کنگره ملی خاطره‌نویسی

«کنگره ملی خاطره‌نویسی»‌ به دریافت‌های جدیدی از دفاع مقدس رسیده است

داوران «نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس»‌ در سرای اهل قلم خانه کتاب، به این جمع‌بندی رسیدند که خاطرات ارسالی به این جشنواره دریافت‌های جدیدی از جنگ را دربر دارند و راهی روشن در زمینه بررسی‌ آسیب‌های وارده بر حوزه خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس را فراهم آورده‌اند. آنان از مسوولان کنگره خواستند برای موضوع های مطرح شده در این جشنواره برنامه‌ریزی داشته باشند و از پتانسیل‌های حاصل از آن استفاده کنند.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،‌ نشست داوران «نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس»‌، عصر(شنبه 10 دی ماه) با حضور مصطفی رحیمی، محمدمیرکاظمی، حسن رحیم‌پور و معصومه رامهرمزی به عنوان داوران کنگره در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.

مصطفی رحیمی در این نشست با توجه به رویکرد آسیب‌شناسی خاطرات ارسالی به جشنواره خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس گفت: برگزاری این جشنواره راهی روشن در زمینه بررسی‌ آسیب‌های وارده بر حوزه خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس فراهم آورده است.

وی ادامه داد: در بسیاری از ژانر‌های ادبی می‌بینید که هر چه نویسنده از نوع واقعه فاصله می‌گیرد آثار پربارتری را با توجه به جوانب آن خلق می‌کند. اما در خاطره این روال برعکس است. راوی ذهن فراری دارد و گاه در بیان خاطره دچار فراموشی می‌شود یا آن‌که تفکرات سیاسی صاحب خاطره مانع بیان خاطرات می‌شود.

رحیمی با تقسیم‌بندی خاطرات از نظر حجم، آن‌ها را به خاطره مبسوط، خاطره نیمه مبسوط و خرده خاطره تقسیم کرد و گفت: خرده خاطرات دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران از نکات فراموش شده در جمع آوری خاطرات‌اند که نکات تعیین کننده و قابل توجهی در بیان یک واقع دارند. هنگامی که این خاطرات در کنار هم قرار می‌گیرند متن بسیار زیبایی نوشته می‌شود.

وی ادامه داد: این خاطرات در حال فراموشی‌اند و باید نهضتی برای جمع‌آوری آن‌ها شکل گیرد. «نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس»‌ می‌تواند در این زمینه راه‌گشا باشد و این کاستی را جبران کند.

رحیمی در ادامه، خاطرات را به مقدمات رزم، عواقب و پیامد‌های رزم و نیز خاطرات پشت جبهه و حواشی رزم تقسیم کرد و گفت: نزدیک به 80 درصد خاطرات با این رویکردها نوشته شده‌اند و مولفان کمتر به لایه‌های زیرین خاطرات مانند مفهوم انتظار، بدرقه رزمندگان، موشک‌باران‌ها و... توجه داشته‌اند.

وی در حوزه نگارش، خاطرات را 2 دسته برشمرد و افزود: خاطرات با 2 قالب خودنوشت و دیگرنوشت‌ نوشته می‌شوند. در این میان باید به افرادی که توانایی نگارش ادبی یا جرائت نگارش خاطرات را ندارند توجه شود. برگزاری «نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس»‌ به جمع‌آوری خاطرات این افراد کمک خواهد کرد.

رحیمی در ادامه توضیح داد: برای رسیدن به سطح مطلوب در جمع ‌آوری خاطرات باید بر فرایندهای تبلیغ، ‌توجیه و آموزش نگارش خاطرات، دریافت و جمع‌آوری خاطرات، داوری‌ها، اعلام‌ رتبه‌ها و جوایز، ‌تولید کتاب و بایگانی خاطرات، برنامه‌ریزی کرد.

