بخش «تاریخ شفاهی» مجلس آغاز به کار کرد

مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی از افتتاح بخش «تاریخ شفاهی» در مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی خبر داد و اظهار داشت: اولین دستاوردهای این بخش در بهار آینده آماده بهره‌برداری می‌شود.

علی ططری در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره فعالیت‌های مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی ضمن بیان این مطلب افزود: از آغاز دوره جدید مدیریت کتابخانه‌ یکی از مسایلی که احساس می‌شد باید به آن پرداخت، تاسیس واحد «تاریخ شفاهی» مجلس در دل مرکز اسناد کتابخانه مجلس بود.

وی تصریح کرد: با درک شرایط و سیاست‌های دکتر جعفریان ریاست محترم کتابخانه مجلس شورای اسلامی که از هر گونه ابتکار و نوآوری و کارهای جدید علمی حمایت می‌کردند، این طرح عملی شد و به عنوان نخستین گام، آیین‌نامه آن تدوین و مطابق آن فعالیت‌های بخش «تاریخ شفاهی» از آذر 1387 به صورت مقدماتی آغاز شد.

ططری در ادامه عنوان کرد: البته از سال‌ها قبل لازم بود مرکز اسناد کتابخانه مجلس به عنوان غنی‌ترین آرشیو پارلمانی کشور واحد تاریخ شفاهی داشته باشد تا از این طریق و باثبت خاطرات نمایندگان مجلس شورای ملی و اسلامی در راستای تولید سند برای آیندگان اقداماتی صورت گیرد.

وی متذکر شد: در نخستین مرحله تأسیس بخش تاریخ شفاهی، آیین‌نامه‌ای علمی، عملی و مقایسه‌ای با دیگر آرشیوهای داخلی و حتی خارج از کشور که تجربه ضبط تاریخ شفاهی داشتند،تدوین شد و اکنون زمینه‌های لازم برای نخستین ضبط واحد مذکور مهیا و با تفویض اختیار به دو نفر از کارشناس‌های مرکز اسناد محقق شده است.

پژوهشگر تاریخ درباره ضرورت ثبت و تولید سند در بخش تاریخ شفاهی اظهار داشت: بسیاری از نمایندگانی که قبل از انقلاب در مجلس بوده‌اند، دارای کهولت سن‌اند و هر از چند گاهی خبر فوت یکی‌از آنها را می‌شنویم. این افراد اخبار و اطلاعات ذی قیمتی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دارندو در جهت پیشبرد و بازشناسی تاریخ مجلس و تاریخ قوه مقننه نقاط تاریک فراوانی را ‌ می توانند روشن سازند.

وی افزود: اسنادی که اینها دارند و نمی‌خواهند آن را اهدا کنند، تصمیم داریم در منزلشان برویم و رو گرفتی از آنها تهیه کنیم تا در اختیار پژوهشگران قرار دهیم. اکنون نخستین اولویت کتابخانه مجلس، ضبط خاطرات نمایندگان قبل از انقلاب و دوره اول مجلس شورای اسلامی است.

مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی بیان داشت: در آیین‌نامه‌ای که تدوین شد علاوه بر خاطرات نمایندگان مجلس، مصاحبه و ضبط خاطرات کارکنان و مدیران ارشد مجلس شورای اسلامی و همچنین خاطرات کسانی که اسناد و نسخ خطی خود را به این مرکز اهدا می‌کنند، از دیگر اهداف است.

وی درباره فعالیت‌های انجام شده بخش تاریخ شفاهی گفت: در این راستا نخستین مصاحبه مقدماتی با دکتر حسن رهاورد، از دستیاران علمی علامه دهخدا و از مشاهیر تاریخ معاصر کشورمان است که در طول چند ماه گذشته چند مجموعه از اسنادو نسخ خطی ذی‌قیمت را به کتابخانه مجلس اهدا کرده، صورت گرفته است. سعی داریم در این مجموعه از پژوهشگران و پیش‌کسوتان تاریخ شفاهی کشورمان کمک بگیریم علاوه بر نیروهایی که در کتابخانه مجلس است.

