آناتومی خاطره پژوهی
برای رسیدن به پایۀ بلند و مستحکمی در علم «خاطره‌شناسی»، بدون شک نیازمند اصول و روش تحقیق سنجیده و دقیقی خواهیم بود که براساس آن روشن و اصول، به شناخت رویکردها، راهبردها و دیدگاه‌های لازم در حوزۀ «خاطره‌شناسی» نایل شویم. نگرش های تازه در حوزۀ علوم انسانی هرچند که به این مهم کمک فراوانی خواهد کرد، امّا برای رسیدن به بنیادهای اصیل و مستقل معرفتی برای «خاطره‌پژوهی» بایسته‌های زیادی در پیش است. مقالۀ زیر دریچه‌ای می‌گشاید بر این بایسته‌ها.گنجینه ای برای آیندگان
جنگ یک مقوله عام است. وقتی می‌‌گویید «دفاع مقدس» یعنی نسبت به نوشته‌‌ای پیش‌‌داوری می‌‌کنید. تمام هم‌‌ّ و غم من این است که مطالبم، پیش‌‌داوری نشود. هرکسی داستان‌‌های مرا بخواند، به این نکته واقف میشود. وقتی می‌‌گویی این یک کار مذهبی و دینی است، یک‌‌سری از مخاطبان خود را از دست می‌‌دهی. بنابراین ژانر داستان را نباید مشخص کنی.من تعریف خودم را می‌‌گویم: «هر اثری پیرامون جنگ خلق بشود، ضد جنگ است.» شما نقیض این مسئله را برای من نمونه بیاورید و بگویید خلق فلان اثر باعث تقدس جنگ شده استهمه چیز درباره جنگ
آهسته آهسته، از وقایع و فرجام جنگ هشت ساله و تحمیلی عراق علیه ایران داریم فاصله می‌گیریم. گرچه هنوز رمزو رازهای بسیاری از این جنگ سر به مهر مانده است و از آنها رازگشایی نشده است؛ اما بسیاری از مردم، حتی آنهایی که آن (جنگ) را تجربه کردند، در گذرزمان و روزمرگی زندگی تلخی‌ها و شیرینیهای آن روزهای حادثه ساز را به باد فراموشی سپرده‌اند. شاید تنها به یمن کار رسانه‌ای و برنامه‌‌های سالگشت برخی عملیاتهای پیروز و نیز سالروز آغاز و پایان جنگ تحمیلی است که برق خاطره‌ای در خاطرمان می‌زند که آن نیز در وزش مشکلات و پیچ و خمهای زندگی به خاموشی می‌گراید.تاریخ شفاهی و شفاهی نگاری در متون تاریخی
یکی از مباحثی که در بررسی منابع تاریخ ایران کمتر به آن به صورت عمیق پرداخته شده، ارزش‌سنجی محتوای مطالب تاریخی و دسته‌بندی منشأ اخبار آورده شده از حیث چگونگی رسیدن مطالب به مؤلف است. نگاهی به کلیت متون تاریخی بعد از اسلام نشان می‌دهد که مؤلفین آنها اکثراً از سه نوع منبع اصلی در کتب خود استفاده کرده‌اند: 1ـ مشاهدات شخصی 2ـ نقل با واسطه 3ـ استفاده از سایر منابع و اسناد تاریخی بررسی هر یک از موارد ذکر شده، از حیث اهمیت موضوعی و اعتبار محتوایی نیازمند تحقیقات فراوان در منابع است و به یقین کم خاهند بود منابعی که مؤلفین آنها بااستفاده از هر سه منبع اشاره شده، اثری درخور توجه و اصیل به وجود آورده و آگاهی و اشراف کامل نسبت به هدف خود داشته باشندگذشته نزدیک
تاریخنگاری شفاهی از آنجا که شیوه‌ای نوظهور است. مسلماً از احتیاطهای خاصی در کار خود پیروی می‌کند. این یک انتظار طبیعی است و شاید هم نوعی رفتار ناخودآگاهانه است که هر کسی در جایگاه مصاحبه‌شونده درصدد دفاع از خود و یا پررنگ کردن نقش مثبت برای خودش باشد. اما برعهده شنونده تیزبین و هوشیار است که تسلیم محض آنچه می‌شنود یا به او القا میشود، نباشد، به ویژه اگر نقش یک مورخ را برعهده دارد. مورخی که می‌داند خاطرات ممکن است آغشته به ناخالصی. ناگفته‌مانی، گناه‌پوشی و اغراض سیاسی باشند، باید انگیزه‌ها، جایگاه، موقعیت واقعی و خصوصیات شخصیتی مصاحبه‌شونده را درنظر بگیرداستانداردهای روایت
