با نویسنده «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی در اراک»

مصاحبه‌های تاریخ شفاهی، ژورنالیستی نباشد

17 شهریور 1394

نویسنده کتاب «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی در اراک» گفت: ما در ایران تاریخ شفاهی را به صورت تجربی آغاز کردیم، این موضوع معایب و محاسنی را با خود به همراه دارد. اما باید به این نکته توجه کرد که مصاحبه‌های تاریخ شفاهی به صورت ژورنالیستی انجام نگیرد.

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، حوزه هنری استان مرکزی در طول سال‌های 1392 و 1393، 2 اثر را در زمینه تاریخ شفاهی منتشر کرده است.

نخستین اثر با موضوع انقلاب اسلامی و با عنوان «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی در اراک» با تدوین یوسف نیک‌فام و اثر دوم «بیسیم‌چی: خاطرات 14 بیسیم‌چی 8 سال دوران دفاع مقدس» است که به همت دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری استان مرکزی تدوین و منتشر شده است.

این دو اثر در چهارمین جشنواره تولیدات استانی حوزه هنری از سوی داوران این جشنواره مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

یوسف نیک‌فام، مولف کتاب «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی در اراک» گفت: با توجه به اینکه پس از گذشت 37 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، در استان مرکزی، هیچ منبع مکتوبی در قالب کتاب وجود نداشت، تصمیم گرفتم تا دست به کار شوم و تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی در اراک را به نگارش درآورم.

وی افزود: این کار که با نظارت 3 بخش تاریخ شفاهی، حوزه هنری استان مرکزی و امور استان‌ها انجام شد، در قدم نخست، در قالب پژوهش آغاز شد و پس از ثبت پیشینه فعالیت‌های سیاسی در این استان، به تحرکات سیاسی مردم اراک در روزهای انقلاب ‌پرداخت.

نیک‌فام درباره نحوه تالیف اثرش ادامه داد: پس از رسیدن به مرحله روزهای انقلاب اسلامی، طی گفت‌وگو با شاهدان عینی و فعالان آن دوران، سعی کردم تا بر غنای متن بیفزایم.

وی خاطرنشان کرد: در فاصله 37 سال گذشته از روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، بسیاری از فعالان از دنیا رفته بودند و برای یافتن فعالان کمتر شناخته شده که مایل به همکاری باشند، زمان زیادی وقت صرف کردم؛ در نتیجه کل پژوهش حدود 2 سال به طول انجامید، اما باز هم بنا به دلایل ذکر شده، نمی‌توان گفت کتاب از هر جهت کامل است.

نیک‌فام تصریح کرد: در این اثر با محمد حسین جمال‌زاده، تنها عکاس اراک در آن دوران نیز به گفت‌وگو نشستم که چند نمونه از عکس‌های او نیز در کتاب آمده است. البته مصاحبه با جمال‌زاده، پیش از این در کتابی با عنوان «گردش روزگار برعکس است» به چاپ رسیده است.

این مولف در ادامه به تعریف تاریخ شفاهی پرداخت و گفت: در تاریخ شفاهی با یک تاریخ طرفیم و در قالب تاریخ نگاری و گفت‌وگو با شاهدان عینی، به یک مقطع زمانی خاص می‌پردازیم که باید از آن مراقبت بسیاری به عمل آید.

وی افزود: در این سبک نگارش باید به سه نکته توجه کرد، نخست این که مصاحبه به صورت ژورنالیستی انجام نگیرد، دومین نکته این است که فرد مصاحبه کننده باید پیش از مصاحبه در آن حوزه مطالعه و بر موضوع احاطه کامل داشته باشد و در پایان نیز توجه به این نکته ضروری است که در تجربه ما از تاریخ شفاهی، مصاحبه‌ها جمله به جمله ثبت نمی‌‌شود؛ بلکه با تکیه بر عنصر پژوهش، برخی روایات تصحیح می‌شود.

نیک‌فام با اشاره به تاریخچه قالب تاریخ شفاهی در ایران اظهار کرد: ما در ایران تاریخ شفاهی را به صورت تجربی آغاز کردیم، این موضوع معایب و محاسنی را با خود به همراه دارد. ما در 10 سال اخیر، فعالیت‌های خوبی را در این زمینه آغاز کرده‌ایم که باید از آنها مراقبت جدی به عمل آورد تا اصل فعالیت به یک موج گذرا تبدیل نشود.

وی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: با تمام پیشرفت‌ها، تاریخ شفاهی هنوز جایگاه واقعی خود را در ایران نیافته است و این وظیفه نهادهای مرتبط است تا با دقت نظر بیشتری به تربیت نیرو در این حوزه بپردازند.