پیام بهارستان شماره ۱۰

شماره‌ی دهم فصلنامه‌ی اسناد، مطبوعات و متون «پیام بهارستان»، دوره‌ی دوم، سال سوم، زمستان 1389 در 1187 صفحه و به قیمت 10 هزار تومان منتشر شد.
در این شماره، در موضوعات مختلف تاریخی-سیاسی، نسخه‌شناسی، مرمت، اسناد تاریخی . مطبوعات قدیمی مقالاتی ارائه شده است. فهرست مطالب شماره دهم پیام‌ بهارستان از این قرار است:

یادداشت سردبیر/رسول جعفریان
۹ فرمان شیخ‌الاسلامی، عقدنامه و معافیت از سربازی(مربوط به خاندان تهجدی ساوه) از قرن دوازدهم و سیزدهم هجری/ به کوشش: حمیده سلطانی‌مقدم، سعیده سلطانی‌مقدم
منظومه طالب‌نامه در ماجرای شهادت ابوطالب یزدی اردکانی/رجبعلی تجلی سبزواری، به کوشش: رسول جعفریان
تاریخ انقلاب خراسان (گزارشی از حمله روس‌ها به حرم امام رضا علیه‌السلام)/سروده میرزا رجبعلی تجلی، به کوشش: فرشته کوشکی
رساله تنبیه‌الغافلین درباره اخباری و اصولی/آقا احمد بهبهانی، به کوشش: ژاله تاج‌الدینی
اوضاع آذربایجان در زمان اشغال به روایت اسناد/زهرا کشاورز قاسمی، اکرم جانی
صف‏آرایى و ترکیب  سپاه ایران در جنگ با پرتغالى‏ها/ نادره جلالی
آغاز و انجام بحرالفاظ/ مهدی صدری
معرفی رسالۀ نفیس: شرح حال مختصر هفت تن از سلاطین عثمانی/ به کوشش: مسعود غلامیّه،  یوسف بیگ‌باباپور
چگونگی تأسیس دولت صلیحی ـ فاطمی در یمن در میانه قرن پنجم هجری/ محمد عبده محمد السروری، ترجمه رسول جعفریان
بازنامة ناصری، شاهکار پرنده شناسی در عصر قاجار/ محمد رضا بهزادی، آرسینه خاچاطوریان سرادهی
بیت‌الحکمه بغداد در کجای این شهر قرار داشت؟/ عبدالجبار ناجی، ترجمه: فرزانه آجرلو
لیست خرید کتابهای خطی تابستان 89/ سیمین صیدیه
کمیسر و نقش آن در معادن نفت جنوب ایران 1901- 1914/ محمد حسن‌نیا
گزارشی خواندنی از ورود امام خمینی(قدس) به نجف اشرف؛ بازخوانی اسناد و یادداشت‏هایی از آیت‏الله حاج شیخ مرتضی اشرفی/ جمال اشرفی
دیدگاه علمای عصر صفوی درباره احکام نجومی و سعد و نحس ایام (مروری بر رساله انوار مُشْرقَه خاتون آبادی)/ رسول جعفریان
بررسی علمی، حفاظت و مرمت: یک نسخه خطی متعلق به دوران قاجار/ اکرم سادات میرمنتهایی
قانون اداری وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه/ مهدی عباسی
لیست کتابهای خطی(خریداری و اهدایی) پائیز 89/ سیمین صیدیه
تتمّۀ بحث پیرامون داستان جوابات‌المسائل/ سید‌محمدعلی روضاتی
چهار رساله: 1- قانون انتخابات، 2و3- شرح حال آیت‌الله کاشانی 4- آئین‌نامه زائرسرای اصفهانی‌ها درکربلا / رسول جعفریان 
استانبول ایرانیان؛ قبرستان و مدارس ایرانیان در استانبول در قرن 19/13ق/ اسراء دوغان، با همکاری:  مهری آریانفر
تفسیر زیب‌التفاسیر از صفی‌بن ولی قزوینی به نام «زیب النساء بیگم دختر اورنگ زیب»/ رسول جعفریان
جغرافیای رودبار قصران/ محمد میرزا مهندس، به کوشش: مصطفی نوری
توقیف جراید در آینه اسناد مجلس/ علی پویان‌مهر
نامه‌­هایی از ایران به حاجی زین‌العابدین تقی‌اف/ هادی هاشمیان
از لابه‌لای فهارس/ محمد کاظم رحمتی
مثنوی عبدالرزاق بیگ دنبلی خویی/ مجتبی صفرعلیزاده
پیام بهارستان در نمایشگاه هفدهم/ محمدحسن خلیلی
مستبدین جهان متحد شوید!؛ طنز در مطبوعات دوره مشروطیت ایران: معرفی مجله استبداد (25-1324 هـ.ق/ 08-1907م)/ علی قیصری
معرفی نسخۀ خطّی «اخلاق شاهی»؛ اثر مظفر بن محمّد حسنی (حسینی) طبیب کاشانی متخلّص به «شفایی» متوفی: 963 ق/ تحقیق: دکتر علی‌محمد پشت‌دار، حمیدرضا نان‌آور
آزاد تبریز از آغاز تا فرجام/ فرشاد قربانپور
تقسیم نامه ماترک میرزا محمود خان کلانتر/ بهمن بیانی
نقاشی اسلامی، عصر صفوی/ دیوید تالبوت رایس، صفورا فضل‌اللهی
فهرست توصیفی آلبوم‌های بیوتات/ سیدعلی آل داود
نامه‌ای از صاحب روضات/ علی‌اکبر صفری
مدارکی از تبلیغات سیاسی متفقین در ایران در جنگ دوم جهانی/ محمود امیدسالار
نگاهی دیگر به شهر آشوب در تعریف اصفهان/ سیدمرتضی طاهری برزُکی
بررسی ویژگی‌ها و برجستگی‌های سبکی و ادبی کتاب‌النقض/ علی درویشانی
معیشتِ دشوارِ پدر و فرزند میرحسین خوشنویس باشی و چند نکته تأمل برانگیز دیگر/ محمدجواد جدی
قانون بیگاری و اثر آن در ایجاد راهسازی نیم‌قرن بعد، بر اساس مستندات یک کتابچه/ کورش نوروزمرادی
دو نامه از علامه قزوینی/ علیرضا اباذری 

