غفلت از بررسی فعالیت‌های فرهنگی نیرو‌های مذهبی در تاریخ شفاهی انقلاب

رحیم نیکبخت، مسوول واحد تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در همایش "تاریخ نگاری انقلاب اسلامی" گفت: در مراحل نوین تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی، تاریخ شفاهی به عنوان یک منبع تحقیقی و پژوهشی به کار برده می‌شود. اما بررسی فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی نیرو‌های مذهبی و سیاسی در جریان انقلاب اسلامی، در نگارش تاریخ شفاهی مغفول مانده است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نخستین نشست عصر امروز (هفتم اردیبهشت) همایش "تاریخ نگاری انقلاب اسلامی"، با حضور یعقوب توکلی و قاسم تبریزی به عنوان هیات رئیسه، در تالار سوره مهر حوزه هنری برگزار شد. 

در ابتدای این نشست،‌ نادر پروین، محقق و پژوهشگر تاریخ، مقاله خود را با موضوع "تاریخ و تاریخ‌نگری در اندیشه امام خمینی (ره)" قرائت کرد. 

وی با تاکید بر شجاعت امام خمینی (ره) در تبیین مهم‌ترین حوادث و رویداد‌های تاریخ معاصر و انقلاب اسلامی اظهار داشت: ایشان رویکرد منتقدانه‌ای به فرآیند‌های مهم در جریان تاریخ معاصر داشتند که می‌توان به؛ انتقاد به عدالت انوشیروان در مقایسه با تضاد طبقاتی دولت ساسانیان، مقایسه‌ و تطبیق حکومت مغول و رژیم پهلوی، انحراف جریان مشروطیت، چگونگی روی کار آمدن رضا خان و نقش انگلیسی‌ها در این قضیه اشاره کرد. 

نادر پروین ادامه داد: توجه به ثبت وقایع و رویداد‌های تاریخی، تاکید بر عبرت آموزی، تجزیه، تحلیل و تبیین عقلانی حوادث تاریخی، شناخت اسوه‌ها و سیره شخصیت‌های مهم و موثر در تاریخ از دیگر ویژگی‌های تاریخ نگری امام خمینی (ره) هستند. 

وی خاطر نشان کرد: امام در مطرح کردن موضوعات، صورت مقایسه‌ای و همانندسازی تاریخی به سخنان خود می‌دادند. مشابه سازی جریانات حکومت بنی‌امیه به رفتار و گفتارهای رژیم پهلوی را می‌توان از این نمونه دانست.

در ادامه این نشست، رحیم نیکبخت، مسوول واحد تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مقاله خود را با عنوان "منبع‌شناسی تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی" خواند. 

وی انقلاب اسلامی را نوعی انقلاب فرهنگی دانست و افزود: انقلاب اسلامی ایران بیشتر از این که جنبه سیاسی داشته باشد، دارای جوانب فرهنگی بوده و در شکل‌گیری آن مردم، رهبری و روحانیت نقش مهمی داشتند.

نیکبخت ادامه داد: حضور رو در رو ، سخنرانی‌ها، اعلامیه و بیانات مکتوب امام خمینی‌(ره) با مردم درباره مهم‌ترین حوادثی که اتفاق افتاده، یا در جریان بود، یکی از شیوه‌های تاثیرگذار در جریان شکل‌گیری انقلاب اسلامی است. این روش بخش مهمی از منبع‌شناسی تاریخ شفاهی را در برمی‌گیرد و مجرای اصلی را برای مبارزات انقلابی فراهم می‌کند.

نویسنده کتاب "زندگی و مبارزات آیت الله شهید دکتر محمد مفتح" درباره مهم‌ترین منابع تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی، ریشه و زمینه‌های تاریخ شفاهی این انقلاب فرهنگی تصریح کرد: سخنرانی‌‌های امام خمینی (ره)، نوار‌های سخنرانی وعاظ و روحانیون، شنودهای ساواک، سرود‌ها و دکلمه‌ها و نوحه‌ها و مرثیه‌‌های دوران انقلاب اسلامی، مصاحبه‌های منتشر شده در خبرگزاری‌ها و شبکه‌های تلویزیونی خارج از کشور، خاطرات شفاهی مبارزان و انقلابیون و اسناد و مدارک ثبت و ضبط شده در مرکز اسناد انقلاب اسلامی و دفتر ادبیات انقلاب اسلامی از مهم‌ترین منابعی هستند که تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی را تکمیل می‌کنند.

نویسنده کتاب "زندگی و مبارزات شهید آیت الله قاضی طباطبایی" خاطر نشان کرد: انعکاس وقایع و رویداد‌های تاریخی در ویژه‌‌نامه‌ها و نشریاتی مانند؛ "شاهد یاران" و "سروش" در دوران انقلاب اسلامی، از مهم‌ترین منابع تاریخ شفاهی به شمار می‌روند.

نیکبخت اظهار داشت: در زمان ثبت تاریخ شفاهی با استفاده از مصاحبه با شخصیت‌های موثر در آن جریان، نباید به گفته‌های یک نفر بسنده کرد.‌ بنابراین برای ثبت یک واقعه یا رویداد باید از چند روایت، اسناد و تصاویر قابل اسنتاد استفاده کرد.

وی یادآور شد: در مراحل نوین تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی، تاریخ شفاهی به عنوان یک منبع تحقیقی و پژوهشی به کار برده می‌شود. بنابراین جامع، کامل و قابل استناد بودن خاطرات ثبت و ضبط شده از اهمیت بسیاری برخوردار است. زندگی‌نامه و مبارزات روحانیون و اشخاص سیاسی موافق یا مخالف صرفا یک مصاحبه نیستند. بلکه منبع پژوهشی به شمار می‌روند.

مسوول واحد تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در پایان تاکید کرد: بررسی فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی نیرو‌های مذهبی و سیاسی در جریان انقلاب اسلامی، در نگارش تاریخ شفاهی مغفول مانده است. 

در بخش پایانی نخستین نشست عصر امروز (هفتم اردیبهشت)  همایش "تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی"، ابراهیم ذوالفقاری، مقاله خود را با موضوع "نقد و بررسی خاطرات علی امینی" قرائت کرد.

وی با ارائه فعالیت‌ها و عملکرد‌ علی امینی در دوران نخست‌ وزیری، اسناد و مدارک و یادداشت‌هایی که از این عنصر وابسته به آمریکا و رژیم شاه خائن در روزنامه کیهان لندن به چاپ رسیده بود، درباره کتاب "خاطرات علی امینی" نوشته یعقوب توکلی صحبت کرد. 

همایش دو روزه "تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی"، به همت موسسه خانه کتاب، ششم و هفتم اردیبهشت ماه در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد.

7 اردیبهشت 1388 ساعت 18:48

گزارشگر : فاطمه نوروند

آدرس مطلب: http://www.ibna.ir/vdca00ne.49nai15kk4.html