در گفت‌وگو با مدرس کارگاه «تاریخ شفاهی افغانستان» مطرح شد

ظرفیت تاریخی، انگیزه‌ای برای ورود به تاریخ شفاهی

مریم اسدی جعفری

18 اردیبهشت 1398

محمد خسروی‌راد، مدرس کارگاه «تاریخ شفاهی افغانستان» در گفت‌وگو با سایت تاریخ شفاهی ایران اظهار داشت: «متولی این کارگاه، حوزه هنری خراسان رضوی بود که در ماه‌های پایانی سال گذشته (1397) با حضور جمعی از علاقه‌مندان افغانستانی به موضوع تاریخ شفاهی، در دفتر فارسی‌زبانان حوزه هنری برگزار شد.»

وی افزود: «از آنجایی که تعداد محدودی جلسه پیش‌بینی شده بود، کلیاتی از مباحث نظری تاریخ شفاهی مطرح شد و شرکت‌کنندگان با فضا و شکل عملیاتی تاریخ شفاهی - از مصاحبه تا تحقیق و نگارش- آشنا شدند. حاضران در کارگاه «تاریخ شفاهی فغانستان» بیش از 30 نفر بودند که قرار شد، بعد از این دوره فشرده، نمونه کار بیاورند و حداکثر 8 نفر انتخاب شوند تا یک دوره کارگاه یک ساله برای آن‌ها تشکیل شود. هر کدام از افراد منتخب در طول این کارگاه، یک کتاب تاریخ شفاهی در مورد موضوعات مربوط به افغانستان تولید خواهند کرد و تمامی مراحل زیر نظر استاد کارگاه به انجام خواهد رسید . اکنون در مرحله‌ای هستیم که نمونه کارها را تحویل حوزه هنری داده‌اند و در حال بررسی آثار هستیم.»

خسروی‌راد با اشاره به سابقه ارتباط حوزه هنری با نویسندگان و شاعران افغانستانی تصریح کرد: «این ارتباط سال‌هاست وجود داشته است. حداقل از سال 1367 نویسندگان و شاعران افغانستانی همچون محمدکاظم کاظمی با حوزه هنری ارتباط داشته‌اند. این رابطه کم‌کم نظام‌مند شده و در قالب دفتر فارسی‌زبانان حوزه هنری شکل گرفته است.»

نویسنده کتاب «بی‌قرار» با مروری بر روند پیشرفت خاطرات و تاریخ شفاهی در ایران یادآوری کرد: «از سال‌های 1368 و 1369 تصور این بود که یک‌سری کار تولید و بعدها مرجع و دستمایه‌ای برای تولید آثار هنری مانند فیلم، رمان و نمایشنامه شوند. اما بعد از دهه 1370، شاهد آثاری در حوزه خاطرات و تاریخ شفاهی بودیم که مخاطب عام یافت و برخی چندین دوره و بارها تجدیدچاپ شدند. همین موضوع باعث شد که تولید آثار خاطرات و تاریخ شفاهی جایگاه ویژه‌ای پیدا کند.»

این خاطره و داستان‌نویس خراسانی افزود: «به نظر می‌رسد که برخی کشورها مانند افغانستان که دوران پرفراز و نشیبی در جنگ با شوروی، طالبان و آمریکا داشته‌اند، پتانسیل بالایی برای تولید اثر در حوزه تاریخ شفاهی دارند و برگزاری کارگاه «تاریخ شفاهی افغانستان» ایده خوبی است تا چندین اثر شایسته در حوزه تاریخ شفاهی افغانستان تدوین و منتشر شوند. دوره دوم کارگاه، بعد از ماه مبارک رمضان آغاز خواهد شد.»

محمدخسروی‌راد سال 1349 در مشهد متولد شد. وی از سال 1372 تا 1374 مسئول امور شهرستان‌های گروه قصه حوزه هنری کشور بوده است. مدیریت امور فرهنگی دانشگاه علوم حدیث، مدیریت تولید و محتوا و جانشینی مدیر مسئول انتشارات عیدگاه و سرپرستی روزنامه ایران در استان خراسان رضوی از دیگر سوابق اوست.

از این نویسنده خراسانی تاکنون 28 عنوان کتاب خاطره و تاریخ شفاهی، رمان و داستان به چاپ رسیده و این آثار توانسته‌اند در دو نوبت، عنوان کتاب سال کشوری و استانی را به خود اختصاص دهند. تازه‌ترین کتاب‌های خسروی‌راد «نقل گیتی» و «شرح آسمان: زندگی و خاطرات خلبان شهید ابراهیم فخرایی» هستند که در سی‌و‌دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه شدند. «فریاد در تاکستان»، «بی قرار»، «روایت دلبری» و «حکایت سال‌های بارانی» از دیگر آثار محمد خسروی‌راد در حوزه خاطرات و تاریخ شفاهی‌اند.