گفت‌وگو با دبیر دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران

تاریخ شفاهی صنعت، مهندسی و پشتیبانی دفاع مقدس

مریم اسدی جعفری

25 اردیبهشت 1398

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، فراخوان دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران با محوریت تاریخ شفاهی صنعت، مهندسی و پشتیبانی دفاع مقدس در حالی منتشر شده که گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، وظیفه برگزاری و هدایتِ بخش علمی این همایش را بر عهده دارد. از آنجایی که مقوله تاریخ شفاهی، در مرکز توجه این دانشگاه قرار دارد، «دکتر علی‌اکبر کجباف» عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان به عنوان دبیر دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران انتخاب شده و «دکتر مرتضی نورایی» دبیر علمی و «دکتر علی‌اکبر جعفری» دبیر اجرایی دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران را برعهده گرفته‌اند. به بهانه انتشار فراخوان دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران، درباره چند و چونِ این همایش با دکتر علی‌اکبر کجباف گفت‌وگو کرده‌ایم.

*یازدهمین همایش انجمن تاریخ شفاهی ایران، با محوریت «تدوین در تاریخ شفاهی» برگزار شد. چه شد که موضوع «تاریخ شفاهی صنعت، مهندسی و پشتیبانی دفاع مقدس» را برای دوازدهمین همایش انتخاب کردید؟ چون این سه محور، نه تنها در حوزه تاریخ شفاهی، بلکه در حوزه‌های دیگر مغفول واقع شده‌اند.

دانشگاه اصفهان و انجمن تاریخ شفاهی ایران در بحث برگزاری همایش‌ها و کارگاه‌های آموزشی تاریخ شفاهی دفاع مقدس، ارتباطاتی از گذشته داشته‌اند. در راستای همان کارگاه‌ها که در دانشگاه اصفهان یا دیگر دانشگاه‌ها برگزار می‌شد، با سازمان‌های نظامی مانند: لشکر 14 امام حسین^(ع)، سپاه صاحب‌الزمان^(عج) و لشکر 8 نجف اشرف جلساتی تشکیل شده است. این نشست‌ها با مقدمات برگزاری دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران همزمان شد و پیشنهاد برگزاری این همایش با محوریت صنعت، مهندسی و پشتیبانی دفاع مقدس، در جلسات هماهنگی انجمن تاریخ شفاهی و پنج پیش‌نشست گذشته مطرح شد. با توجه به این که معاونت پژوهشی دانشگاه به همراه گروه تاریخ دانشگاه اصفهان قصد داشتند در حوزه تاریخ شفاهی دفاع مقدس فعالیت تخصصی داشته باشند، این موضوع مطرح شد. از سوی دیگر، ذوب‌آهن، جهاد سازندگی، دانشگاه اصفهان و دیگر ادارات همچون آموزش و پرورش، نقش چشمگیری در حوزه پشتیبانی و اعزام نیرو در دوران دفاع مقدس داشتند. انجمن تاریخ شفاهی هم با موضوع تاریخ شفاهی صنعت، مهندسی و پشتیبانی دفاع مقدس موافقت کرد و با نظرخواهی از اعضای جلسه، تاریخ و نحوه برگزاری همایش نیز مشخص شد. شورای عالی برگزاری دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران، شامل انجمن تاریخ شفاهی ایران، گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان، لشکر 14 امام حسین^(ع)، سپاه صاحب‌الزمان^(عج)، بخش تاریخ شفاهی گروه توپخانه 44 اصفهان و حوزه هنری است.

*آیا مقالات صرفاً باید درباره نقش اصفهان در دوران جنگ تحمیلی باشند؟

خیر. بنا داریم که مقالات و تحقیقات پژوهشی اثرگذاری در عرصه تاریخ شفاهی جنگ، با محوریت صنعت، مهندسی و پشتیبانی دفاع مقدس داشته باشیم؛ نه الزاماً درباره نقش اصفهان در جنگ باشد، سایر استان‌ها و شهرستان‌ها را هم شامل می‌شود. همین‌جا از همه استادان، محققان و فعالان تاریخ شفاهی درخواست می‌کنیم، نتایج تحقیقات خود را به شکل چکیده مقاله بر اساس فراخوان، به دبیرخانه همایش ارسال کنند. بعد از ارزیابی چکیده مقالات، با آنها مکاتبه خواهد شد و تقاضای ارسال اصل مقاله خواهیم داشت.

