نتایج یک پژوهش جدید درباره قدرت بیان

روایت‌گری شفاهی از دو سالگی آغاز می‌شود

نیکول گاردنر- نبلت Nicole Gardner-Neblett
ترجمه: عباس حاجی هاشمی

27 مرداد 1394

اشاره: یکی از معیارهای مهم در انتخاب راوی در طرح‌های تاریخ شفاهی آن است که راوی از قدرت بیان و به عبارت دقیق‌تر «روایت‌گری» مناسب برخوردار باشد و بتواند آنچه در ذهن دارد به گونه‌ای قابل فهم و تدوین ارایه کند. بخشی از توانایی روایت‌گری امری ژنتیک و ذاتی است. اما بخش دیگری از آن به آموزش افراد به ویژه در سنین کودکی باز می‌گردد. این که کودکان بیاموزند موضوعی را به درستی و با پرداخت مناسب روایت کنند از نکات رفتاری مهمی است که در آموزش آنها باید لحاظ گردد. استفاده از داستان‌سرایی یکی از بهترین روش‌ها در تقویت قدرت روایت‌گری کودکان است. مقاله زیر گزارشی از یک پژوهش دانشگاهی درباره این موضوع است.

یک مطالعه جدید از سوی موسسه رشد استعدادهای کودکان فرانک پورتر گراهامFrank Porter Graham Child Development Institute (FPG) نشان می‌دهد که تقویت مهارت‌های داستان‌سرایی در کودکان سیاه‌پوست‌آمریکایی قبل از ورود به مدرسه می‌تواند توانایی یادگیری و سوادآموزی آنان را افزایش دهد. این اولین مطالعه در این مورد است که نشان داده ارتباطی معنادار میان توانایی‌های داستان‌سرایی کودکان سیاه‌پوست و رشد توانایی خواندن و درک مطلب قبل از ورود به مدرسه وجود دارد.

به گفته نیکول گاردنر نبلت Nicole Gardner-Neblett ، یکی از محققان این مؤسسه، که این مطالعه را انجام داد، تحقیقات قبلی ارتباط میان روایت‌گری شفاهی و سوادآموزی را در مراحل دیگری از تحصیل در کودکان کشف کرده بود، اما یافته‌های تحقیقات جدید نشان می‌دهد که روایت‌گری تا چه اندازه برای بالا بردن سطح سوادآموزی میان کودکان سیاه‌پوست در مهدهای کودک با اهمیت است. وی گفت مهارت‌های روایت‌گری شفاهی از سن دو سالگی در کودکان شروع می‌شود و همین طور که کودک در تعامل با دیگران و پدر و مادرش از آنها راهنمایی و بازخورد دریافت می‌کند، این مهارت‌ها در آنها قوی‌تر می‌شود. با وجود اینکه محققان تاکنون به اهمیت توانایی‌های شفاهی زبان در سوادآموزی در دوران قبل از مدرسه پی برده‌اند، اما بیشتر مطالعات در این زمینه متمرکز بر ارتباط میان زبان‌آموزی در سنین پایین و مهارت خواندن در دوران ابتدایی بوده است که بسیاری از سؤالات را بی پاسخ می‌گذاشت.

گاردنر نبلت و ایهیوما ایروکا IheomaIruka، مدیر واحد تحقیق و ارزیابی در موسسه کودکان بافتBuffett Early Childhood Institute ، در تحقیقات خود به دنبال یافتن پاسخ برای برخی از این پرسش‌ها در تکوین اولیه کودکان بودند. در این مطالعه آنها بر مهارت‌های کودکان قبل از دبستان در زمینه روایت‌گری شفاهی و توان سوادآموزی همان کودکان در دوران مهدکودک تمرکز داشتند. نمونه آماری مورد بررسی در این مطالعه 6 هزار و 150 دانش‌آموز در سراسر کشور آمریکا بود.

