پیشینه تاریخی ایرانیان در کتاب‌های درسی لهستانی‌ها

«رادو سلاو پتلاک» وابسته فرهنگی و مطبوعاتی سفارت جمهوری لهستان در ایران درباره کتاب «لهستان ایران» گفت: برای لهستانی‌ها آشنایی با ایران، از دوران مدرسه آغاز می‌شود و دانش‌آموزان در کلاس‌های تاریخ، گذشته و پیشینه ایران را در کتاب‌های درسی خود می‌خوانند. این آشنایی فقط مربوط به یکی دو قرن اخیر نیست و ما رابطه‌ای چهارصد ساله با ایران داریم.

«رادو سلاو پتلاک» وابسته فرهنگی و مطبوعاتی سفارت جمهوری لهستان در پاسخ به این پرسش که مردم لهستان تا چه اندازه با ایران آشنا هستند، به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: لهستانی‌ها، کشور ایران را به‌خوبی می‌شناسند. چون بیش از چهارصد سال است که دو کشور روابط فرهنگی و بازرگانی دارند. ایران کشور مهمی است و روشن است که مردم لهستان به رابطه با چنین کشوری اهمیت می‌دهند.

وی افزود: در قرن 19، نه تنها لهستانی‌ها، بلکه اروپاییانی که می‌خواستند به هند بروند، از سرزمین ایران می‌گذشتند و با فرهنگ دیرینه آن آشنا می‌شدند. یک نکته دیگر هم هست که می‌خواهم به آن اشاره کنم. لهستانی‌ها سینمای ایران را خیلی خوب می‌شناسند و فیلم‌های ایرانی را می‌بینند.

وی به نزدیکی فرهنگ ایران و لهستان اشاره کرد و گفت:‌ به نظر من فرهنگ دو کشور، از هر لحاظ، خیلی شبیه به هم است. شما در کتاب «لهستان و ایران» می‌توانید ببینید که این دو فرهنگ چگونه با هم رابطه داشته‌اند و چه تاثیری از هم گرفته‌اند. این تاثیر از گذشته‌های دور آغاز می‌شود. در صد سال اخیر هم نشانه‌های زیادی از ارتباط فرهنگی دو کشور وجود دارد. یکی از این تاثیرات در زمانی اتفاق افتاد که عده‌ای از لهستانی‌ها به خاطر رویداد سیاه جنگ جهانی دوم مجبور شدند که میهن‌شان را ترک کنند. این تبعیدی‌ها را به اجبار به روسیه آوردند و در اردوگاه‌ها نگهداشتند. بعد از جنگ، بسیاری از آنها به ایران پناهنده شدند و مدت‌ها در اینجا ماندند و خیلی‌ها هم برای همیشه در ایران زندگی کردند.

وی در پاسخ به این پرسش که کتاب «لهستان و ایران» می‌تواند در تحکیم روابط دو کشور تاثیر بگذارد، گفت: بله، حتما. الآن لهستانی‌هایی که می‌خواهند به ایران بیایند، دوست دارند با پیشینه و فرهنگ ایران آشنا بشوند. نه تنها با تاریخ ایران، بلکه می‌خواهند درباره سرگذشت لهستانی‌هایی بدانند که در ایران مقیم شده‌اند. کتاب «لهستان و ایران» به آنها کمک می‌کند تا زمینه این آشنایی فراهم شود.

وی خاطرنشان کرد: از طرفی دیگر انتشار این کتاب کمک می‌کند که تاریخ لهستانی‌هایی که در جنگ جهانی دوم به ایران پناه آورده‌اند، فراموش نشود. این موضوع بسیار اهمیت دارد. به‌خاطر همین امیدواریم کسی پیدا بشود و مطالب این کتاب را گسترش بیشتری بدهد. ممکن است در آینده چنین کتاب‌هایی، که مطالب افزون‌تری داشته باشند، منتشر بشود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا کتاب «لهستان و ایران» در خود لهستان هم منتشر شده است، گفت: نه، این کتاب در لهستان منتشر نمی‌شود اما چون دو زبانه است و ترجمه مقالات این مجموعه به انگلیسی هم آورده شده است، استفاده از آن برای هر کسی در دنیا که زبان انگلیسی را بداند، امکان‌پذیر است.