*یکی از محورهای فراخوان، مستندسازی و آرشیوهای اداری است. سازمان‌ها و نهادهایی مانند ارتش، سپاه، جهاد سازندگی و صنعت نفت آرشیو عظیمی از سال‌های جنگ دارند، اما در این میان مشکلی وجود دارد. هر کدام از این نهادها، اسناد خود را انحصاری می‌دانند و کمترین تعامل اسنادی بین آن‌ها صورت می‌گیرد. آیا این همایش، به تسهیل تبادل اسناد بین سازمان‌ها و محققان کمک خواهد کرد؟

همین موضوع در چندین جلسه مطرح شد. برخی نظر شما را مطرح کردند که به خاطر عدم دسترسی به اسناد، مشکلاتی برای پژوهشگران وجود دارد. لشکر 14 امام حسین^(ع)، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و حتی جهادسازندگی، اعلام آمادگی کردند که اسناد مرتبط با موضوعات مورد پژوهش را با تساهل و تعامل، در اختیار محققان قرار خواهند داد تا مقالات، مبتنی بر این اسناد تدوین و منتشر شوند.

*شاید به احساس اطمینان، برای بازگرداندنِ اسناد نیاز دارند.

اتفاقاً پژوهش و نگارش پایان‌نامه‌هایی در دانشگاه اصفهان مثل نقش زنان در جنگ، امکان پذیر نبود مگر با همکاری مراکز نظامی. حتی دانشجویان در مراکز حضور پیدا می‌کردند، اسناد را دریافت و کپی می‌کردند. امیدواریم دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران، نقطه عطفی در ایجاد تعامل بین ارتش، بنیاد شهید، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، بنیاد حفظ آثار و حتی حوزه هنری باشد.

*در حوزه مهندسی، شاهد ابتکاراتی مانند پل بعثت در دوران جنگ بوده‌ایم که نمونه‌‌ای از آن در سیل جنوب کشور استفاده شد. آیا به دنبال این هستید که تاریخ شفاهی این ابداعات هم در قالب مقاله گردآوری شود؟

بله. حتی مباحث مربوط به ساخت برخی ادوات نظامی در ابتدای جنگ، تا آنجایی که بخش امنیتی اجازه دهد، بررسی خواهد شد. جوانان فعال در پشتیبانی جنگ نیز با وجود تنگناها و تحریم‌های دوران جنگ، گره‌هایی از دفاع مقدس باز کردند که حاصل آن، عملیات‌های موفقیت‌آمیز آن سال‌ها بوده است.

*آیا در دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران، وارد آسیب‌شناسی آرشیوسازی و سبک و سیاقِ ورودِ نهادهای متولی دفاع مقدس به مقوله تاریخ شفاهی خواهید شد؟

در این زمینه صحبت‌هایی صورت گرفته و قرار است در قالب کارگاه‌های جانبی مدنظر قرار گیرد. اگر شرایط مهیا شود، کارگاه‌های آموزشی در خصوص نحوه فعالیت‌های اثرگذار بر تاریخ شفاهی جنگ مانند مصاحبه، خاطره‌نویسی، تاریخ‌نگاری جنگ و تدوین برگزار خواهیم کرد و پنل‌های اختصاصی در همایش خواهیم داشت. از همه استادان، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و پژوهشگران دعوت می‌کنیم تا تجربیات خود را برای ثبت در آینده در اختیار ما قرار دهند. مقالات در قالب سخنرانی و پوستر ارائه خواهند شد.

فراخوان دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران، با همکاری انجمن تاریخ شفاهی ایران و دانشگاه اصفهان منتشر شده است. «امور اداری و انتظامی»، «اعزام و تدارکات»، «صنعت؛ ابتکارات و اختراعات»، «مستندسازی و آرشیوهای اداری»، «واحدهای اختصاصی مرتبط با دفاع مقدس در ادارات» و «دیگر موضوعات مرتبط» محورهای این همایش هستند.

شانزدهم خرداد 1398، آخرین مهلت ارسال چکیده مقالات و پانزدهم تیر ماه، آخرین مهلت ارسال اصل مقاله اعلام شده است. مقالات باید در فایل ورد و ترجیحاً با قلم Lotus‌‌ و به پست الکترونیک Iranian.oha@gmail.com ارسال شوند.

آیین دوازدهمین همایش تاریخ شفاهی ایران، بیست‌وپنجم تیر سال جاری، در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزار خواهد شد.