چکیده مقالات همایش«تاریخ نگاری انقلاب اسلامی»

انقلاب اسلامی پدیده‌ای یگانه و بی‌همتا در روزگار معاصر و عظیم‌ترین حادثه‌ی تاریخی چند دهه اخیر ‌است. از بدو تکوین تا روزگار شکوفایی انقلاب اسلامی، نگاه‌های موافق و مخالف به شکلی بدیع و بی‌نظیر بدان جلب شده و از این رهگذر آثاری متفاوت از حیث روایت وتحلیل و ارزیابی پدیدآمد و لذا دور از واقعیت نیست اگر بگوییم انقلاب اسلامی در شمار معدود حوادث تاریخی روزگار اخیر است که بیشترین نوشته‌ها و آثار مرتبط با آن پدید آمده است.

تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

مطالبی که در اینجا مطرح کرده‌ام، خاطرات اقوام و آشنایان من است و برای گردآوری آنها از افرادی که فکر می‌کردم می‌توانند به من کمک کنند پرس‌وجو کردم. در ضمن مسؤولیت صحت و درستی مطالب یادشده با افرادی است که این خاطرات را تعریف کرده‌اند و بنده تنها نقش واسطه روایت‌گری این خاطرات را دارم. بخشی از این نوشته‌ها مربوط به خاطرات انقلاب پدرم و تظاهراتی است که ایشان در آنها شرکت کرده است و بخشی مربوط به خاطرات دوران 8 ساله‌ی دفاع مقدسِ یکی از دوستان برادرم و بخش سوم نیز خاطرات دایی بنده است. البته باید بگویم که دایی من دیگر در بین ما نیست چرا که ایشان در دفاع از خاک پاک میهن اسلامی خود به مقام والای شهادت نائل آمده‌اند.

از روزهای آفتابی و ابری

شنبه 11 فروردین 1363 تمام روز در منزل بودم، به خاطر بین دو تعطیل قرار گرفتن، امروز از طرف دولت تعطیل رسمی اعلام شده است. بیشتر وقتم به مطالعه گزارش‌ها، تلکس‌ها و مطالعه سناریوی سربه‌داران گذشت. «هاشمی رفسنجانی» ویژه‌نامه همشهری 85/ یکی از روزهای خدا وقتی اتاق خلوت شد و آقا دنبال چند تا از میهمان‌ها از اتاق رفت بیرون، پریدم سرجعبه پشمک و چنگ زدم، چند بار چنگ زدم و ریختم تو دهانم و جویده و نجویده قورت دادم. تا صدای پای آقا آمد، دور دهانم را پاک کردم و جعبه را قشنگ گذاشتم سرجاش. از آقا خداحافظی کردم و آقا دم در اشاره کرد به جلوی سینه‌ام و گفت. - بتکون هوشنگ مرادی کرمانی سه‌شنبه اول فروردین 84

نکاتی در باب نقش تاریخ شفاهی در مطالعات شهری با توجه بر اهمیت آن در نگارش تاریخ معاصر ایران

پژوهشگران عرصه تاریخ شفاهی، کم و بیش بر این نظرند که اگرچه مفهوم تاریخ شفاهی و به کارگیری این شیوه درک تاریخ، از گذشته‌های دور همواره وجود و حضور داشته و از سوی مورخان و نویسندگان که خود شاهد قضایا و تاریخ زمانه بوده و از اخبار دیگر شاهدان و حاضران نیز برای نگارش اثر خویش بهره می‌جسته‌اند، برای ثبت هرچه بهتر و دقیقتر رخدادها و تحولات تاریخی به کار گرفته می شده است،‌ با وجود این چندی است تاریخ شفاهی با معنا و مفهوم ماده خام و داده اطلاعاتی و بهره‌گیری از آن در نگارش تاریخ معاصر، عجین و پیوسته شده است به نحوی که در اذهان بسیاری از پژوهشگران و مورخان، این دو را نمی‌توان از یکدیگر جدا ساخت.

گزارش تجربه طرح تاریخ شفاهی (در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران )

همه ما داستانهائی برای گفتن داریم؛ داستانهائی که با آنها زندگی کرده‌ایم. ما به تجربیاتمان نظم می‌دهیم و آنها را به صورت داستان سازماندهی می‌کنیم. تاریخ شفاهی ـ که مجموعه منظمی از اظهارات افراد زنده درباره تجربیات خودشان است ـ به این داستانها گوش می‌دهد. مورخان، بر این باورند که خاطرات روزانه مردم (نه فقط ثروتمندان و افراد شهیر)، اهمیت تاریخی دارد. اگر ما این خاطرات و داستانها را حفظ و گردآوری نکنیم، از بیخ و بن از دست خواهند رفت. خاطرات شما و افراد پیرامونتان، برای خانواده و جامعه‌تان گنجهائی ارزشمند و یگانه است. شما و اعضای خانواده، می‌توانید با استفاده از فنون تاریخ شفاهی، تاریخ نانوشته خانواده را حفظ کنید

آشوب از دویدن بی امان عقربه ها (به بهانه ی رونمایی سایت تاریخ شفاهی)

