نکاتی در باب نقش تاریخ شفاهی در مطالعات شهری با توجه بر اهمیت آن در نگارش تاریخ معاصر ایران
پژوهشگران عرصه تاریخ شفاهی، کم و بیش بر این نظرند که اگرچه مفهوم تاریخ شفاهی و به کارگیری این شیوه درک تاریخ، از گذشته‌های دور همواره وجود و حضور داشته و از سوی مورخان و نویسندگان که خود شاهد قضایا و تاریخ زمانه بوده و از اخبار دیگر شاهدان و حاضران نیز برای نگارش اثر خویش بهره می‌جسته‌اند، برای ثبت هرچه بهتر و دقیقتر رخدادها و تحولات تاریخی به کار گرفته می شده است، با وجود این چندی است تاریخ شفاهی با معنا و مفهوم ماده خام و داده اطلاعاتی و بهره‌گیری از آن در نگارش تاریخ معاصر، عجین و پیوسته شده است به نحوی که در اذهان بسیاری از پژوهشگران و مورخان، این دو را نمی‌توان از یکدیگر جدا ساخت.گزارش تجربه طرح تاریخ شفاهی (در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران )
همه ما داستانهائی برای گفتن داریم؛ داستانهائی که با آنها زندگی کرده‌ایم. ما به تجربیاتمان نظم می‌دهیم و آنها را به صورت داستان سازماندهی می‌کنیم. تاریخ شفاهی ـ که مجموعه منظمی از اظهارات افراد زنده درباره تجربیات خودشان است ـ به این داستانها گوش می‌دهد. مورخان، بر این باورند که خاطرات روزانه مردم (نه فقط ثروتمندان و افراد شهیر)، اهمیت تاریخی دارد. اگر ما این خاطرات و داستانها را حفظ و گردآوری نکنیم، از بیخ و بن از دست خواهند رفت. خاطرات شما و افراد پیرامونتان، برای خانواده و جامعه‌تان گنجهائی ارزشمند و یگانه است. شما و اعضای خانواده، می‌توانید با استفاده از فنون تاریخ شفاهی، تاریخ نانوشته خانواده را حفظ کنیدآشوب از دویدن بی امان عقربه ها (به بهانه ی رونمایی سایت تاریخ شفاهی)
یادم نیست دقیقاً سال‌ش را. این اندازه خاطرم هست که سال‌های اول دانش‌گاه‌م بود. با جمعی از دوستان، یک روز عزم کردیم برویم ملاقات؛ خیابان کمال‌اسماعیل اصفهان، آسایش‌گاه جان‌بازان. (بماند که چه‌قدر اذیت شدیم و شماتت از جانب مسئولین آنجا که: به چه حقی بدون هم‌آهنگی و سرِ خود راه‌مان را کشیده‌ایم و رفته‌ایم آنجا!) دقایق خوشی بود الحق! آن بنده‌گان خدا چه‌قدر شاد بودند و چه‌قدر امیدوار. در اثنای آن تورق کتاب ذهن، بخش جنگ، یکی از دوستان که ما را معرفی می‌کرد، درباره‌ی من گفت که ذوق نوشتنی دارم و دستی بر قلم. گفتند و شنیدیم. خندیدند و شنیدیم. گریستند و شنیدیم. ساعتی گذشت. ملاقات تمام شد و ما هنوز سیر نشده بودیم از آن بیان‌های خوش و خاطرات شیرین و چهره‌های گشاده. وقت رفتن بودنقشههای تاریخی خلیج فارس
در چند دهه ی اخیر، از خلیج فارس بسیار سخن گفته‌اند، از تاریخ و جغرافیا و اقتصاد آن و هرآن چه که از دیرباز تاکنون بر این آب راهه ی همیشه ایرانی گذشته است. بر هر انسان ایرانی، تعلق این خلیج پارسی به این سرزمین آشکار و مبرهن است، اما در دنیای امروز که تبلیغات نفوذ زیادی بر افکار عمومی دارد، همیشه حق با کسی است که پول بیشتری خرج می‌کند و بهای بیشتری می‌پردازد و از همین روست که خلیج فارس به برکت پول نفت همسایگان عرب، تبدیل می‌شود به الخلیج العربی. برای بقا در عصر اطلاعات و تبلیغات و مقابله با این ادعاهای واهی، باید به زبانی قابل فهم برای مردم دنیا سخن گفت،مروری بر تاریخچه چاپ و چاپ‌خانه در ایران
صنعت چاپ در شکل جدید خود به عنوان فرایندی که زمینه ترویج اندیشه‌ها و تبادل و تکامل افکار را فراهم کرده است، بسیار دیر به ایران وارد شد. اگر اختراع ماشین چاپ توسط گوتنبرگ در نیمه ی قرن پانزدهم میلادی را نقطه عطف تاریخ این صنعت به شمار آوریم، ورود آن به ایران با یک فاصله چهار قرنی انجام شد. با این حال، اهتمام به این مقوله در آغاز رویارویی جامعه ی سنتی ایران با دنیای مدرن حائز اهمیت فراوان است. طبیعی است که خرید و انتقال ماشین های چاپ سربی و سنگی در اشکال قدیمی و احداث آن با مشقّات فراوانی همراه بوده و عزم راسخی را طلب می کرده است.معیارهای جهانی تاریخ شفاهی