در ادامه نشست داوران «نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس» سیدمحمد میرکاظمی به گونه‌های خاطرات اشاره کرد و گفت: در نظریه‌های ادبی جدید متن را به چندگونه تقسیم می‌کنند که شامل،‌ متن مولف محور، متن خواننده محور و متن میانه است.

وی افزود: در دیدگاه ساختارگرایی به عنوان یک نظریه جدید مبنا آن است که متن مکتوب ساخته زبان نیست و این ساخت زبان است که متن را تولید می‌کند. در این نظریه بیان می‌شود که تولد خواننده به قیمت مرگ مولف تمام می‌شود و جوهره حقیقت که در متن است، ارتباطی به مولف و زبان او ندارد و در ساخت جملات و ساختار متن باید به دنبال معنا گشت.

میرکاظمی در ادامه با ارایه تعریفی از خاطره و تلفیق آن با نظریه ساختارگرایی گفت: بر اساس این تلفیق می‌توانیم بگوییم که خاطرات را می‌توان در کدام یک از گونه‌های متن جا داد. در این میان گونه مولف محور و متن محور کنار می‌رود و خاطره در گونه راه میانی است که بین متن و خواننده تعامل برقرار می‌کند.

وی ادامه داد: خاطره نیازمند 2 قدرت بیان و نویسندگی است. اگر این 2 قدرت نزد یک نفر باشد مشکلی پیش نمی‌آید و اگر یکی از این 2 نباشد خاطره به خود نوشت و دیگر نوشت تقسیم می‌شود.

میرکاظمی در ادامه، درباره اهمیت ورود نظریه ساخت‌گرایی به قالب خاطره‌ گفت: به نظر می‌رسد خواننده یک متن را که مستقیم از صاحب متن یا توسط صاحب خاطره بازگو می‌شود، خالص‌تر حساب می‌کند و اعتماد بیشتری به آن دارد که دلیل آن اهمیت لحن صاحب خاطره است.

حسن رحیم‌پور در ادامه نشست داوران «نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس» با اشاره به خاطرات خود نوشت گفت: دشواری در جمع‌آوری خاطرات و انتقال ذهن به دست از مهم‌ترین مشکلات در بخش نگارش خاطرات‌اند.

وی راه‌کار‌های حل این مشکلات را ضبط خاطرات از سوی رزمندگان و نگارش‌ آن‌ها بیان کرد و افزود: برخی معتقدند که می‌توان عین نوشته را آورد یا آن‌که با ویرایش ادبی اثر را در قالب کتاب منتشر کرد.

معصومه رامهرمزی نیز در این نشست برگزاری «نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس» را ارزنده خواند و گفت: از خاطرات ارسالی به این جشنواره به دریافت‌های جدیدی رسیدم که منشا علمی دارند. زیرا این آثار از نظر ماهیتی دارای تفاوت با خاطر‌ات تاکنون‌اند و از موضوعات نابی سخن می‌گویند که کمتر مورد توجه مولفان قرار گرفته‌اند.

وی ادامه داد: تنوع موضوع‌ها و بیان آن‌ها از سوی افراد عامی جامعه، زوایای مختلف نگاه افراد به واقعه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را بازگو می‌کنند. در بررسی 97 خاطره از نظر تفکیک موضوعی به 22 موضوع مانند کودکان در جنگ و خاطرات تلخ و شیرین آنان، طنز در جنگ، نحوه تکلم و بیان بسیجیان در جنگ دست یافتم. ما باید نگاه عمیق‌تری به این خاطرات داشته‌باشیم تا از ‌آن‌ها داشته‌های بیشتری در زمینه‌های آسیب‌شناسی و روان‌شناسی و نظامی استخراج کنیم.

رامهرمزی در پایان گفت: مسوولان برگزاری «نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌مقدس» باید برای موضوع های مطرح شده برنامه ریزی داشته باشند و از پتانسیل‌های مختلف در شهرستان‌ها و موضوع های استخراج شده از خاطرات به خوبی استفاده کنند.

خبرنگار : اکرم دشتبان