ططری در توضیح این که چگونه از موازی‌کاری در این زمینه جلوگیری می‌شود، گفت: برخی از مراکز کشور مانند سازمان اسناد و آستان قدس رضوی و بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی بیش از دو دهه است که به ضبط خاطرات می‌پردازند. و در این راستا ما تنها به ضبط خاطرات نمایندگان و مدیران مجلس می‌پردازیم.

وی درباره نحوه ارایه دستاوردهای بخش تاریخ شفاهی متذکر شد: در این مرکز سه نوع انتشار داریم و نتایج حاصل از گفت‌وگوهای این بخش را علاوه بر درج در فصلنامه، به صورت مجموعه‌ای(کتاب و کتابچه) چاپ و منتشر خواهیم کرد.

مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این مساله که «در گروه هدف ممکن است بر اثر گذشت زمان یا کهولت سن امکان وقوع اشتباهاتی در بیان خاطرات صورت گیرد، در مواجه، با این شرایط چه اقداماتی را انجام می‌دهید» گفت: ما در این حوزه علاوه بر تجربیات سایر مراکز از پژوهشگران، محققان و کسانی که در حوزه تاریخ شفاهی کار کرده‌اند، تجربه و به تاریخ اشراف دارند، در مصاحبه و پیاده سازی مطالب استفاده می‌کنیم.

وی با بیان این که تشخیص این موضوع در بعد پیاده سازی مصاحبات تاریخ شفاهی اهمیت زیادی دارد و از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است، یادآور شد: این اشتباهات دسته‌بندی می‌شوند؛‌ برخی از آنها تاریخی‌اند، برخی موضوعی و یا برداشت‌های فرد مصاحبه کننده که می‌تواند سلیقه‌ای باشد. اگر به لحاظ تاریخی اشتباه فاحشی در بیانات مصاحبه‌شونده وجود داشته باشد، در زمان پیاده سازی، مصاحبه‌کننده باید برای آن پاورقی‌هایی را تنظیم کند(با تبیین منابع تاریخی). در زمانی نیز ممکن است یک واقعه تاریخی تنها یک شاهد داشته باشد و مصداقی برای آن نتوان یافت. در این صورت کاری نمی‌توان کرد و باید مطالب عیناً نقل شود.

ططری درباره برنامه‌های آتی این مرکز اظهار داشت: در سال 88 درصددهستیم مجموعه‌ای از انتشارات تاریخ شفاهی و همچنین آرشیوی در دل مرکز اسناد داشته باشیم که بتواند به پژوهشگران اطلاع‌رسانی کند. تنها یکی از وظایف تاریخ شفاهی، نشر و انتشار است. مهمترین وظیفه آن اطلاع رسانی است. مجموعه مصاحبه های این بخش قرار است به صورت تصویری، ضبط صدا و نیز از طریق مکتوبات ارایه شوند و در اختیار پژوهشگران سیاسی و تاریخی قرار گیرند.

وی اعلام کرد: 15 نفر اول مصاحبه های  تاریخ شفاهی مشخص شده‌اند که تمامی آنها نمایندگان مجلس قبل و بعد از انقلاب‌اند و در سال آینده با آنها مصاحبه خواهیم کرد.

پژوهشگر تاریخ در پایان با تأکید بر این که تنظیم مصاحبه های  تاریخ شفاهی، فعالیتی زمان بر است که نیاز به بودجه فراوانی دارد، خاطر نشان کرد: در این بررسی‌ها، مصاحبه‌کننده علاوه بر داشتن علم و تجربه کافی در زمینه تاریخ، باید از مهارت زیادی از لحاظ فنی و تخصصی برخوردار باشد و با کنار گذاشتن تعصبات، بی‌طرفی کامل و جلب اطمینان مخاطب(مصاحبه شونده) اعتماد وی را کسب کند تا واقعیات تاریخی همان‌گونه که رخ داده‌اند، تبیین شوند.