یادم نیست دقیقاً سال‌ش را. این اندازه خاطرم هست که سال‌های اول دانش‌گاه‌م بود. با جمعی از دوستان، یک روز عزم کردیم برویم ملاقات؛ خیابان کمال‌اسماعیل اصفهان، آسایش‌گاه جان‌بازان. (بماند که چه‌قدر اذیت شدیم و شماتت از جانب مسئولین آن‌جا که: به چه حقی بدون هم‌آهنگی و سرِ خود راه‌مان را کشیده‌ایم و رفته‌ایم آن‌جا!) دقایق خوشی بود الحق! آن بنده‌گان خدا چه‌قدر شاد بودند و چه‌قدر امیدوار. در اثنای آن تورق کتاب ذهن، بخش جنگ، یکی از دوستان که ما را معرفی می‌کرد، درباره‌ی من گفت که ذوق نوشتنی دارم و دستی بر قلم. گفتند و شنیدیم. خندیدند و شنیدیم. گریستند و شنیدیم. ساعتی گذشت. ملاقات تمام شد و ما هنوز سیر نشده بودیم از آن بیان‌های خوش و خاطرات شیرین و چهره‌های گشاده. وقت رفتن بود

نقشه‌های تاریخی خلیج فارس

در چند دهه ی اخیر، از خلیج فارس بسیار سخن گفته‌اند، از تاریخ و جغرافیا و اقتصاد آن و هرآن چه که از دیرباز تاکنون بر این آب راهه ی همیشه ایرانی گذشته است. بر هر انسان ایرانی، تعلق این خلیج پارسی به این سرزمین آشکار و مبرهن است، اما در دنیای امروز که تبلیغات نفوذ زیادی بر افکار عمومی دارد، همیشه حق با کسی است که پول بیشتری خرج می‌کند و بهای بیشتری می‌پردازد و از همین روست که خلیج فارس به برکت پول نفت همسایگان عرب، تبدیل می‌شود به الخلیج العربی. برای بقا در عصر اطلاعات و تبلیغات و مقابله با این ادعاهای واهی، باید به زبانی قابل فهم برای مردم دنیا سخن گفت،

مروری بر تاریخچه چاپ و چاپ‌خانه در ایران

صنعت چاپ در شکل جدید خود به عنوان فرایندی که زمینه ترویج اندیشه‌ها و تبادل و تکامل افکار را فراهم کرده است، بسیار دیر به ایران وارد شد. اگر اختراع ماشین چاپ توسط گوتنبرگ در نیمه ی قرن پانزدهم میلادی را نقطه عطف تاریخ این صنعت به شمار آوریم، ورود آن به ایران با یک فاصله چهار قرنی انجام شد. با این حال، اهتمام به این مقوله در آغاز رویارویی جامعه ی سنتی ایران با دنیای مدرن حائز اهمیت فراوان است. طبیعی است که خرید و انتقال ماشین های چاپ سربی و سنگی در اشکال قدیمی و احداث آن با مشقّات فراوانی همراه بوده و عزم راسخی را طلب می کرده است.

معیارهای جهانی تاریخ شفاهی

انجمن تاریخ شفاهی (OHA)، از هنگام تأسیس، تلاش‌های فراوان و مستمری برای پیشبرد و گسترش معیارهای حرفه‌ای تاریخ شفاهی انجام داده است که البته به خاطر ماهیت خلّاق و زنده تاریخ شفاهی، وظیفه ساده‌ای نبوده است. دیدگاه انجمن مبتنی بر انجام مصاحبه‌های بهتر، باثبات‌تر و کارآمدتر و نفی مصاحبه‌های ناقص و ناکارآمد است. انجمن در حال حاضر به این نتیجه رسیده است که کارشناسان تاریخ شفاهی نمی‌توانند بدون در نظر گرفتن پیشرفت‌های دانشمندان در فناوری، تنها به قوه ابتکار و خلاقیت خود اتکا کنند. نخستین رهنمودها و خطوط کلی منتشره درباره تاریخ شفاهی که می‌باید مصاحبه‌شوندگان، مصاحبه‌کنندگان و مؤسسه‌های مسئول رعایت می‌کردند ـ در سال 1968 انتشار یافت

روایت هدایت الله بهبودی از روند سه دهه پژوهش در تاریخ انقلاب اسلامی چشم انداز تاریخ نگاری انقلاب

دگرگونی‌های بزرگ اجتماعی، همچون انقلاب، پیامدهای گوناگونی دارند. از آن شمار است برانگیخته شدن میل مورخان به نگارش رویدادهایی که به انجام یک حکومت و آغاز حکومتی دیگر منجر شده است. انقلاب اسلامی نیز بنا به طبع دگرگون‌ساز خود چنین خواستی را در ضمیر تاریخ‌نگاران ایران و جهان پدید آورد و به فراخور دانش، علاقه و تخصصشان، آنان را وادار به این واکنش طبیعی کرد. و از آنجا که نوشتن از رخدادهای تاریخی توقف‌ناپذیر است، سیر تاریخ‌نگاری درباره انقلاب اسلامی از ابتدا تاکنون و از حال به آینده در جریان است.