گزارشی از نشست "بررسی علت توجه مراکز تاریخ پژوهی به تاریخ شفاهی و چرایی گسترش آن پس از انقلاب اسلامی"

در پی نشست های نقد و بررسی کتاب های خاطرات دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، بنا شده است طی چند جلسه، مباحث موردی، کلیت پیدا کرده و درباره قالب تاریخ شفاهی گفتگو شود. بنابراین نشستی با عنوان " بررسی علت توجه مراکز تاریخ پژوهی به تاریخ شفاهی و چرایی گسترش آن پس از انقلاب اسلامی" در حوزه هنری برگزار شد.

در این نشست، مرتضی سرهنگی، هدایت اله بهبودی، جعفر گلشن، جمعی از پژوهشگران، نویسندگان و خبرنگاران حضور داشتند.

مدیر دفتر ادبیات مقاومت و پایداری، در این نشست گفت: «راوی وقایع انقلاب و جنگ، شاهد عینی است و شاهد عینی به لحاظ اعتباری، درجه یک را به خود اختصاص می دهد.» مرتضی سرهنگی همچنین به سفرش به یاسوج اشاره کرد و درباره هزار صفحه دست نوشته یک نوجوان یاسوجی صحبت کرد؛ وی ادامه داد: «برخی راویان در نوشتن یادداشت ها، فعل ها را جمع می بندند؛ در حالیکه این «من»، من خودخواه نیست چون مردم دوست دارند وقایع را از زبان راوی اصلی بشنوند.»

هدایت اله بهبودی نیز در جمع بندی مقالات ارائه شده گفت: «گسترش تاریخ شفاهی، یک خصلت خودجوش و جوهره مردمی دارد؛ چراکه در مورد نفت یا مشروطه چنین اتفاقی رخ نداد اما بچه های جنگ، که مشخصاً به آنها "راوی" گفته می شد، با خود ضبط می بردند و صحبت ها را به طور مستقیم ضبط می کردند.» مدیر دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، همچنین به عمومیت مبحث تاریخ شفاهی و پیدایش یک روحیه جمعی، درباره یکی از علل گسترش آن اشاره نمود.

از میان نویسندگان حاضر در این نشست، «سید محمد صادق فیض» نظر خود را اینگونه بیان کرد: «به نظر من علت اینکه تاریخ شفاهی در ایران رشد یافت، سهل الوصول بودن قواعد و قالب کاراست؛ یعنی با یک میکروفن و ضبط کار انجام دهیم؛ یا اینکه خاطره را معادل تاریخ شفاهی و یا بدتر اینکه تاریخ شفاهی را معادل تاریخ قرار دهیم.» وی اظهار تاسف کرد که برخی مصاحبه شوندگان فقط خاطره ای را تمایل دارند بشنوند، ضبط می کنند و برای شنیدن کل واقعه تاریخی زمان صرف نمی کنند.»

در این نشست، «جعفر گلشن»، پژوهشگر تاریخ گفت باید به جوهره ایرانی و سبک زندگی ایرانی توجه شود؛ «حمید قزوینی» هم، حساسیت ها و گرایش های موجود در جامعه را یکی از عوامل توسعه تاریخ شفاهی دانست. همچنین «طیبه پازوکی» عمومیت، را از علل گسترش تاریخ شفاهی دانست و «افسانه لک» به سیر تحقیق و تاریخ شفاهی و نقش رسانه ها اشاره کرد؛ «یحیی آریا» از ماهیت سیال تاریخ شفاهی و اولویت بندی علل توجه به آن گفت؛ در پایان «نصرت اله صمدزاده» مدیر کتابخانه جنگ تفاوت خاطره و تاریخ شفاهی در عنوان بندی کتاب ها را به چالش کشید گفت وقتی مراجعان کتابی تحت عنوان تاریخ شفاهی را می خواهند، مجموعه ای از کتاب های خاطرات را معرفی می کنم؛سپس قرار بر این شد تا این موضوع در جلسات آینده مورد بحث قرار بگیرد.