اهمیت حافظه دیداری و شنیداری در تاریخ شفاهی
حمید قزوینی
05 شهریور 1398
همه انسان‌ها با این تجربه مواجه بوده‌اند که مطالبی فراموش شده را با دیدن یک شی‌ء یا تصویری خاص، یا شنیدن صدای کسی، به یاد آورند. چنین مواردی، با حافظه دیداری و شنیداری انسان ارتباط مستقیم دارد.
روان‌شناسان معتقدند انسان‌ها معمولاً خاطرات خود را با یک نشانه، مثل یک مکان یا یک تصویر خاص به حافظه می‌سپارند. به همین دلیل همه افراد درباره گذشته، ابتدا به تصویرسازی ذهنی و یادآوری مشاهدات پرداخته و سپس به بیان خاطرات می‌پردازند.
تجربه و مطالعه روان‌شناسان نشان می‌دهد افرادی که هنگام یادآوری خاطرات، چشمان خود را می‌بندند، در این کار موفق‌تر هستند. زیرا با بستن چشم‌ها ارتباط ذهن و محیط بیرون قطع شده و فرد راحت‌تر به تصویرسازی ذهنی مبادرت می‌ورزد.
از این نوع حافظه برای یادگیری و بازشناسی دروس و مهارت‌های مرتبط با دوران کودکی و تحصیل در مدرسه یا کمک به سالخوردگان و درمان و کنترل برخی بیماری‌های روحی و عصبی استفاده زیادی می‌شود.
برخی افراد، حافظه دیداری و شنیداری خوبی دارند و بسیاری از مطالب و اطلاعات را به محض مشاهده تصویر یا شنیدن صدایی مرتبط، به یاد می‌آورند، اما افرادی هم هستند که در این زمینه با مشکلات جدی مواجه‌اند.
یکی از وظایف مصاحبه‌گر تاریخ شفاهی، تحریک همین نوع حافظه با هدف احیای خاطرات مصاحبه‌شونده از طریق طرح پرسش‌های دقیق است. بالطبع این کار به دلیل گذشت زمان، یا بالا رفتن سن افراد، با سختی‌هایی مواجه است. گاهی تصاویر مختلف در ذهن راوی، جای یکدیگر نشسته و او را دچار مشکل می‌کنند. حتی ممکن است تصویرِ ناقص و نادرست از برخی موقعیت‌ها موجب اشتباه در بیان خاطرات شود.
برای تقویت و اصلاح حافظه دیداری و شنیداری، ضمن صبر و حوصله و رعایت ملاحظات مرتبط با وضعیت جسمی و روحی راوی، می‌توان اقداماتی را در دستور کار قرار داد. توجه به این نکته ضروری‌ست که تحریک حافظه دیداری و شنیداری، امری آرام و همراه با دقت است و هرگونه شتاب‌زدگی، این فرآیند را دچار خدشه خواهد کرد.
برخی اقدامات به شرح ذیل است:
- نگاه به تصاویر و اسناد و مکتوبات قدیمی.
- دیدن فیلم‌هایی که مستقیم یا غیر مستقیم با موضوع مصاحبه مرتبط است. (مستند یا داستانی)
- شنیدن فایل‌های صوتی همان زمان.
- شنیدن آوازها و موسیقی‌های آن دوران.
- دیدن برخی دوستان و همراهان قدیمی و افراد مرتبط با موضوع مصاحبه.
- دیدن برخی اشیا و یادگارهای گذشته.
- همراهی با راوی و دیدار از مناطق و مکان‌های موضوع مصاحبه.
- ترسیم تصاویر مرتبط، مثل ترسیم وضعیت بندهای زندان یا منطقه عملیاتی.
- مشاهده یا اشاره به نشان‌های تصویری همان دوران مثل پرچم، سربند، تابلوها و...
- خواندن و تکرار آوازها و سرودها و تکیه‌کلام‌های رایج همان زمان.
تعداد بازدید: 5169
آخرین مطالب
پربازدیدها
اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی- 126
من در خرمشهر اسیر شدم. شب حمله تمام نیروهای ما با وحشت و اضطراب در بندرِ این شهر مچاله شدند. از ترس و وحشت، رمق حرکت کردن نداشتند و منتظر رسیدنِ نیروهای شما بودند. حدود دو شبانه‌روز هیچ غذا و جیره‌ای نداشتیم. نیروهای شما که آمدند دسته‌دسته افراد به اسارت آنان در آمدند و من هم با پشت سر گذاشتن حوادث بسیار عجیب و حیرت‌آور سوار کامیون شدم و از شهر ویران شده خرمشهر خداحافظی کردم.
