خاطرات اهالی قلم از دوران دفاع مقدس

محمدعلی فاطمی

12 آذر 1398

«تا پلاک 140: خاطرات اهالی قلم از دوران دفاع مقدس» نام کتابی 543 صفحه‌ای است. در پشت جلد کتاب آمده که: «این کتاب نتیجه سه سال کوشش گردآورنده (آذر خزاعی سرچشمه) برای جمع‌آوری خاطره 140 نفر از هنرمندان و نویسندگان زیسته در جنگ بوده که با هدف نشان دادن جریان زندگی مردم ایران در دوران دفاع مقدس از لابه‌لای روایت‌های غیر داستانی و دل‌نوشته‌ها و یادداشت‌های آنان تنظیم شده است. راویان این مجموعه هر کدام از زاویه دید خود حوادثی که در آن حضور داشتند و آن را با پوست و گوشت خود لمس کرده‌اند روایت می‌کنند.»

کتاب «تا پلاک 140» به گواه شناسنامه آن توسط اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان تهران و نشر صریر منتشر شده است. این کتاب اواسط پاییز 1398 به بازار کتاب آمد و نهم آذر همین پاییز در سالن قصرشیرین موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس (باغ‌موزه دفاع مقدس تهران) رونمایی شد.

پیش‌گفتار کتاب با عنوان «خاطره، نزدیک‌ترین نوع ادبی به جنگ و جبهه» برگرفته از کتاب «پویه پایداری» اثر علیرضا کمری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ و ادبیات است. آذر خزاعی سرچشمه هم در مقدمه نوشته که چگونه «تا پلاک 140» شکل گرفت. او یادآور شده است: «بعضی از خاطرات این مجموعه به صورت گفت‌وگو و مصاحبه تنظیم شده بود که با هماهنگی راویان زبان گفتار آن به زبان نوشتار تغییر یافت. برخی از خاطرات در قالب یادداشت ارائه شده که در این کتاب از هم تفکیک نشده است.»

مرور خاطرات نشان می‌دهد که قبل از هر خاطره معرفی کوتاه راوی آن آمده است. گاه هم این معرفی توسط راوی نوشته شده است؛ از همان منظر روایت او یا غیر مستقیم، اما واضح است که قلم راوی در آن دخیل بوده است. برخی از راویان نیز بیش از یک خاطره، به این مجموعه سپرده‌اند. چینش خاطرات در کتاب هم با توجه ترتیب الفبایی نام خانوادگی راویان شکل گرفته است. کتاب با تصاویری از دست‌خط بعضی از راویان به پایان می‌رسد؛ تصویر متنی که برای کتاب «تا پلاک 140» نوشته‌اند.

مرور نام راویان کتاب، مسیر دیگری برای معرفی این مجموعه خاطرات است. نام‌ها علاقه‌مندان و کنجکاوانی دارند که مایل‌اند بدانند نام‌های مورد نظر آنها از دوران جنگ تحمیلی ارتش صدام علیه جمهوری اسلامی ایران چه یاد و روایتی دارند:  جعفر ابراهیمی (شاهد)، حبیب احمدزاده، حسن احمدی، محمدکاظم اخوان، اصغر استاد حسن معمار، حسین اسرافیلی، رضا اسماعیلی، علیرضا اشتری، ایرج افشاری اصل، جواد افهمی، احمد اکبرپور، عزت‌الله الوندی، غلامرضا امامی، سیدمحسن امامیان، داوود امیریان، اسماعیل امینی، امیرحسین انبارداران، طاهره ایبد، امیراسماعیل آذر، علی آقاغفار، محمدعلی آقامیرزایی، خسرو باباخانی، گلعلی بابایی، امیرکاووس بالازاده، عباس‌علی براتی‌پور، مریم بصیری، هدایت‌الله بهبودی کلهری، محمدعلی بهمنی، سعید بیابانکی، موسی بیدج، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، کوروش پارسانژاد، کامران پارسی‌نژاد، طیبه پرتویی راد، مجید پورولی کلشتری، راضیه تجار، زهرا تعجب، جعفر توزنده‌جانی، یعقوب توکلی، محمدجواد جزینی، گلستان جعفریان، لیلا جلینی، جمشید خانیان، مصطفی جمشیدی، محمود جوانبخت، مهدی چمران، رضا حاجی‌آبادی، سیدحبیب حبیب‌پور، حمید حسام، ابراهیم حسن‌بیگی، سیدحسن حسینی ارسنجانی، محمد حنیف، گیتی خامنه، محمد خامه‌یار، آذر خزاعی سرچشمه، جهانگیر خسروشاهی، شمسی خسروی، هادی خورشاهیان، حمیدرضا داداشی، علی داوودی، وارطان داودیان، محمد دهدشتی، احمد دهقان، مجید راستی، مجتبی رحماندوست، مصطفی رحماندوست، حسن رحیم‌پور، مصطفی رحیمی، علی رستمی، محمدمهدی رسولی، میثم رشیدی مهرآبادی، رحیم زریان، حسین نصرالله زنجانی، زهرا زوّاریان، وجیهه سامانی، مرتضی سرهنگی، عبدالرحیم سعیدی راد، محمدرضا سنگری، سیدعبدالله حاجی‌سیدحسن، صدیقه شاهسون، کامران شرفشاهی، شهرام شفیعی، عبدالرحمان شلیلیان، محمدرضا شمس، محبوب شهبازی، سعید صادقی، اکبر صحرایی، احسان عباسلو، احمد عربلو، افشین علاء، سعید علامیان، یوسف علیخانی، قاسم غلامی، مهناز فتاحی، سعید فخرزاده، حسین فدایی‌حسین، فاطمه فروغی، محمدقاسم فروغی جهرمی، میرشمس‌الدین فلاح هاشمی، ناصر فیض، محمد قاسمی‌پور، علی قانع، یدالله قائم‌پناه، محمد قبادی، محمدحسین قدمی، علیرضا قزوه، فرزانه قلعه‌وند، یوسف قوجُق، مجید قیصری، سیدعلی کاظم‌داور، اصغر کاظمی، عبدالجبار کاکایی، جواد کامور بخشایش، عین‌الله کاوندی، الهه کسمایی، جواد کلاته عربی، سیدمجید گل‌محمد، افسانه گودرزی، محمدعلی گودینی، مصطفی محدثی خراسانی، نصرت‌الله محمودزاده، محمد محمودی نورآبادی، رحیم مخدومی شربیانی، مردعلی مرادی سلیمی، محسن مطلق، بیوک ملکی، محسن مؤمنی شریف، علی مهر، عزت‌الله مهرآوران، سیداکبر میرجعفری، سیدمحمد میرکاظمی، سیداحمد نادمی، ساسان ناطق، عبدالمجید نجفی، محمدسعید نقاشیان، علی‌اکبر والایی، سیمین‌دخت وحیدی، سیدولی هاشمی، سیدیاسر هشترودی، سیروس همتی.