معصومه سپهری، قدردانی از مستندنگاران باعث انگیزه‌بخشی می‌شود

نویسنده کتاب «نورالدین پسر ایران» که در آیین اختتامیه پنجمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد تقدیر شد، گفت: در حوزه مستندنگاری، کار نویسنده چندان ارج نهاده نمی‌شود و قدردانی از زحمات مولف تنها در حد حرف باقی‌ می‌ماند، اما تقدیر از مولف چنین آثاری در جایزه ادبی جلال‌آل‌احمد، ارج نهادن به کار اوست و باعث انگیزه بخشی می‌شود.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «نورالدین پسر ایران» در گروه خاطرات حوزه مستندنگاری در پنجمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد شایسته تقدیر شناخته شد.

این کتاب با موضوع خاطرات سید نورالدین عافی به قلم معصومه سپهری، توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. سپهری در گفت‌وگو با ایبنا،‌ تقدیر از کتاب «نورالدین پسر ایران» را در آیین اختتامیه پنجمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، به دلیل محتوای آن دانست و افزود: این اثر از نظر محتوایی توانسته امتیازات داوری این جایزه ادبی را به دست آورد.

وی در پاسخ به این سوال که کتاب «نورالدین پسر ایران» تا چه حد مورد بررسی قرار گرفته است؟ گفت: جلسه کوچکی در بندر عباس با حضور مهدی فراهانی برگزار شد و جلسه دیگر به مراسم رونمایی از این کتاب در تبریز اختصاص داشت که در هیچ یک از این برنامه‌ها، این کتاب به بررسی و نقد گذاشته نشد.

سپهری افزود: بیشتر این جلسه‌ها در فضاهای احساسی و تجلیل از روای کتاب بود. برگزاری جلسه نقد کتاب نیازمند حضور افراد اهل فن است و نقد این اثر یکی از آرزو‌های من است. شاید نقد کتاب تاثیری بر آن نگذارد، اما نتایج آن می‌تواند بر کم و کاست‌های کار نویسنده تاثیر گذار باشد و باعث تقویت کار مولف در آثار بعدی شود.

وی گفت: در حوزه مستندنگاری، کار نویسنده چندان ارج نهاده نمی‌شود و قدردانی از زحمات مولف تنها در حد حرف باقی‌ می‌ماند. این اتفاق، کار درستی نیست و تقدیر از مولف چنین آثاری در جایزه ادبی جلال‌آل‌احمد، ارج نهادن به کار اوست و باعث انگیزه بخشی می‌شود.

معصومه سپهری، در سخنرانی خود در آیین اختتامیه پنجمین دوره جایزه ادبی جلال به مراحل نگارش کتاب «نورالدین پسر ایران» و مشکلاتی که بر سر را مولفان قرار دارد، اشاره کرد و گفت: خدا را سپاس می‌گویم که بعد از طی مسیری سخت و طولانی، اکنون به خاطر آفرینش یک کتاب اینجا ایستاده‌ام. کتابی ادبی و مستند از روز‌های جنگ.

وی در ادامه با سپاسگزاری از متولیان و برگزار کنندگان جشنواره جایزه ادبی جلال‌آل‌احمد و داوران و همه استادانی که کتاب «نورالدین پسر ایران» را در این رقابت برگزیدند، افزود: به جاست در این مراسم از مسوولان حوزه هنری، دفتر ادبیات و هنر مقاومت و مرتضی سرهنگی و کارشناسان محترم آن دفتر، علیرضا کمری، نصرت‌الله‌صمدزاده و خانم اعظم حسینی که پذیرای مزاحمت‌های گاه و بی‌گاه من بوده‌اند، سپاسگزاری کنم.

وی در ادامه با اشاره به جایزه ادبی جلال‌آل‌احمد اظهار کرد: این جشنواره به نام جلال آل‌احمد برگزار می‌شود. جلال، آزاده مردی بود که نامش به صداقت و صراحت گره خورده است. رواست در این جایگاه به مرام او تأسی کنیم و این دقایق ذی‌قیمت را به ادای سخنانی بپردازم که امیدوارم مایه اصلاح و پیشرفت جریان ادبی مستندنگاری جنگ شود.

سپهری، خاطرات جنگ را دارای ظرفیت‌ و قابلیت‌های فراوانی‌ عنوان کرد که می‌توانند سایر گونه‌ها و آثار ادبی را تغذیه کنند و افزود: کتاب‌های ادبی مستند با مشکلات متعدد اعم از کسر منابع، آفت فراموشی بسیاری از جزییات، طولانی بودن مسیر همراهی با راوی و تلاش از طریق متفاوت برای نزدیکی و کشف حقیقت، سرانجام به گونه‌ای مستند، خواندنی و باورپذیر، از دست نگارنده به چاپ سپرده می‌شوند، اما پس از انتشار با تهدیدها و آسیب‌های گوناگونی مواجه می‌شوند که گاه هویت ذاتی آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده و مانع حرکت صحیح آن‌ها در مسیر سالم فرهنگی و ادبی می‌شوند.

