خاطره و تاریخ شفاهی

علمی شدن و روشمند شدن تاریخ شفاهی، رشته‌ای را پدید آورده است که در بسیاری از رشته‌های علوم انسانی به کار می‌آید و یا از آنها بهره می‌برد. این رشته در واقع بر پایه استخراج و تنظیم و تحلیل خاطرات به وجود آمده است. خاطرات علاوه بر تاریخ شفاهی، می‌توانند منبعی برای ادبیات و هنر نیز به حساب آیند. خاطره‌نگاری تخصصی است که می‌تواند دانسته‌های محصور مانده در اذهان را از انحصار فایده‌مندی و کارکرد فردی‌شان خارج سازد و از آنها اطلاعات مفید برخوردار از کارکرد اجتماعی بسازد، به گونه‌ای که مایه غنای تاریخ و ارتقاء آگاهی اجتماعی قرار گیرند

شب سمور و لب تنور

چه بسیار سربازان و مبارزان متوسط الحالی که با تردستی های شاعران و خنیاگران و هنرمندان و مورخان به قهرمانانی ملی بدل شدند و چه بسیار قهرمانان حیرت انگیزی تنها به این دلیل که به عالم پررمز و راز هنرمندان و نویسندگان راه نیافتند، در غبار تاریخ مدفون شدند. البته در بینش دینی و و اخروی، ارج و قرب مجاهدان راه خدا را شاعران و مورخان رقم نمی زنند. اما هر ملتی برای آنکه راه خود را در تاریخ هموار کند به قهرمانانی نیاز دارد که روح خود باوری و اعتماد و سرافرازی را در آنان زنده کند

خاطرات عزت شاهی

چهاردهمین چاپ کتاب «خاطرات عزت شاهی» از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سی و یکمین کتاب از مجموعه خاطرات منتشر شده دفتر ادبیات انقلاب اسلامی شامل خاطرات مبارزی به نام عزت شاهی در جریان رویارویی با رژیم شاه است که بعد از پیروزی انقلاب نام خانوادگی خود را مطهری خواند. وی چند صباحی از برنامه‌‌ریزان و مجریان نظام نوپا و انقلابی جمهوری اسلامی بود و هم اکنون در خاطرات وی تاریخ دو دهه مبارزه با رژیم شاه و سرگذشت جریان‌های سیاسی و گروه‌های مبارز مسلح بیان شده است. محسن کاظمی، تدوین کننده کتاب نیز برای مستندسازی اثر در منابع و مآخذ متنوع به تحقیق و جست‌وجو پرداخته و اسناد، اخبار و گزارش‌های حوادث مربوط به گروه‌ها و مبارزان و شرح زندگی شخصیت‌های مطرح قبل و پس از انقلاب را افزوده است.

باورناپذیری فضای جنگ برای نسل آینده

در سال 58 تحرکات نظامی ضد انقلاب در کردستان شروع شده بود و نیروهای سپاه و ارتش، برای برقراری امنیت در آنجا مستقر شده بودند. من هم به‌عنوان بسیجی در سال 58 اعزام شدم با توجه به اینکه در تیراندازی جزو نفرات برگزیده بودم، اما به لحاظ جثه ریزی که داشتم، در کارهای پشتیبانی مشغول شدم و از این بابت شاکی بودم.

نمایشی از قدرت معنوی

در روزهای اول جنگ، یک نفر نظامی پیش من آمد و فهرستی آورد که انواع و اقسام هواپیماهای ما ـ جنگی و ترابری در آن فهرست ذکر و مشخص شده بود که چند روز دیگر همه‌ فروندهای این نوع هواپیماها زمین‌گیر خواهد شد؛ مثلاً این نوع هواپیما در روز هشتم، این نوع هواپیما در روز دهم، این نوع هواپیما در روز پانزدهم! این فهرست را به من داده بود که خدمت امام ببرم، تا ایشان بدانند که موجودی ما چیست.

اگر روزی تاریخ بمیرد!

چندین سال پیش کتابی خواندم از اوریانا فالاچی به نام «اگر روزی خورشید بمیرد» و اکنون مقالة حاضر با دغدغة این پرسش مهم نوشته شده است که اگر روزی آسمان معرفت انسان‌ها در سوگ مرگ خورشید تاریخ بنشیند، انسان‌های پس از این واقعه چه خواهند کرد و زیر سقفی از ابرهای وهم و تردید چگونه خواهند زیست؟ اساساً چه چیز موجب مرگ تاریخ می‌شود و فروغِ نشاط و حیات را از آن سلب می‌کند؟

درآمدی بر مطالعة نشانه‌شناختی روایت

واژة تازی تبارِ «روایه/ روایت» ـ که می‌توان آن را با گردانیدة پارسیِ «گفت ـ بازگفت/ بازگفتن» برابر شِمُرد ـ از نظر دستور زبان فارسی، اسم و مصدر متعدی و از دیدگاهِ نوع‌شناسیِ دانشنامه‌ای، مَدخَلِ مفهومی است. صورتِ مصدرِ ترکیبی این کلمه ـ «روایت‌کردن» ـ نیز در متون فارسی سابقه کاربرد دارد1.

هویت،روایت،جنگ(بررسی رابطه هویت و روایت با تاکید بر خاطرات جنگ)

هدف از نگارش مقاله‌ی حاضر، پاسخ‌دادن به چند پرسش نظری درباره‌ی هویت و جنگ است. هیچ‌یک از پرسش‌ها به‌طور مستقیم به منشأ پیدایی هویت نمی‌پردازند بلکه چگونگی تداوم حس هویت طی جنگ را آشکار می‌کنند.

راهنمای گام به گام تاریخ شفاهی

تاریخ شفاهی یا «Oral History»، چنان که از عنوان آن آشکارست، یکی از شیوه‌های تحقیقات تاریخی است که صرفاً جنبه شفاهی دارد. تاریخ شفاهی که در سده اخیر در سطح جهان گسترش پیدا کرده ؛ مجموعه منظمی از اظهارات افراد زنده در مورد تجربیاتشان است. ابزار جمع آوری این اطلاعات می‌تواند از یادداشت برداری تا استفاده ماهرانه از وسایل الکترونیکی ضبط صدا و تصویر متفاوت باشد.

رودخانه های ناپیدای ژرفا

ادبیات شفاهی هر دوره و روزگاری، به آب‌های روانِ ژرفای زمین، مانند است؛ رودخانه‌های رونده‌ای که بر پهنای پیدای خاک یک سرزمین، گاه نم و نشانی هم از خویش پدیدار نمی‌کنند. در هر دوره و روزگاری، با هر تکانه و رخداد خوش یا تلخی، ادبیات شفاهی آن تکانه و رخداد نیز آغاز می‌شود؛ جوشش و جنبش ادبیات شفاهی آن تکانه و رخداد هم، همچون آب چشمه‌سارهای ژرفای زمین، جان و جویایی پیدا می‌کند