آسیب‌شناسی مصاحبه در تاریخ شفاهی ایران
این مقاله در تنظیم و تدوین نویسنده، صاحب این عناوین برجسته شده است: اهمیت مصاحبه در تاریخ شفاهی، تجربه شخصی، شرایط یک مصاحبه ایده‌آل، فهرست‌بندی آسیب‌ها و مشکلات مصاحبه در تاریخ شفاهی ایران، مشکل گفتمانی و فلسفی، معضلات فیزیکی و فیزیولوژیکی، اعتماد و عدم اعتماد، حضور تفکر دولتی و قدرت‌زده، ملاحظات سیاسی در مصاحبه، ملاحظات امنیتی در مصاحبه، ملاحظات فردی و گروهی در مصاحبه، ملاحظات اخلاقی و رفتاری، ناتوانی‌های مورخ شفاهی هنگام مصاحبه.صداقت در روایت تاریخ
در سالهای اخیر، چاپ و انتشار بخشهایی از اسناد و مدارک و پروندههای سیاسی موجود در ساواک راجع به فعالان، سازمانها، احزاب و گروههای سیاسی و رجال و مقامات برجستهی سیاسی، نظامی و امنیتی رژیم شاه توسط وزارت اطلاعات و نیز نشر خاطرات زندانیان و محکومان سیاسی آن رژیم در داخل و خارج از کشور، ابعاد ناشناختهی فراوانی را از زمینهی پیدایش و فعالیت گروهها، احزاب و سازمانهای سیاسی ـ نظامی و عملکرد آنها، و خشونت و قساوت رژیم شاه در سرکوب مبارزان و ایجاد جوّ خفقان شدید در جامعه و سکوت و بیتفاوتی مجامع و مدافعان آزادی و حقوق بشر را در معرض دید و ارزیابی خوانندگان قرار میدهد.مصاحبه و کاستی‌های آن
نویسنده، مقاله خود را با توجه به واژه «مصاحبه» و جایگاه آن در رسانه‌ها آغاز کرده است. او توان مصاحبه‌گران را از نخستین مسائل قابل توجه در مصاحبه می‌داند و در همین محور کاستی‌های این شخصیت و جریان مصاحبه را با توجه به آثار تاریخی شفاهی منتشر شده در سالیان اخیر و تجربه مدیریتی خود فهرست کرده است. جمله‌های پایانی این مقاله چنین است: به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک شاهد مرکزی دانشگاهی باشیم که به آموزش و تربیت مصاحبه‌گر برای تاریخ انقلاب اسلامی بپردازد و یا حداقل دوره‌های آموزش کوتاه مدت دایر شود.تنگناها و ناگزیری‌های مصاحبه‌گر در مصاحبه تاریخ شفاهی
تاریخ شفاهی از سپیده‌دم تاریخ شکل غالب انتقال تجربیات و خاطرات انسان‌ها بوده و در دوران متاخر نیز در پیدایش تاریخ‌نگاری نقش اساسی داشته است. در نیمه دوم سده بیستم با به کارگیری ابزار ضبط صوت استفاده از این شیوه در ثبت خاطرات و تجربیات افراد شکل گسترده‌ای به خود گرفت و از سوی بیشتر رشته‌های علوم انسانی مورد استفاده قرار گرفت. در تحقیق تاریخ شفاهی نقش مصاحبه‌گر، از چنان اهمیتی برخوردار است که چشم‌پوشی از آن این شیوه را از اعتبار خواهد انداخت. از این رو آشنایی با تنگناهای مصاحبه‌گر و تلاش جهت رفع مشکلات و موانع وی در ارتقا و پیشرفت تاریخ شفاهی نقش اساسی ایفا خواهد کرد.قوت‌ها و ضعف‌های مصاحبه در تاریخ شفاهی (جمع‌بندی تجربیات)
امتیازات و کاربست‌های تاریخ شفاهی، گروه‌بندی مصاحبه‌شوندگان از نظر نسبتی که با حادثه دارند، نقش مکان و موقعیت در مصاحبه، سطح انتظار از تاریخ شفاهی، میزان اعتبار اظهارات مصاحبه شوندگان، میزان اعتبار و حجیت اسناد مکتوب و اقدامات تکمیلی، عناوین بخش‌های این مقاله است. در یکی از بندهای این مقاله آمده است: طبیعی‌ترین و منطبق‌ترین انتظاری که می‌توان از تاریخ شفاهی داشت، شناخت دیدگاه روایتگر و آشنایی با زاویه نگاه او به حادثه می‌باشد. به عبارت دیگر «دیدن حادثه» با عینک مصاحبه‌شونده، واقع‌بینانه‌ترین انتظار من است که تقریباً در مصاحبه با هر کسی، با هر مختصات روان‌شناختی و غیر آن صادق است. برای دستیبای به نتایجی فراتر از این، باید شرایط دیگری فراهم آید که متناسب با آن می‌توان انتظارات را افزایش داد.مشکلات و تنگناهای مصاحبه‌گر در تهیه تاریخ شفاهی