وی افزود: حاصل نگاه‌های غیرعالمانه و هیجانی به برخی آثار، به جای حمایت از تولید آنها، جایگاهشان را به مخاطره می‌اندازد. بنده بعد از قریب 17 سال حضور در این عرصه، این مخاطرات را در چند محور دسته‌بندی می‌کنم، گرچه بحث در مورد زوایای ناشناخته خاطره‌نگاری، به جلسات اختصاصی نیاز دارد.

این نویسنده با اشاره به این‌که مهم‌ترین پتانسیل‌های نهفته در این گونه ادبی ناشناخته مانده و قدر دانسته نمی‌شود، ادامه داد: از یاد نبریم بسیاری از خاطرات بکر، مهم و ارزشمند، به دلیل برخورد غیراصولی و شتابزده نویسندگان با آن‌ها در سطح باقی مانده و تولدی ناقص یافته‌اند و نتوانسته‌اند زیست فرهنگی شایسته‌ای در عرصه ادبیات کشور داشته باشند.

سپهری افزود: مساله دوم آن است که نه ناشران و نه بسیاری از کارشناسان و اصحاب رسانه، به دلیل اهمیت ندادن به فرآیند تولید این آثار، حقوق نویسندگان این حوزه را به رسمیت نمی‌شناسند. البته باید توجه داشته باشیم که شیوه‌های نویسندگان در نگارش کتاب‌های خاطره متنوع بوده و نمی‌توان با همه آن‌ها برخورد حقوقی یکسان کرد. به راستی نشاندن راوی در جایگاه نویسنده، چه شأنی به راوی می‌افزاید؟ او که در مقام یک رزمنده هم کار خود را کرده و بار خود را به منزل رسانده است!

این نویسنده با مطرح کردن این سوال تصریح کرد: آیا زمان آن نرسیده است با اظهار نظر کسانی که گاهی کتاب‌های مستند جنگ را در حد تقریر روایت شفاهی صاحب خاطره و تدوین آن محدود می‌کنند و گاهی قبای رمان و داستان بر تن آن می‌نشانند، از موضع قوت عالمانه رفتار و آن را اصلاح کرد؟ آیا وقت آن نرسیده است اگر نمی‌توانیم کمکی به رفع موانع خاطره‌نگاری کنیم، لااقل با عملکرد و اظهارنظرهای غیرکارشناسانه، انگیزه خاطره‌نگاران را از بین نبریم!

سپهری با اشاره به حاضران در این مراسم گفت: در روزگاری که مشکلات متعدد اقتصادی و فرهنگی، کتاب را از زندگی روزانه مردم دورتر می‌کند توجه و اقبال مردم به چنین کتاب‌هایی فرصت مبارکی ا‌ست برای آشتی آنان با مطالعه. نمی‌دانم افرادی که گمان می‌کنند توجه و تبلیغ و پرفروش شدن این آثار، مخل توجه مردم به سایر کتاب‌ها می شود، چه دلیل منطقی بر این گفتارشان دارند! امروز این انتخاب نشان داد که این آثار، واجد قابلیت‌های خاصی بوده‌اند و طبیعی است هر ناشری ، اثر خوب را در تعدد چاپ و معرفی، یاری کند.

وی با اشاره به این که مایل نیست در مقام پاسخ به کسانی برآید که گمان می‌کنند، هزاران حمایت و تبلیغ از اثرش وجود داشته است، افزود: حکایت نگارش و نشر کتاب «نورالدین پسر ایران» حکایت خون دل خوردن مادری ا‌ست که برای حیات زیبای فرزندش، بارها و بارها لب از سخن گزیده و سکوت کرده است.

سپهری در پایان گفت: ما کسانی هستیم که در عرصه ادبیات پایداری قلم زده ایم و کوشیده ایم انگیزه و عشق خود را نثار ماندگار کردن جریانی سازیم که باور داریم می‌تواند ادبیات و فرهنگ ما را متحول سازد. ما با وجود برخی اختلاف سلیقه‌ها یک خانواده‌ایم و به خاطر عشق به وطن و راهی که مکتب زیبای پیام‌آور رحمت، حضرت محمد (ص) پیش پایمان گشود، حاضر به ادامه راه تا آخرین رمق هستیم. خداوندا! نقص و کوتاهی ما را با قدرت زیبایت به منزل اصلاح برسان و جرعه‌ای از حیات حسینی به ما بنوشان، امید که گم نشویم.

خبرنگار : اکرم دشتبان