همچنین رسول جعفریان در مقدمه‌ا‌ی که بر این شماره از مجله پیام بهارستان نوشته توضیحی در تلاش‌های دو و نیم ساله‌ی کتابخانه‌ی مجلس در جهت دسترس‌پذیر کردن منابع و جلب اعتماد پژوهشگران به کتابخانه‌ی مجلس دارد که با هم می‌خوانیم:

یادداشت سردبیر

بعد از دو سال و نیم تلاش جهت کسب اعتماد پژوهشگرانی که با کتب خطی، اسناد و یا منابع چاپ سنگی و کمیاب سروکار داشتند، اکنون در جایگاهی قرار داریم که اعتماد تأثیر خود را بخشیده و اعتبار بیش از پیش کتابخانه مجلس را به همراه داشته است.

طی روزهای اخیر برخی از دست‌اندرکاران اسناد، از این که برخی از مراکز اسنادی، با پژوهشگران همراهی ندارند گلایه کردند و حق نیز با آنان بود. علاوه بر قبضی که در این مراکز وجود دارد، مشکل دیگر بی‌برنامه‌گی در شماری از آنهاست که عمدتا شامل عدم شناسایی اسناد و فهرست نشدن آنها و طبعا واگذاری وجود دارد. در این میان، کتابخانه مجلس تلاش کرده است تا هر آنچه را در اختیار دارد، تسلیم پژوهشگرانی کند که غالبا بدون چشم داشت، در پی انجام پژوهشهای دانشگاهی یا شخصی خود هستند. اعتماد یاد شده سبب شده است تا طی ماههای اخیر، حجم قابل توجهی از اسناد به طور اهدایی به کتابخانه مجلس سپرده شود. امیدواریم در زمینه کتاب خطی و چاپی نیز این اعتماد اثر بخش باشد.

چندی قبل که عیادتی از استاد افشار داشتم، ایشان گفتند که مجلس در گذشته، فرصت‌های زیادی را از دست داد و مجموعه‌های فراوانی که امکان اهدای‌اش به آنجا بود، از کف‌اش رفت. این سخن درستی است، در واقع کتابخانه مجلس در یک دوره فراموش شده بود و امیدواریم که بتوانیم کتابخانه را به صورت مرکزی قابل اعتماد با امکانات بالنسبه خوب درآوریم.

در حال حاضر در برنامه رسان که بخش دیجیتالی کتابخانه مجلس است، بیش از هفده هزار نسخه خطی به طور متن کامل وجود دارد که با یک کلیک قابل برداشتن است. در بخش اسناد، انجام چنین کاری دشوار است، اسناد میلیونی است و انتخاب دشوار. اما در این زمینه نیز به دوستان بخش اسناد گفته شده است که اگر کسی اسناد یک بخش را خواست، اسناد کل آن شهر را به وی بدهید.

علاوه بر این دهها قرارداد برای انتشار اسناد زبده و راهگشا با محققان بسته شده است که امیدواریم طی سالهای آتی، حاصل کار آنان به صورت کتاب یا مقاله در اختیار علاقه مندان قرار گیرد.

درخواست ما از عزیزان پژوهشگر، از استاد و دانشجو و غیره این است که اگر مجموعه‌هایی را شامل اسناد و کتب خطی می‌شناسند، به کتابخانه معرفی کنند تا به صورت اهداء یا خرید تهیه شده و به آسانی در اختیار طالبانش قرار گیرد. این تعهد را داریم که هر مقدار سند یا کتاب خطی که از سوی شخصی اهداء شود تصویر کامل آنها را در اختیار اهداکننده قرار دهیم. در هر حال، این کار برای تقویت امر پژوهش در اسناد صورت می‌گیرد.

اظهار لطف و محبت دوستان نسبت به کتابخانه در  تشویق مدیران آن بسیار مؤثر است، اما بهتر از آن، هدایت مجموعه‌داران برای اهداء یا واگذار کردن آثارشان به صورت فروش به کتابخانه است که می‌تواند فرصت‌های از دست رفته را جبران کند.

در اینجا، از دوستان بخش مجله پیام بهارستان که یک بار دیگر توفیق آن را یافتند یا عددی دیگر از این مجله را با محتوایی خوب در اختیار خوانندگان قرار دهند سپاسگزاری می‌کنم. ان شاءالله که سالیان سال بتوانند به این خدمت ادامه دهند و نامی نیک از خود برجای نهند.