دومین همایش ملی تاریخ شفاهی دفاع مقدس-1

هدف، تبیین رخدادها و جلوگیری از تحریف آنهاست

درباره دفاع مقدس، توانسته‌ایم حدود ده میلیون برگ سند و 9600 ساعت فیلم و صوت جمع‌آوری کنیم. آرشیوی هم در کشورهای خارجی وجود داشت که توانستیم بیش از 30‌ هزار برگ سند از آن به دست آوریم و ساماندهی کنیم.

تاریخ زنده: بررسی چهل سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس-6

زبان و بیان در تاریخ شفاهی

روش تاریخ شفاهی، تحقیق کیفی است. باید در تجارب ذهنی افرادی که در حوادث شرکت داشتند و کنش‌گر بودند، رسوخ کنیم. از طریق سؤالات تحقیق کیفی است که می‌توانیم به حوزه درونی فرد ورود داشته باشیم و احساسات او را به تصویر بکشیم.

نشست «پژواک در تاریخ شفاهی»-3

نقد را جدی بگیریم و نقدپذیر باشیم

تاریخ شفاهی، صرف نظر از مباحث آکادمیک آن، کاری هزینه‌بر و نیازمند متولی و کارفرماست تا مجری را جذب و حمایت کند. تنوع و تعدد و عدم همگونی و هم‌دمایی با علم تاریخ در این کار هم نکته پنهان و پیچیده‌ای نیست.

نشست «پژواک در تاریخ شفاهی»-2

جایگاه تاریخ شفاهی در جهان و ایران

تا زمانی که تاریخ شفاهی نسبت خود را با فلسفه علم و رشد علم مشخص نکند، زیاد وارد گفتمان علمی نمی‌شود. شاید مقاومتی که نهاد دانشگاه در برابر تاریخ شفاهی دارد را هم بتوانیم به همین موضوع ارتباط دهیم.

تاریخ زنده: بررسی چهل سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس-5

مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی باید حرفه‌ای باشد

کسانی که در حوزه تاریخ شفاهی کار می‌کنند، باید ضریب هوشی بالایی داشته باشند. مصاحبه‌گر باید تاریخ شفاهی و روایت و عکس آدم‌ها را به آزمایشگاه ببرد. ضبط صداها پایین‌ترین مرحله از کار تاریخ شفاهی است.

نشست «پژواک در تاریخ شفاهی»-1

گفت‌وگو درباره صدای واقعی تاریخ شفاهی

فرض اصلی برای این بحث، این بود که در کارهایی که به اسم تاریخ شفاهی انجام می‌شوند، ماهیت تاریخ شفاهی‌ دارد کم‌رنگ و نادیده گرفته می‌شود. مثل صدایی که به جایی خورده و انعکاس آن برگشته است، ولی انعکاس، طنین ناقصی از آن صداست.

تاریخ زنده: بررسی چهل سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس-4

گام بعدی در تاریخ شفاهی

کار تاریخ شفاهی گردآوری داده‌ها نیست، بلکه تحقیق است و علمی و دقیق باید با آن برخورد کرد. مصاحبه، تاریخ شفاهی نیست، تکنیک کار است. تاریخ شفاهی تبدیل خاطره فرد به متن مورخانه است. وقتی گفتار را به متن تبدیل می‌کنیم، آن را محکوم به بقا کرده‌ایم.

تاریخ زنده: بررسی چهل سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس-3

چرا تاریخ شفاهی مطرح شد؟

تاریخ شفاهی ابزار بسیار مهمی برای انعکاس حوادث و وقایع است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسائلی دست به دست هم دادند که رویکردی به سمت دریافت اطلاعات از طریق روش تاریخ شفاهی در جامعه شکل بگیرد.

تاریخ زنده: بررسی چهل سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس-2

تاریخ شفاهی هم همان تاریخ است

تاریخ شفاهی، مصاحبه مطبوعاتی نیست، باید به پژوهش‌های تاریخی و فرهنگی کمک کند، به حل مسئله کمک کند. هیچ کشف ‌و شهود تاریخی صورت نمی‌گیرد مگر این که ما آن را بر پرسش‌هایی اساسی مبتنی کنیم. تفاوت محصولات اهل تحقیق به واسطه پرسش‌های آنهاست.

تاریخ زنده: بررسی چهل سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس-1

شکوفایی و اوج تاریخ شفاهی در ایران

تاریخ شفاهی در ایران، پدیده‌ای ناشی از انقلاب اسلامی است و بعد از دفاع مقدس رشد بسیار سریعی داشته است. ما تا قبل از انقلاب مصاحبه‌هایی داریم، اما با هدف تاریخ‌نگاری نبوده و به همین دلیل نمی‌توانیم نام تاریخ شفاهی را روی آنها بگذاریم.