بررسی شخصیت و اقدامات کلنل محمد تقی خان پسیان

مراسم افتتاحیه همایش با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید و نواخته شدن سرود جمهوری اسلامی ایران رسما شروع شد. در آغاز همایش غلامحسین نوعی، دبیر اجرائی، در سخنانی ضمن خیرمقدم به استادان و پژوهش‌گران و علاقه‌مندان تاریخ به تشریح روند برگزاری همایش کلنل محمد تقی خان پسیان پرداخت .وی با اشاره جایگاه کلنل محمد تقی خان پسیان در تاریخ معاصر ایران برگزاری این همایش را گامی مثبت در جهت شناسایی ابعادی از شخصیت پسیان عنوان کرد .دبیر اجرائی ضمن سپاس از برگزارکنندگان همایش اعم از انجمن علمی گروه تاریخ دانشگاه فردوسی،سازمان میراث فرهنگی و خانه تاریخ خراسان رضوی، یادآور شد برگزاری همایش کلنل محمد تقی خان پسیان از اقدامات ارزنده گروه تاریخ دانشکده ادبیات است.
آقای نوعی نظر به اسقبال پژوهش‌گران از همایش کلنل محمد تقی خان پسیان گفت که در مجموع 68 مقاله به دبیرخانه همایش رسید که سی مقاله برای چاپ و ده مقاله برای ارائه در همایش انتخاب شد. او همچنین از چاپ مجموعه مقالات همایش تا پایان آبان ماه 87 خبر داد که این کار توسط میراث فرهنگی انجام خواهد شد.
در ادامه لشکری رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی و دکترناظمیان مدیر گروه تاریخ دانشگاه فردوسی نیز به میهمانان همایش خیرمقدم گفتند.
غلامرضا آذری خاکستر پژوهشگر تاریخ در مقاله ای تحت عنوان بررسی نیروی شرق در مقابله با شورشها به اوضاع نظامی خراسان قبل از قیام کلنل محمد تقی خان پسیان پرداخت.اوضاع نظامی خراسان مقارن مشروطیت بنابر نوشته ها و اسناد باقی مانده در چند محور اساسی مورد بحث  است؛ اول،نیروهایی که در مشهد مستقر شدند در آن زمان یک گردان کامل بودند که  وظیفه نگهبانی مشهد را به عهده داشتند دوم، نیروهای که در منطقه قاینات و تحت فرماندهی خاندان علم بودند. سوم نیروی نظامی خاندان شادلو در بجنورد، چهارم نیروی نظامی که به صورت پراکنده در مناطقی همچون درگز , قوچان , کلات نادر , سرخس , نیشابور , سبزوار مستقر بودند این نیروها چون سازماندهی منسجمی نداشتند به صورت پراکنده از این نیروها یاد شده یار محمد خان سهام الدوله حکمران بجنورد نیروی تحت عنوان کردهای قزاق شادیلو تشکیل داد که همانند روسها لباس می پوشیدند و تفنگهای بردن بر دوش می گرفتند و اسبهای از نژاد ترکمن گوکلان را که چشمهایی کوچک داشتند سوار می شدند.  فرماندهی این نیروها با جیب الله خان شجاع الممالک بود , حتی سهام الدوله در جهت مدرنیزه کردن نیروی تحت امرش در سفری که به اروپای غربی داشت مقداری سلاح جدید اروپایی و وسایل توپخانه از کشور اتریش تهیه نمود , حبیب الله خان شجاع الممالک در مقابل تهاجمات تراکمه با شجاعت به مقابله پرداخت و امنیت به منطقه بازگرداند.
امیر شوکت الملک برای حفظ و انتظام منطقه قاینات به رفورم قشون پرداخت  و فرماندهی این قشون را برعهده گرفت. این نیروهای مسلح از چند هزار نفر تشکیل می شد که در سه واحد پیاده نظام، سواره نظام و توپخانه تقسیم می شدند. هر واحد تحت فرماندهی یک سرتیپ یا سرهنگ بود که در زمانهای دورتر از میان اعضا آزموده تر خانواده حاکم، دوران جدید از میان افسران آموزش یافته در تهران یا مشهد برگزیده می شدند.
گزارشهای کنسولگری انگلیس در این زمان قابل تامل است کنسولگری انگلیس راضی به مذاکره شوکت الملک با کلنل محمد تقی خان نیست و در تلگرافی از شوکت الملک می خواهد تا مصباح دیوان (اسدی)برای مذاکره به مشهد نفرستد.زیرا چنین می پندارند که کلنل از وجود مصباح دیوان(اسدی) برای رسیدن به مقاصدش استفاده می کند و با توقیف اسدی شوکت الملک را وادار به سکوت می کند درنهایت این مذاکرات نتیجه ای ندارد و شوکت الملک در تلگرافی که به تهران مخابره نموده مذاکراتی را بی نتیجه دانسته و آمادگی 400 نفر از نیروهایش را برای مقابله با کلنل اعلام نموده است. او قول می‌دهد 40 روز 10000نفر مرد ایلجار می تواند حاضر به خدمت کند .از طرفی شوکت الملک با مخابره تلگرافات متعدد به نایب الحکومه های حوزه حکمرانی اش به خصوص به خواف و طبس به آنها دستور می دهد از دادن مالیات به عمال محمد تقی خان پسیان جلوگیری نموده و نفرات قشونی خود را جهت سرکوبی کلنل اماده نمایند.
رقیه اله‌وردی با ارائه مقاله‌ای به  اقدامات عام المنفعه کلنل پسیان در مشهد پرداخت.اینکه پسیان با توجه به روحیات و تفکرات روشنفکرانه‌اش ،در صدد برآمد تا تحولاتی در اوضاع اجتماعی –اقتصادی منطقه تحت نظارتش ایجاد کند .از این رو با جدیت و پشتکار ،اقدامات بسیاری در جهت رفاه حال مردم انجام داد .
قاسم توکلی دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در مقاله ای تحت عنوان نظامیان و الگوی نوسازی آمرانه در ایران عنوان کرد؛ هر چند همگان بر این باورند که دولت پهلوی اول نماینده نوسازی آمرانه در ایران است اما واقعیت این است که نخستین تجربه از این دست را بایستی در دوره کوتاه حکومت کلنل محمد تقی خان پسیان در خراسان جستجو کرد.تجربه ای که به دلیل شرایط خاص تشکیلات ژاندارمری و همچنین شخصیت منحصر به فرد کلنل پسیان آگاهانه تر و همراه با فساد کمتری نسبت به تجربه رضا شاه بود.اما به دلیل در حاشیه واقع شدن و روحیه بیگانه ستیزی و برخی عوامل دیگر ناکام ماند.
محمد تقی خان پسیان در آیینه ی شعر عنوان مقاله محمد رضا ساعدی رودی بود . ساعدی با تحقیق و پژوهش پیرامون شعرا هم عصر پسیان به جایگاه کلنل پسیان در شعر عارف ،ایرج میرزا و... پرداخت .
این سر که نشان سرپرستیست                  امروزه رها زقید هستیست
با دیده عبرتش ببینید                                   کاین عاقبت وطن پرستیست

