داستان‏های گیرا: راهنمای کاربردی برای تاریخ شفاهی

Catching Stories: A Practical Guide to Oral History. By Donna M. DeBlasio, Charles F. Ganzert, David H. Mould, Stephen H. Paschen, and Howard L. Sacks. Athens: Ohio University Press, Swallow Books, 2009. Hardbound, $26.95; Softbound, $16.95.

داستان‏های گیرا: راهنمای کاربردی برای تاریخ شفاهی. اثر دونا ام. دی بلاسیو، چارلز اف. گنزرت، دیوید اچ. مولد، استفن اچ. پشن، و هاوارد ال. ساکس. آتن: انتشارات دانشگاه اوهایو، کتاب سوالو، 2009، قیمت با جلد سخت 95/26 دلار، با جلد نرم 95/16 دلار.

نویسندگان این کتاب معتقدند: «تاریخ شفاهی بستری مناسب برای پژوهش تاریخی فراهم می‏کند.» (صvii)، و این راهنمای عملی یقیناً برای آنان که می‏خواهند تاریخ شفاهی خانواده و یا اجتماع خود را از اندیشه به حقیقت بپیوندانند، سودمند است. از آنجا که کتاب داستان‏های گیرا دارای نثری بسیار رسا و پر از تصویرها و مثال‏های توصیفی است، مخاطب خود را نه تنها از مورخین حرفه‏ای ‏و اهالی دانشگاه برمی گزیند، بلکه «هر فرد علاقمندی که وقت، منابع و قدری آموزش را در چنته خود داشته باشد» به این عده می‏افزاید (صvii). داستان‏های گیرا کاری مشترک از پنج نویسنده با سوابق حرفه‏ای ‏متفاوت چون جامعه‏شناسی، تاریخ و پخش رادیویی است. دامنه گسترده و گوناگون تجارب آنها موفق به ارائه کتابی شده است که از انجام یک طرح پژوهشی تاریخ شفاهی با بهره از روش‏های دانشگاهی و غیردانشگاهی توأمان سخن می‏گوید- که نقطه قوت این کتاب است. نویسندگان این اثر شاکله کتاب را با هدف برآوردن نیازهای ضروری برای انجام و تکمیل موفق یک طرح تاریخ شفاهی، با هر موضوعی، پی‏ریزی کرده‏اند‏. فصل‏های کتاب مواردی چون ارزش پژوهش تاریخ شفاهی، برنامه‏ریزی یک طرح، نکات اخلاقی، ملاحظات سیاسی وحقوقی مبتلا به، مصاحبه کردن، پیاده‏سازی، و نکات فنی و چگونگی تأمین هزینه یک طرح را در بر دارند. نکاتی که در این اثر برجسته شده‏اند‏، ابعاد گوناگون یک طرح پژوهشی تاریخ شفاهی را نشان می‏دهند، مواردی چون تهیه فهرست یادآور (Checklist) برای هر مصاحبه (ص166)،  مسائلی که هنگام  خرید تجهیزات ضبط باید درنظرگرفته شوند (ص134)، نمونه فرم‏های رضایتنامه (ص68)، روش‏های آسان پرونده‏سازی (filing) (ص40)، برچسب زدن و نامگذاری مصاحبه‏های ضبط شده (ص29)، تهیه فهرست واژه‏های غیرقابل استفاده در حین مصاحبه که امکان بدنامی شخص مورد بحث را داشته و منجر به واکنش‏های منفی قانونی می‏گردد (ص60)، و نیز تهیه منشور اخلاقی اندیشیده شده که مصاحبه کننده را قادر می‏سازد «از بروز و رویارویی با بسیاری از مشکلات به نحو مؤثر جلوگیری کند»(ص54).
همان طور که عنوان داستان‏های گیرا: راهنمای کاربردی تاریخ شفاهی نشان می‏دهد، این اثر از جمله آثار در حال پیدایشی است که از نظر تاریخ‏نگاری به دانشگاهیان و جالب توجه تر از آنها افراد غیر دانشگاهی کمک می‏کنند از اهمیت ملاحظات عملی و اخلاقی مبتلابه یک طرح تاریخ شفاهی آگاه شوند. در حالی که مردم‏شناسی، جامعه‏شناسی، و علوم اجتماعی مرتبط در رویکرد خود به امر پژوهش بر استفاده از منابع شفاهی تأکید داشته‏اند‏، دانشجویان سایر رشته‏ها نیز به طور  روزافزون راغب به استفاده از عنصر تاریخ شفاهی در تحقیقات خود شده‏اند‏. این کتاب با اتکا به دیگر آثار مربوط به درک پیامد‏های عملی و اخلاقی پژوهش تاریخ شفاهی نوشته شده است، آثاری چون:

The Oral History Manual, 2nd ed., Barbara Sommer and Mary Kay Quinlan (Lanham, MD: AltaMira, 2009),

مقالۀ سال 1980 مردمشناس و شاعر آمریکائی رناتو روسالدو

 Renato Rosaldo: “Doing Oral History”, (Social Analysis 4, 1980: 89 – 99),

و کتاب تاریخ شفاهی کار آمریکایی والری یو

 Valerie Yow: Recording Oral History: A Guide for the Humanities and Social Sciences, 2nd ed. (Lanham, MD: AltaMira, 2005),

و

Doing Oral History: A Practical Guide, 2nd ed., Donald A. Ritchie (New York: Oxford  University Press, 2003).

نویسندگان داستان‏های گیرا اشاره دارند که «سرشت مردم‏سالار تاریخ شفاهی، تأثیر شگرفی بر سرفصل‏های کتاب نیز داشته است» (صvii) و این نشاندهنده خدمت منحصر به فرد این اثر به تاریخنگاری است- و انتظار می‏رود برای افراد غیر دانشگاهی نیز به یک نسبت قابل استفاده باشد.
در حالی که دیگر کتاب‏های راهنمای تاریخ شفاهی اساساً برای فنون مصاحبه و نوشتن پیشنویس برآورد هزینه‏ها ست، نقطۀ قوت کلیدی این کتاب تأکید بر نکات فنی ضبط تاریخ‏های شفاهی است، که نویسندگان آشکارا ذکر کرده‏اند‏ از اهداف کارشان بوده است (صx). دو فصل از کتاب به اصول صوت و تصویر پرداخته‏اند‏ و ابزاری کارآمد برای انجام یک مصاحبه به دست داده و همچنین نکات کاربردی دیگری را برای چگونه به دست آوردن صدا و تصاویر خوش ترکیب در اختیار می‏گذارند (صx). آنچه که مبحث وجوه فنی تاریخ شفاهی را به طور خاص جالب توجه می‏کند، این است که تمرکز تنها بر امر ارزیابی یک وسیلۀ خاص نیست، بلکه سرشت صدا، نور، و تصویر نیز مورد توجه است. در نتیجه خواننده به روش‏ها و ابزارهای عمومی لازم برای کار کردن با هر نوع فناوری که ممکن است در انجام یک طرح در دسترس داشته باشد، مجهز می‏شود. همان طور که یکی از نویسندگان چارلز گنزرت اظهار داشته: «بسیاری از پژوهشگران بدلیل عشق به موضوعات در دسترس خود و نیز علاقمندی به برقراری ارتباط با مردم به تاریخ شفاهی روی می‏آورند، اما موارد فنی نیز، خوب یا بد، از ضروری‏ترین عناصر برای ضبط و نگهداری هستند» (ص134). بطورکلی، داستان‏های گیرا منبعی بسیار ارزشمند و آسان برای هر کسی است که می‏خواهد پژوهش تاریخ شفاهی انجام دهد. نویسندگان اثر در بیان ارزش پژوهش تاریخ شفاهی به نقل از پل تامسونPaul Thompson، تاریخ‏شفاهی‏کار انگلیسی، در صفحات آغازین این کتاب آورده‏اند‏: «تاریخ شفاهی می‏تواند، با زبان و محوریت خود مردم به آنها نشان دهد که چه کسی تاریخ را ساخته و تجربه کرده است» (صvii)، و این کتاب راهنما برای همه آنانی را که دوست دارند این هدف را با روشی که درآمیزنده دردها و همدردی‏هاست، به دست آورند، بسیار یاری‏رسان خواهد بود.

میگان گاف
دانشگاه ساسکاچوان

Meagan Gough
University of Saskatchewan

ترجمه: مهناز بندانی

منبع:
Oral HIistory Review, Volume 37, Issue 2, pp: 273-274