تاریخ شفاهی یکی از مهمترین و اساسی‌ترین روشهای تاریخنگاری معاصر است که در بازجست و تدوین شواهد و مدارک لفظی و بیانی نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند. تاریخ شفاهی، تکنیک، روش و شیوه‌ای است که با استفاده از ابزار صوتی و تصویری، به ثبت و ضبط خاطرات، شنیده‌ها و مشاهدات مربوط به یک رویداد و واقعه تاریخی خاص می‌پردازد. درخصوص عبارت «تاریخ شفاهی» در میان متخصصان بحثهای مختلفی وجود دارد.آناتومی تاریخ شفاهی
اهتمام جدی نخبگان انقلاب و نهادهای فرهنگی جمهوری اسلامی به ثبت و ضبط تاریخ انقلاب با تمامی روشهای ممکن، جرقه‌ای قوی درذهن مورخان انقلاب اسلامی ایجاد کرد تا با بهره‌گیری از تقارن میان حضور شخصیتهای فعال در صحنه‌ها و گشایش مراکز اسنادی به روی محققان، بهترین استفاده را برای تدوین تاریخ شفاهی انقلاب ببرند. اما این راه، جدید بود و لذا چه بسا هنوز هم مبانی نظری، روش‌شناسی، و شیوه‌های برونداد این شاخه جدید علم تاریخ به درستی سنجیده و مدون نشده باشند. اما تلاشهایی که صورت می‌گیرد، امیدها را هر روز بیش از پیش تازه‌تر میگرداندصدای تاریخ محاضره ای
اینکه مورخ شفاهی چه خصوصیاتی باید داشته باشد و به چه طریقی عمل می‌کند، بحث مفصلی می‌طلبد. مورخ شفاهی حداقل باید فن گفت‌وگو را بشناسد، روان‌شناسی بداند و به کلیات و جزئیات موضوع بحث احاطه داشته باشد. اگر کار مورخ و محقق تاریخ کتبی گویاکردن و تنظیم و تحلیل اسناد و داده‌های تاریخی و چینش آنها و سرانجام پرتوافکنی به مساله و موضوع است، مورخ شفاهی نیز دارندة موضوع را از طریق مکالمه و مفاهمه ــ با رعایت این شرط که خواننده و شنونده در این گفت‌وگو حضور داشته باشند ــ به گفتار می‌آورد. بنابراین فرض وجود دوگانگی میان تاریخ شفاهی و کتبی، اعتباری است و درواقع معارضه‌ای میان کتبی‌‌بودن و شفاهی‌‌بودن تاریخ نیستتاریخ شفاهی و خاطره نگاری جمعی
مستندسازی خاطرات جمعی یک ملّت از کوشش مفیدی است که باعث هویت‌سازی و هویت‌یابی اجتماعی می‌گردد. به‌ویژه اگر از طریق تاریخنگاری شفاهی، خاطرات لایه‌های زیرین جامعه و مردم کوچه و بازار ثبت شود؛ این امر باعث می‌گردد که در کنار تاریخ رسمی، بخش‌های دیگر فرهنگ جامعه نیز حفظ شود و در آینده مورد استفاده، اصلاح، یا قضاوت قرار گیرد. تاریخ شفاهی (Oral History) روشی نوین در بین محققان تاریخ و علاقه‌مندان در ایران به شمار می‌رود، هرچند سابقة فعالیت مراکز تاریخ شفاهی، که تعداد آن بسیار محدود می‌باشد، به بیش از دو دهه میرسدخاطره نویسی نسوی در قرن 7 هجری قمری
برخلاف این نظریه که حسب‌حال‌نویسی (اتوبیوگرافی) در ایران فقط مربوط به دورۀ معاصر می‌باشد، در میان متون قدیمی به آثاری برمی‌خوریم که از لحاظ دقت و اهمیت آنها در ثبت خاطرات فوق‌العاده ارزشمند محسوب می‌شوند و در زمرۀ اسناد ملّی به شمار می‌آیند. در این زمینه دو اثر در خور ذکر مربوط به دورۀ خوارزمشاهیان را که توسط شهاب‌الدین احمد نسوی تحت عناوین «سیرت جلال‌الدّین مینکبرنی» و «نفثه المصدور» نگارش یافته است می‌توان برشمرد که یکی به زبان عربی و دومی به فارسی می‌باشد....
70
آخرین مطالب
پربازدیدها
اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی-33
پاسداران ساکت و آرام نشسته بودند. چهره‌های نورانی و معصومی داشتند، مثل فرشته‌ها. سرهنگ مقدم حسن گالن بنزین را به دست گرفت. با لگد پاسدارها را جمع‌تر کرد تا بتواند به راحتی بنزین را روی آنها خالی کند. سرهنگ با حرص و ولع بنزین را روی پاسدارها پاشید، طوری که کاملاً خیس شدند. مقداری هم دورادور آنها ریخت. پاسدارها نشسته بودند؛ مثل اینکه بوی بنزین و خیسی لباس ناراحتشان کرده بود. حالا مدام تکان می‌خوردند.