مقاله معرفی مکتوبات و آثار علمی و ادبی کلنل محمد تقی خان پسیان توسط حوریه سالمی قریچه ارئه شد.کلنل محمد تقی خان پسیان از معدود رجال سیاسی ایران است که به رغم اشتغال شدید به امور سیاسی و نظامی در طول عمر کوتاه خویش در عرصه نویسندگی و خلق آثار علمی و هنری خوش درخشیده است.گرچه این بعد از زندگی در کشورمان کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
اوضاع آستان قدس رضوی از انقلاب مشروطه تا زمان کلنل محمد تقی خان پسیان عنوان مقاله علی سوزنچی کاشانی کارشناس مسئول اطلاع رسانی اسناد سازمان کتابخانه ها ،موزه ها و مدیریت اسناد آستان قدس رضوی بود.قوام در زمان حکومت در خراسان ،نامبرده مداخلات بسیار در امور آستانه می کرد و به علت آنکه فرمانروایی مطلق خراسان را در اختیار داشت و با استبداد توانسته بود کلیه ادارات قضایی،سیاسی و مالی و حتی مذهبی خراسان را در قبضه خود درآورد توانسته بود سوء استفاده فراوانی کند .کلنل محمد تقی خان با برخورد با چنین افرادی اصلاحاتی را در آستان قدس به وجود آورد که منشاءخدمات ارزنده ای شده است.
آقای عماد الدین قنبر آبادی در سخنانی به بررسی علل قیام کلنل محمد تقی خان پسیان پرداخت و مهری غلام نژاد کارشناس ارشد تاریخ در مقاله ای وضعیت بجنورد در زمان کلنل محمد تقی خان پسیان را شرح داد؛ بجنورد نیز در آن زمان به خصوص در دوران سردار معزز بی‌نصیب از فراز و نشیبها نماند .سردار معزز که حکمرانی او همزمان با دوره مشروطه ،وقوع جنگ جهانی اول، و در اواخر حکمرانی‌اش که به تغییر حکومت از قاجار به پهلوی منتهی شد و باعث تغییراتی در مهره های سیاسی برای رسیدن به هدف تغییر حکومت و تحولات دیگر کشور و منطقه گردید .
دکتر یوسف متولی حقیقی استاد دانشگاه و دبیر علمی همایش کلنل محمد تقی خان پسیان در قسمت پایانی همایش با پرداختن به نتایج علمی این همایش ،از کلنل محمد تقی خان پسیان به عنوان سرباز وطن یاد کرد که بدون هیچ چشم داشتی اصلاحات ارزنده ای را در مشهد انجام داده است.دکتر متولی حقیقی با اشاره به پژوهشی که در ارتباط با شخصیت پسیان انجام داده است مهمترین عوامل رویکرد به این شخصیت را ساده زیستی و به دور از تجمل گرائی و آزادیخواهی پسیان عنوان کرد.
دبیر اجرائی همایش از پسیان بعنوان یکی از چهره های درخشان تاریخ معاصر یاد کرد و یاد آور شد بعد از مرگ پسیان یکی از عجیب‌ترین کارها در حق پسیان 5 بار نبش قبرش بود. دکتر متولی از دوستداران و از نزدیکان پسیان خواست تا هر گونه نوشته و آثار مکتوب و... در ارتباط با پسیان جمع آوری و در محل مقبره اش موزه کلنل پسیان تاسیس شود.
نمایش فیلم پسیان که هنرمندانه زندگی پسیان ترسیم کرده بودند و خلاصه مقالات همایش از دیگر فعالیتهای دبیرخانه همایش پسیان بود.
همایش یک روزه کلنل محمد تقی خان پسیان با اهدای جوایز به ارائه دهندگان مقالات و گل باران مزارپسیان واقع در باغ نادری به کار خود پایان داد.
برگزار کنندگان این همایش عبارت بودند از: انجمن علمی گروه تاریخ دانشگاه فردوسی،انجمن پارسه، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی ،گروه آموزشی تاریخ دانشگاه فردوسی.

http://azari.blogfa.com/post-66.aspx