انجمن تاریخ شفاهی (OHA)، از هنگام تأسیس، تلاش‌های فراوان و مستمری برای پیشبرد و گسترش معیارهای حرفه‌ای تاریخ شفاهی انجام داده است که البته به خاطر ماهیت خلّاق و زنده تاریخ شفاهی، وظیفه ساده‌ای نبوده است. دیدگاه انجمن مبتنی بر انجام مصاحبه‌های بهتر، باثبات‌تر و کارآمدتر و نفی مصاحبه‌های ناقص و ناکارآمد است. انجمن در حال حاضر به این نتیجه رسیده است که کارشناسان تاریخ شفاهی نمی‌توانند بدون در نظر گرفتن پیشرفت‌های دانشمندان در فناوری، تنها به قوه ابتکار و خلاقیت خود اتکا کنند. نخستین رهنمودها و خطوط کلی منتشره درباره تاریخ شفاهی که می‌باید مصاحبه‌شوندگان، مصاحبه‌کنندگان و مؤسسه‌های مسئول رعایت می‌کردند ـ در سال 1968 انتشار یافتروایت هدایت الله بهبودی از روند سه دهه پژوهش در تاریخ انقلاب اسلامی چشم انداز تاریخ نگاری انقلاب
دگرگونی‌های بزرگ اجتماعی، همچون انقلاب، پیامدهای گوناگونی دارند. از آن شمار است برانگیخته شدن میل مورخان به نگارش رویدادهایی که به انجام یک حکومت و آغاز حکومتی دیگر منجر شده است. انقلاب اسلامی نیز بنا به طبع دگرگون‌ساز خود چنین خواستی را در ضمیر تاریخ‌نگاران ایران و جهان پدید آورد و به فراخور دانش، علاقه و تخصصشان، آنان را وادار به این واکنش طبیعی کرد. و از آنجا که نوشتن از رخدادهای تاریخی توقف‌ناپذیر است، سیر تاریخ‌نگاری درباره انقلاب اسلامی از ابتدا تاکنون و از حال به آینده در جریان است.آرشیوهای گویا، پژوهشهای اسناد
در پژوهشهای جدید در کنار منابع کتابخانه‌ای، دو منبع دیگر نیز وجود دارد که در دوران معاصر از اهمیت و جایگاهی ویژه برخوردار شده‌اند: 1ـ اسناد 2ـ منابع شفاهی. هر کدام از این منابع دوگانه، از کارایی خاصی برخوردارند؛ چنان که اطلاعات موجود در آنها، به سختی در منابع کتابخانه‌ای یافت می‌شوند. گرچه در گذشته تاریخی ایران نقل اقوال شفاهی و ثبت آنها متداول و مرسوم بوده است اما استفاده از ضبط صوت برای گردآوری منابع شفاهی، شیوه‌ای جدید و دستاورد پیشرفت تکنولوژی محسوب می‌شود. گذشتگان در واقع با ثبت و نگارش همین اقوال شفاهی تاریخ مکتوب را به وجود آورده‌اند، اما آنچه امروزه متداول و مرسوم است قابل تعمیم به گذشته نیستدرآمدی بر پاره ای مشکلات نظری و کارکردی تاریخ شفاهی
علی‌رغم وجود اطلاعات بسیار از گذشته نزدیک، پاره‌ای ساز و کارهای آن در تولید و انتقاد اسناد پیوسته مورد نقد و توجه قرار گرفته است. در این میان اسناد شنیداری یا همان تاریخ شفاهی، با وجود توانایی‌های آشکار در انتقال اطلاعات مفید و تا حدودی کارساز، هنوز مورد ارزیابی جدی قرار نگرفته است. از یک سو جایگاه نظری آن در حیطه فلسفه وجودی این شیوه انتقال خبر نیاز به وارسی و تحلیل اساسی دارد. و از سوی دیگر، عدم راهیابی، جایابی و بهره‌گیری از این شق از روایات در بازنمایی گذشته میان محافل دانشگاهی ایران محل تأمل است.پیش کسوت تاریخ نگاری انقلاب اسلامی
مرحوم علامه دوانی پس از غائله انجمن های ایالتی و ولایتی در سال 1341 تا سال 1350 که در قم ساکن بود به تهیه و گردآوری اسناد و مدارک مربوط به حوادث بعدی نهضت اسلامی مشغول بود. نیمه دوم سال 1357 که جریان نهضت اسلامی به انقلاب خروشان تبدیل می گردید وی براساس نگرش و دغدغه تاریخی و با اتکا به منابع و اسناد ارزشمندی که گردآوری کرده بود دوباره دست به کار شد تا اثر ماندگار دیگری بنگارد. وی با تشویق و تحریض دوستان خود از آن جمله «سخنور دانشمند جناب آقای فلسفی» کار خود را آغاز کرد و در آغازین روزهای سال 1358 تألیف 11 جلدی آنهم به فاصله اندک از پیروزی انقلاب اسلامی منشر کرد...
69
آخرین مطالب
پربازدیدها
شانه‌های زخمی خاکریز - 6
کلبه‌ای در اختیارمان گذاشتند. اینجا دیگر همه کاری می‌کردیم. حتی حدود 15 روز مشغول سوله‌زنی بودیم ضمن کار سوله‌زنی وقتی مسئول گروه ـ نصرتی ـ آمد و گفت که زود آب و گل درست کنید و روی پلیت‌ها بریزید که برق نزنند، تازه فهمیدیم که اطرافمان پر از دمکرات است. کار زیاد بود و هیچکس بیکار نمی‌ماند. همه در کنار هم با تلاش کار می‌کردند و این در گرمای 30 ـ 40 درجه بود با پشه‌های فراوانی که دائم نیش می‌زدند.