محققان در این مطالعه دریافتند که روایت‌های شفاهی کودکان در خانواده‌های کم درآمد به طور کلی امتیاز کمتری از روایت‌های ارایه شده توسط کودکان دیگر کسب می‌کرد. به همین ترتیب، کودکان خانواده‌های کم درآمد نتوانستند به اندازه همسالان خود در آزمون‌های خواندن و درک مفاهیم نمره کسب کنند. به گفته گاردنر، این نتیجه می‌تواند در پی نابرابری‌های موجود اجتماعی و اقتصادی در جامعه آمریکا به دست آمده باشد که در مطالعات دیگر نیز مشهود بوده است.

در کمال تعجب، این مطالعه ارتباطی میان مهارت‌های روایت‌گری شفاهی و سوادآموزی زودرس در جمعیت آماری مورد مطالعه پیدا نکرد. با این حال، وقتی محققان نتایج به دست آمده را برای هر گروه مردم شناختی مجزا کردند، یک گروه با بقیه متفاوت بود: «ما دریافتیم که مهارت‌های روایت‌گری شفاهی برای کودکان سیاه‌پوست فقیر و غیر فقیر آمریکایی تأثیر معناداری در سوادآموزی آنها داشت. البته فقط برای کودکان سیاه‌پوست.» ایروکا گفت: «داستان‌سرایی شفاهی در واقع بخش مهمی از تاریخ بسیاری از مردم شده است و مخصوصاً برای فرهنگ سیاه‌پوستانی که از آفریقا به آمریکا آورده شدند.» خود ایروکا مدتی از زندگی خود را به مراقبت از کودکان پیش دبستانی در نیجریه سپری کرده است.

برطبق صحبت‌های گاردنر، تحقیقات سابق نشان داده است که کودکان سیاه‌پوست آمریکا مهارت بیشتری در روایت داستان‌های پیچیده و در انواع مختلف آن دارند که سرنخ‌هایی به یافته‌های این مطالعه می‌دهد. به گفته گاردنر، در اختیار داشتن مجموعه‌ای از روش‌های مختلف برای داستان‌سرایی به کودکان سیاه‌پوست این انعطاف را می‌دهد که روش روایت داستان‌های خود را بسته به موضوع داستان تغییر دهند. این انعطاف به این کودکان کمک می‌کند تا توانایی خود در زبان گفتار را به نوعی به فهم و ایجاد زبان نوشتار منتقل کنند. وی معتقد است، مهارت‌های روایت شفاهی پیش دبستانی می‌تواند برای کودکان نژادهای دیگر نیز مهم و موثر باشد.

گاردنر معتقد است که در زندگی کودکان سیاه پوست اتفاق دیگری قبل از دریافت هر گونه آموزش رسمی در مهد کودک می‌افتد. اما برای گروه‌های دیگر، ارتباط بین روایت و سوادآموزی می‌تواند به همان اندازه مهم باشد. البته مطالعاتی در مورد مراحل بعدی آموزش وجود دارد که این گفته را تأیید می‌کند.

این دو محقق می‌گویند یافته‌های جدید مطالعات آنها اهمیت شناخت و توجه به مهارت‌های قصه‌گویی را برای تقویت رشد توانایی خواندن در سنین پیش دبستانی نشان می‌دهد. ایروکا می‌گوید: «تقویت مهارت‌های قصه‌گویی شفاهی در کودکان، راهبردی برای مدارسی است که می-خواهند با کودکان ارتباط برقرار کنند. مخصوصاً مدارسی که کودکان رنگین‌پوست را مورد حمایت قرار می‌دهند و این کودکان هم از فرهنگ‌هایی می‌آیند که این مهارت‌ها در آنها نهادینه شده است.»

هنوز زمینه‌های زیادی در مورد سوادآموزی در سنین پایین وجود دارد که باید مورد مطالعه قرار گیرد. درک بهتر از روابط میان مهارت‌های قصه‌گویی در سنین پایین و سوادآموزی می‌تواند به ایجاد استراتژی‌های مفید برای تقویت مهارت‌های خواندن و درک مفاهیم در کودکان بسیار موثر باشد.