مجموعه نکته‌های آموزشی

چگونگی رعایت حق نشر مواد آرشیوی تاریخ شفاهی

ترجمه: نرگس صالح‌نژاد

15 تیر 1395

اشاره: آرشیو تاریخ شفاهی میدلند شرقی در انگلستان[1] وابسته به مرکز تاریخ شهری[2] دانشگاه لیستر[3] مجموعه برگه‌های اطلاعاتی (اینفوشیت) درباره تاریخ شفاهی تولید کرده است که نقطه شروع مفیدی برای علاقه‌مندان به هر جنبه‌ای از تاریخ شفاهی خواهد بود. یادداشتی که در ادامه می‌آید در مورد مسائل حق نشر(کپی‌رایت) هنگام استفاده از مواد آرشیو تاریخ شفاهی و نحوه ارجاع به صداهای ضبط شده این آرشیو است.

انتخاب برای گوش دادن

به عنوان نمونه آرشیو تاریخ شفاهی میدلند شرقی در انگلستان که آرشیو تاریخ شفاهی لسترشایر[4]،  لستر[5]، و روتلند[6] است، بیش از 2000 رکورد صوتی دارد و طیف گسترده‌ای از محتوا و موضوعات را پوشش می‌دهد.

این مواد صوتی را می‌توان  با وقت قبلی در دفترهای ضبط این مجموعه شنید و برای تعیین وقت حداقل یک هفته قبل باید اقدام شود.

قبل از رزرو وقت ملاقات باید صدای ضبط شده‌ای را که می‌خواهید گوش دهید تعیین کنید. می‌توانید با استفاده از کاتالوگ آنلاین مجموعه [www.le.ac.uk/emoha/catalogue.html] این کار را انجام دهید.

هنگامی که مواد صوتی را انتخاب کردید به این مراجع توجه داشته باشید: شماره صدای ضبط شده، شماره مجموعه، و عنوان مجموعه؛ به عنوان مثال 01234، HP/0123/123 مجموعه پروژه تاریخ. توجه داشته باشید یک کپی حتماً موجود باشد. اگر زمان صدای ضبط شده هم ثبت شده به آن توجه کنید. این به زمان مورد نیاز برای تعیین قرار ملاقات کمک خواهد کرد. این موارد را هنگام رزرو وقت ملاقات و هنگام مراجعه به آرشیو با خود همراه داشته باشید.

اگر یک کپی از ماده‌ای که می‌خواهید در دسترس بود با دفتر ضبط تماس بگیرید و یک قرار ملاقات درخواست کنید. اگر هیچ کپی در دسترس نبود باید یک درخواست رکورد صوتی به دفتر ضبط ارسال کنید. یک کپی تهیه می‌شود و به زودی به شما اطلاع داده می‌شود و سپس می‌توانید یک قرار ملاقات درخواست دهید. مراجع را فراموش نکنید. اگر بلیت خواننده دفتر ضبط را ندارید، باید هویت و نشانی‌تان را تأیید کرده و  بخواهید برای شما بلیت‌ صادر شود.

حق نشر و استناد به آرشیو تاریخ شفاهی

این اطلاعات برای جلب توجه به آرشیو آمده و به کاربران توصیه می‌شود در استفاده‌های مختلف از مواد اجازه حق نشر را به دست آورده و زمان و چگونگی استنادها حتما باید آورده شود. هنگام استفاده از مواد آرشیوی، برای هر یک از اهداف زیر ضروری است بدانید آیا هر کدام از مواد محدودیتی در استفاده دارد و آیا تایید حق نشر مورد نیاز است. مسئول فهرست‌نویسی و دفتر ضبط کارکنان در این مورد می‌توانند کمک کنند.

استفاده‌های گوناگون از اطلاعات آرشیوی

الف) استفاده در مدرسه، دانشکده و دانشگاه و سایر مکان‌های آموزشی

ب) استفاده در سخنرانی‌های عمومی

ج) استفاده در انتشارات از جمله کتاب، مواد صوتی، تصویری یا CD-ROM

د) مراجع عمومی مانند کتابخانه‌ها، موزه‌ها و دفترهای ضبط

ه) استفاده در رادیو و تلویزیون

و) انتشار در اینترنت

ز) استفاده در پایان‌نامه و رساله یا یک کار تحقیقاتی مشابه

حق نشر

صداهای ضبط شده صوتی/ مصاحبه‌ها

مواد صوتی دو نوع حق نشر دارند، حق نشر برای گفتار موجود روی صداهای ضبط شده (این حق نشر ادبی است) و حق نشر برای خود ماده فیزیکی. حق نشر گفتار متعلق به سخنران است. معمولاً این حق نشر به دارنده آیتم‌های فیزیکی داده می‌شود، اما محدودیت‌هایی در استفاده‌های مختلف (نگاه کنید به (الف-ز)‌ در بالا) آیتم در زمان انتقال حق نشر ایجاد می‌شود.

اگر می‌خواهید از مواد صوتی برای(الف-ز) استفاده کنید باید ببنید آیا محدودیتی در حق نشر یا اجازه دسترسی برای استفاده دارد یا نه. آرشیو تاریخ شفاهی میدلند شرقی در انگلستان برای برخی مواد موجود در آرشیو حق نشر دارد. بر این اساس چکیده کوتاه، نقل قول‌ها و خلاصه مورد استفاده در (ز) را می‌توان بدون محدودیت مورد استفاده قرار داد، اما باید حتماً در مورد آن آگاهی داده شود (نگاه کنید به استناد به مواد آرشیو تاریخ شفاهی میدلند شرقی در انگلستان در زیر)[7]. باز تولید قابل ملاحظه‌ای از مواد برای استفاده در (ز) نیاز به اجازه دارد.

عکس‌ها

عکس اثر هنری است با حق نشر متعلق به عکاس، مگر این که منتقل شده باشد. برای استفاده از یک عکس در موارد (الف- ز) باید از دارنده حق نشر اجازه بگیرید. کمیته رابط عکاسان انگلیسی، برای مطالعات یا پژوهش‌های شخصی و خصوصی توافق کرده‌اند تحت شرایط عادلانه یک کپی از یک عکس می‌تواند توسط یک فرد یا از طرف یک فرد ایجاد شود. با این حال، کپی بخش یا قسمتی از یک عکس ممکن است توسط صاحب حق عادلانه تلقی نشود. این مهم است که حقوق اخلاقی عکاس در این زمینه نقض نشود.