در مقدمه ابتدا در مورد کارایی تاریخ شفاهی در حوزه‌های متعدد علوم اشاره شده و درخواست گردیده که از فرصت‌های موجود در راستای بهینه سازی آن بیشتر استفاده گردد. در ادامه دلیل تنظیم این مقاله را اهمیت مصاحبه به عنوان اولین و مهم‌ترین مرحله تاریخ شفاهی که ارتباط مستقیمی با گرفتن نتیجه دارد، بیان نموده، سپس به طرح تنگناها و مشکلات مصاحبه‌گر پرداخته و راه حل‌هایی را که نگارنده بر اثر تجارب خود در جهت حل آنها به دست آورده، بیان می‌کند.تنگناها و ناگزیری‌های مصاحبه‌گر، در مصاحبه تاریخ شفاهی
مصاحبه تاریخ شفاهی، فرایندی است که حاصل آن، جریان روایی تاریخ بوده و مصاحبه‌شونده با کنترل و تدبیر مصاحبه‌کننده آن را می‌سازد. در این فرایند، محدودیت‌ها و ناگزیری‌هایی، تولید جریان روایی را مختل می‌سازد. در این نوشتار، به چهار عامل اصلی از این مشکلات و نتایج حاصله از آنها اشاره شده و نیز راهکارهایی که می‌تواند آثار این محدودیت‌ها را کاهش دهد، بیان گردیده است.نقد و تحلیل داده‌های مصاحبه
در تاریخ شفاهی، مصاحبه به عنوان یک شیوه مستقیم گردآوری داده‌ها، در مجموع، یک فن بسیار تخصصی است که علاوه بر پرسشگران توانمند مستلزم کاربست روش‌های علمی است. دستاورد مصاحبه یک رشته داده‌های خام یا روایت است که مانند همه داده‌های تاریخی دیگر نیازمند تصفیه و پالایش‌اند. این مقاله می‌کوشد، روش‌های نقد و پالایش داده‌های مصاحبه را بررسی کند.داده‌های حاصل از مصاحبه، تاریخ یا تاریخ‌نگاری
تاریخ شفاهی، به عنوان رویکردی مسبوق به سابقه در جمع‌آوری داده‌های تاریخی، از نیمه قرن بیستم توجه محققین علوم انسانی را به خود جلب کرده و در شناخت عمیق‌تر وجوه مختلف تاریخ عصر حاضر سهم به سزایی ایفا نموده است. داده‌های حاصل از مصاحبه‌های متخصصین به لحاظ زنده‌بودن، برخورداری از پویایی بیشتر و توانایی در انتقال گفتمان حاکم بر زمان رخداد وقایع، اهمیت قابل توجهی دارداهمیت مصاحبه در تاریخ شفاهی
به نظر نویسنده، مصاحبه در مقوله تاریخ شفاهی بایدها و نبایدهایی دارد که با الزامات و مشخصات مصاحبه در فرهنگ کار رسآن‌های متفاوت است. این مقاله در این خصوص به بیان نقاط تشابه و تفاوت کار مصاحبه در تاریخ شفاهی با مصاحبه‌گری در روزنامه‌نگاری یا برای رسانه‌های دیداری و شنیداری می‌پردازد. همچنان‌که پیش از آن و برای رسیدن به این نقطه از اهمیت نقل و روایت در حوزه اندیشه دینی، مصاحبه در بیان نظری و مهارت‌های گوش کردن، نوشته شده است....
67
...
آخرین مطالب
پربازدیدها
اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی- 93
یک‌بار از دور یک جیپ ارتشی آواره در جاده اهواز ـ آبادان نمایان شد آن را متوقف کردیم. سرنشینان آن سه نفر سرباز و سه نفر شخصی بودند. دو نفر از سربازها پایین آمدند و از ما پرسیدند «شما کی هستید و چرا جلوی ما را گرفته‌اید؟» وقتی متوجه شدند که ما عراقی هستیم و تا اینجا آمده‌ایم بهت‌زده به هم نگاه کردند. به آنها دستور دادیم به آن طرف جاده بروند تا ماشین بیاید و آنها را به بصره ببرد.
