کتاب ماه تاریخ و جغرافیا شماره 156

بررسی تاریخ شهرنشینی ایران در کتاب ماه تاریخ و جغرافیا

شماره 156 «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» با رویکرد «تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران» منتشر شد. شماره جدید این ماهنامه تخصصی که ویژه اردیبهشت 1390 است، به کوشش موسسه خانه کتاب در دسترس علاقه‌مندان تاریخ قرار دارد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در سرسخن کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، مطلب «مروری بر منظرهای مطالعه تاریخ اقتصادی شهرهای ایران» نوشته دکتر شهرام یوسفی‌فر، دانشیار تاریخ ایران (بخش تاریخ اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی) آمده است.

یوسفی‌فر در این نوشتار آورده: شهر در نزد ایرانیان دیروز، مکان تجلی نظم آرمانی و آسمانی در روی زمین بوده و از این روست که مفاهیم اصلی و محوری آموزه‌های اعتقادی ایشان در شهرهای دوره باستان و دوره اسلامی خود را نشان می‌داده است. همچنین مفهوم عدالت اجتماعی در دین اسلام، واقعیت اجتماعی خود را در ظاهر شهرها نمایان می‌کرد و آموزه‌های این دین، در تأیید انسجام امت اسلامی، خود را در شکل آرایش و نظم محله‌ای به رخ می‌کشید.

در بخش گفت‌وگو، بحث «چشم‌اندازهای تاریخی شهر در ایران» در مصاحبه با دکتر ناصر تکمیل‌همایون، دکتر حسین سلطان‌زاده و دکتر شهرام یوسفی‌‌فر آمده است. سلطان‌زاده می‌گوید، پیش از این که امپراتوری‌ها شکل بگیرند؛ سکونت‌گاه‌هایی به عنوان شهر وجود داشته است. زیرا یکی از عوامل شکل‌گیری شهر، بازرگانی و تجارت بوده است.

تکمیل‌همایون نیز معتقد است که در پیدایش شهر و شکل‌گیری شهر هم علل متعددی دخیل است و نباید به یک علت بسنده کنیم. به بیان دیگر، مدنیت و شهری‌گری، از فعل و انفعالات بسیار وسیع جامعه ناشی می‌شود.

به باور یوسفی‌فر، تجربه شهری در ایران، چند گسست اساسی دارد؛ مثلا گسست بین دوره باستان و دوره اسلامی و بعد هم دوره اسلامی و دوره تجدد و نمی‌‌توان برای دوره اسلامی، هیچ یک از تعاریف موجود را به کار بست.

در بخش نظرگاه این ماهنامه تاریخی، «شهر پژوهی تاریخی در ایران» نوشته دکتر حسن باستانی‌راد، «باید و نبایدهای تاریخ‌نگاری محلی نوین» اثر سید محمد سادات و «درآمدی بر سنخ‌شناسی منابع و مأخذ مطالعات تاریخ شهر در سده‌های میانه تاریخ ایران» به قلم دکتر شهرام‌ یوسفی‌فر به رشته تحریر درآمده است.

«آرامش بر بستر آشوب» نوشته مرضیه سلیمانی، «زاد المسافر» اثر ابوالفضل حسن‌آبادی، «دیلم خاصه» به قلم مریم شاه‌محمدی و «سفر در سرزمین آرزوها» نوشته رحیم شبانه از بخش‌های کنکاش ماهنامه تخصصی کتاب ماه تاریخ و جغرافیاست.

در بخش بازتاب نیز «دستخط شاهی» نوشته افسانه حصیری، «تبریز در گذر تاریخ» اثر عدالت عزت‌پور، «تهران در روزگار نو» به قلم عباس جداری‌ کریمیانی «میراث هزاره‌های کهن» نوشته علی‌اکبر مسگر آمده است.

در بخش یادگارهای ماندگار نیز فروزان عزیززاده به بررسی «ظفرنامه» می‌پردازد. سیاوش شوهانی هم در بخش تاریخ‌نگاران به نخستین رساله تاریخ‌پژوهی اشاره کرده است.

«طهران تا تهران» نوشته امید اخوی، «شهرهای ایران» اثر سید مهدی موسوی‌نیا و «جاودانه‌ها» به قلم رحیم نیکبخت در بخش پرتوهای تلاش آمده است.

کتاب ماه تاریخ و جغرافیا در شماره 156 بخشی به نام «یک کتاب دو نگاه» را به ماهنامه افزوده است. کتاب «مشروطه عثمانی» توسط توران طولابی و الهام اسبقی معرفی شده و در گفت‌وگو با دکتر رحیم رئیس‌نیا، دکتر نصرالله صالحی و دکتر حسن حضرتی نقد و بررسی شده است.

همین ماه، کوتاه از تاریخ، رهاورد دیگران، پیشخوان تاریخ، نمایه و چکیده انگلیسی پایان‌بخش این ماهنامه تخصصی است.

شماره 156 کتاب ماه تاریخ و جغرافیا به سردبیری حبیب‌الله اسماعیلی همراه لوح فشرده فهرست کتاب‌های منتشر شده اردیبهشت 90 با بهای 1200 تومان به کوشش موسسه خانه کتاب منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ قرار گرفته است.