تاریخ فرهنگ و تمدن ایران از کهن‌ترین زمان تاریخی تا عصر حاضر

بیشتر محققان و مورخان جهان در این جهت اتفاق‌نظر دارند که قسمتی از پیشرفت‌های علوم و تمدن بشری مدیون فرهنگ و تمدن ایران، چه پیش از اسلام و چه پس از آن می‌باشد و ایران سهم قابل ملاحظه و شایان توجه در پیشرفت بشریت داشته است. مطلب قابل توجه در تعلیم و تربیت جوانان در ایران این بود که آنها را وادار می‌کرد همواره در راه راستی و درستی گام بردارند و در سراسر عمر، مبارزه با بدی و فساد را آیین خویش قرار دهند. یک چنین تعلیم و تربیت عالی در هیچ‌یک از کشورهای شرقی دیده نشد، حتی یونان که به ترقی‌های چشمگیر در امر فرهنگ و تمدن نایل گشته بود، به چنین تربیتی آشنا نبود. به همین علت می‌بینیم که فیلسوفان یونان از قبیل افلاطون و گزنفون نتوانستند این موضوع را نادیده گرفته و از تمجید آن درگذرند و نیز هردوت مورخ مشهور یونانی خود را ناگزیر از اعتراف به این نکته می‌بیند. آلبرمالرو در تاریخ ملل شرق و یونان می‌نویسد: ایرانیان پیش از اسلام در فرهنگ و تمدن دارای خصوصیات و امتیازاتی بودند که در میان سایر ملت‌ها و اقوام موقع و مقامی باشکوه احراز کرده است. آنان قومی متمدن بودند، راستی و رعایت قوانین از ویژگی‌های تمدن ایرانیان شمرده می‌شد. چون بر خاک مشرق دست یافتند نظم و ترتیب و نسقی به کار بردند و آرامشی برقرار کردند و اداره منظمی به وجود آوردند و عفو و اغماض را در همه کار به کار بستند.

عناوین برخی مطالب این کتاب بدین قرار است: پیشینه علم نجوم و اخترشناسی ایرانیان در دوران باستان، پیشینه تاریخ پزشکی ایران در دوران باستان، پیشینه کشورداری ایرانیان، تسخیر کشور ماد توسط کوروش بزرگ، متن فرمان کوروش کبیر، نخستین پیشنهاد حکومت مردمی در ایران کهن، پیشینه تاریخی خط میخی، عظمت جهانی نقوش تخت جمشید، رستاخیز زرتشت و تعلیمات وی، جلوه‌های آئین‌مهر در جهان، تجلی آئین مهر در دوران بعد از اسلام، دوره اعتلای فکری و سیاسی ایرانیان در دوران باستان، ظهور فرقه قدریه و معتزله، فعالیت ایرانیان برای نشر زبان و ادبیات ایران، دوره اوج فلسفه مشاء در ایران، علم منطق در دوران صفویه، علم پزشکی در دوره افشاریه و زندیه و...