کتاب «لهستان و ایران، برگ‌هایی از تاریخ روابط ایرانی‌ها و لهستانی‌ها»، مجموعه‌ای دو زبانه (فارسی و انگلیسی) است که از سوی سفارت لهستان گردآوری شده است و توسط انتشارات «کتابسرا» در اختیار دوستداران تاریخ روابط سیاسی و فرهنگی ایران قرار گرفته است. این کتاب با پیشگفتاری از «ویتولد اشمیدووسکی»، سفیر لهستان در جمهوری اسلامی ایران، آغاز می‌شود. «اشمیدووسکی» به سرفصل‌های روابط تاریخی دو کشور اشاره می‌کند و به رویداد جنگ جهانی دوم و تبعید شماری از لهستانی‌ها به ایران و پیامدهای آن می‌پردازد.

«مناسبات ایران و لهستان در دوران صفوی» عنوان مقاله‌ای از «یولانتا شراکوفسکا ـ دیندو» است که به زمینه‌های آشنایی مردم ایران و لهستان با فرهنگ‌های یکدیگر می‌پردازد و از سفیران و فرستادگانی یاد می‌کند که در روزگار صفویان به ایران آمده‌اند.

بررسی نسخه‌های خطی فارسی در لهستان، موضوع نوشته‌ای از «آنا گاولیک» است و بررسی یادداشت‌ها و نوشته‌های «الکساندر خوچکو»، شاعر رمانتیک لهستانی، مقاله دیگری از کتاب یاد شده را در بر می‌گیرد که به قلم «آنا کراسناوالسکا» نوشته شده است. «سیلویا سوردیکووسکا»، «نقش دانشگاه در تحکیم روابط لهستان و ایران» را بررسی کرده است و رضا نیک‌پور سرگذشت «لهستانی‌ها در ایران در طول جنگ جهانی دوم» را با خواننده در میان گذاشته است.

نیک‌پور در این جستار به آغاز جنگ جهانی دوم، پیشروی آلمان‌ها در خاک لهستان، کوچ اجباری بیش از یک میلیون لهستانی به تبعیدگاه‌ها، ورود شماری از آنها به ایران (پس از پایان جنگ) و مشاغل و کارهایی که مهاجرین تبعیدی در ایران انجام داده‌اند، اشاره می‌کند و در ادامه بررسی خود چهره‌های شاخص لهستانی‌هایی را که در میان تبعید شدگان بوده‌اند، بر می‌شمارد.

گفتار پایانی کتاب نیز به بررسی کاوش‌های باستان‌شناسان لهستانی در ایران اختصاص دارد. این نوشته توسط «باربارا کایم» فراهم آمده است و «باستان‌شناسان لهستانی در ایران، تاریخچه‌ای از حضوری کوتاه مدت و پربار» نام دارد.

برگردان انگلیسی همه این مقالات، بخش دوم کتاب «لهستان و ایران» را شامل می‌شود. افزون بر آن در میانه کتاب نقشه‌های راهنمایی نیز آورده شده است که در بر دارنده توضیحات مختصر و راهگشایی است. این نقشه‌ها موقعیت لهستانی‌ها را در ایران در قرن‌های هفده و هجده میلادی، قرن نوزده (در زمان حاکمیت قاجاریه بر ایران)، شروع قرن بیستم (پیش از جنگ اول جهانی) را نشان می‌دهد و سرانجام به رویداد تبعید و مهاجرت لهستانی‌ها در زمان جنگ جهانی دوم می‌پردازد.

کتاب «لهستان و ایران، برگ‌هایی از تاریخ روابط ایرانی‌ها و لهستانی‌ها» در 116 صفحه، با شمارگان 1500 جلد و به بهای 10 هزار تومان از سوی انتشارات «کتابسرا» چاپ و عرضه شده است. ویراستاری این مجموعه را محمود فاضلی‌بیرجندی انجام داده است.

خبرنگار : آناهید خزیر

پیش از این نیز خبری در ارتباط با کتاب «ایران و لهستان، برگ‌هایی از تاریخ روابط ایرانی‌ها و لهستانی ها» در سایت  و  هفته نامه شماره 9 تاریخ شفاهی منعکس شده است.