ضرورت درج کلیدواژه برای منابع تاریخ شفاهی(2)

کلیدواژه‌ها چه ویژگی‌هایی دارند؟

حمید قزوینی

31 اردیبهشت 1399

در قسمت قبلی این یادداشت، تأکید شد که درج کلیدواژه (keyword) از ضرورت‌های نگارش هر متن علمی و پژوهشی است که متون تاریخ شفاهی از آن مستثنی نیستند.

کلیدواژه‌ها، کلمات یا ترکیباتی برگرفته از متن و مرتبط با موضوع اصلی هستند که با ملاحظه آن‌ها می‌توان اجمالاً به محتوای متن و موضوعات فرعی پی برد. در حقیقت، کلیدواژه‌‌ها، سرعت و میزان بهره‌برداری از متن را افزایش می‌دهند.

همچنین کلیدواژه‌ها به نمایه‌‌سازی استاندارد متن در بانک‌های اطلاعاتی و فضای مجازی کمک کرده و دسترسی مخاطبان به آثار را تسهیل می‌کنند.

برای تهیه کلیدواژه‌ها باید به نکات ذیل توجه نمود:

۱- درج کلید واژه نیازمند اِشراف کامل به متن و رعایت ظرائف حرفه‌ای مرتبط با آن است. براین اساس پیش از انتخاب کلیدوا‌ژه‌ها باید متن مصاحبه را با دقت خواند و پس از اطلاع کامل از محتوای مصاحبه نسبت به انجام کار اقدام نمود. بدیهی است هرگونه شتاب‌زدگی موجب آسیب به این بخش خواهد شد.

۲- با آنکه عنوان(تیتر) هر مصاحبه مهمترین عنصر شناخت محتوای متن و بازیابی آن در بایگانی‌ها و جست‌وجوهای اینترنتی است؛ لکن نباید از عنوان اصلی در کلیدوا‌ژه‌ها استفاده نمود. کلیدواژه‌ها عناوین فرعی و جزئیات موجود در متن را نمایندگی می‌کنند و قرار نیست عناوین اصلی و کلی تکرار شوند.

۳- برای تهیه کلیدواژه‌ها باید از کلمات دقیق و درست و مناسب استفاده نمود. واژه‌ها و تعابیر رایج در ادبیات محاوره، محلی، صنفی یا کلمات گُنگ جایی در کلیدواژه‌ها ندارند. همچنین از درج کلمات تخصصی باید اجتناب کرد. واژه‌های تخصصی امکان فهم متن و بهره‌برداری از آن را محدود خواهند نمود.

۴- از آنجا که گاهی در مصاحبه‌های تاریخ شفاهی به موضوعات غیر مرتبط با موضوع اصلی یا موضوعات متفرقه نیز پرداخته می‌شود، در صورت اهمیت مباحث مطرح شده و به تشخیص مصاحبه‌گر می‌توان در انتخاب کلیدواژه‌ها به این موارد نیز اشاره نمود.

۵- به دلیل آنکه منابع مورد اشاره ابتدا در بایگانی‌ مؤسسات داخلی و فضاهای اینترنتی فارسی زبان قرار می‌گیرد، در انتخاب کلیدواژه‌ها باید از کلمات فارسی استفاده کرد. اصطلاحات انگلیسی یا واژه‌های متعلق به دیگر زبان‌ها، حتی در صورت رواج در بخشی از جامعه نمی‌تواند به فهرست کلیدواژه‌ها راه یابد. بدیهی است در صورت ترجمه منابع به زبان‌های دیگر می‌توان از کلمات و اصطلاحات رایج در همان زبان برای کلیدواژه‌ها استفاده نمود.

۶- کلیدواژه‌ها اصلاحاتی قطعی و غیر قابل تغییر نیستند، چه بسا پس از مدتی به دلیل طرح موضوعات جدید در جامعه یا فهم کامل‌تر از یک مصاحبه، یا تغییر در فضای وب یا تغییر موتورهای جست‌وجو، نیاز به اصلاح و تکمیل کلیدواژه‌ها باشد که در صورت ضرورت می‌توان نسبت به آن اقدام کرد.

پایان