلومات عمومی و تخصصی را دارا شده و از هرگونه تعصب نسبت به افراد و جریان‌های سیاسی و اجتماعی اجتناب ورزد.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن- 2

ویژگی‌های مصاحبه‌گر

مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی علاوه بر آشنایی با فنون مصاحبه، ضروری است برای تحقق اهداف مورد نظر، ویژگی‌هایی داشته باشد. او نباید این حرفه را فعالیتی شغلی و با اهداف صرفاً مادی ببیند. تایخ شفاهی بخشی از یک رسالت فرهنگی و اجتماعی است که ارتباطی عمیق با تاریخ و میراث یک جامعه و ملت دارد. ضروری است مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی از اطلاعات کافی برای کاری که قصد انجام آن را دارد، برخوردار باشد.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن- 1

تاریخ شفاهی، راهی برای تعامل فرهنگی

ضبط خاطرات، تلاش مهمی است که اگر ازطریق مصاحبه‌های فعال وهدف‌مند انجام شود، به آن «تاریخ شفاهی» می‌گویند. در این‎گونه تاریخ‌نگاری، گروه‌هایی از جامعه که کمتر دیده می‌شوند، با درگیر شدن در ثبت تاریخ و فرهنگ، نقش و جایگاه جدیدی برای خود تعریف می‌کنند؛ به همین دلیل از تاریخ شفاهی به عنوان یک شیوه دموکراتیک در تاریخ‌نگاری یاد شده است.

هنگام بهاران شد...

سایت تاریخ شفاهی ایران در سالی که گذشت

با تشکر از مخاطبان، نویسندگان و تمام دوستانی که در سال 1395 با ما همراه بودند و همکاری داشتند، فرا رسیدن سال نو (1396) را تبریک می‌گوییم. از ابتدای سالی که گذشت و با همکاری نویسندگان و خبرنگارانی که به جمع ما افزوده شدند، سعی کردیم مصاحبه که قالب اصلی فعالیت در حوزه تاریخ شفاهی را شامل می‌شود، بیشتر در سایت گنجانده شود. همچنان که سعی شد تمام مطالب، تولیدی باشند.

قلم و مصلحت در تدوین تاریخ شفاهی

تاریخ شفاهی از تئوری تا عمل و تدوین، حاصل تلاش مستمر علاقه‌مندانی است که تجربیات ارزنده‌ای در این زمینه دارند. طی دو دهه اخیر، شرایط و بسترها سبب شده است تا شاهد تدوین و انتشار مجموعه‌های متعدد تاریخ شفاهی در داخل کشور باشیم. اهمیت موضوع نیز موجب شده تا یازدهمین همایش تاریخ شفاهی در نهم اسفند ماه سال جاری، به موضوع «تدوین» اختصاص داشته باشد.

طرحی که به آن نیاز داریم

تاریخ شفاهی راهپیمایی 22 بهمن

برای همه کسانی که از ظرف و قالب تاریخ شفاهی برای ثبت اطلاعات موجود از وقایع تاریخی یا اطراف‌شان استفاده می‌کنند، طبیعی است که در مناسبتی مانند سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و در مهم‌ترین برنامه این ایام، یعنی راهپیمایی 22 بهمن، به این بیندیشند که آیا تاریخ این راهپیمایی ثبت و ضبط شده است؟

سنّت خاطره‌نویسی آیت‌الله

اولین بار در اوایل دهه هفتاد، کتاب «هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه» که حاوی مصاحبه‌هایی با او درباره سال‌های قبل از انقلاب و اوایل تاسیس نظام جمهوری اسلامی است در دو جلد منتشر شد که جلد دوم آن را اسناد این دوران در بر‌ می‌گرفت. پس از آن، روزنوشت‌های او در اواسط دهه 1370 در برخی روزنامه‌ها به صورت پاورقی منتشر و در ادامه، برای هر سال از زندگی آیت‌الله، یک کتاب با عنوان کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی تالیف شده است.

نشانه‌ای تاریخی از مباحث مطرح در حوزه‌های علوم دینی

نخستین نوشته شهید محمد مفتح

در شماره 33 روزنامه پرچم اسلام (7 آذر 1325) مقاله‌ای با عنوان «مضرات کشف حجاب از نقطه‌نظر اجتماع و مفاسد آن» نوشت و زیر آن بدین عبارت امضا نمود: «الاحقر محمد مفتح». بی‌تردید این نوشته، نخستین اثر قلمی شهید مفتح در سن 18 سالگی است. در واقع او در جوانی دست به قلم برد و با شهامت فراوان در نوشته‌ای استوار، به اظهارنظر فقهی و اجتماعی در باب حجاب و کشف حجاب پرداخت.
...
13
 

اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی- 127

به بصره آمدم و به شغل بنّایی مشغول شدم. روزانه به پول شما شصت تومان مزد می‌گرفتم. در شهر جمهوریه چهار نفر از مجاهدین مسلمان عراق به یکی از کلانتریهای شهر حمله کردند و چند نفر از مأموران آنها را کشتند. درگیری از ساعت دو و نیم شب تا نزدیک شش صبح ادامه داشت. نیروهای دولتی چند تانک به شهر آوردند و ساختمانی را که مجاهدین مسلمان در آن سنگر گرفته بودند به گلولۀ تانک بستند.