خبرهای ماه؛ بهمن 1397

تاریخ شفاهی به دنبال معرفت تاریخی است

مریم اسدی جعفری

15 اسفند 1397

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، «خبرهای ماه» عنوان سلسله گزارشی در این سایت است. این گزارش‌ها نگاهی دارند به خبرهای مرتبط با موضوع سایت در رسانه‌های مکتوب و مجازی. در ادامه خبرهایی از بهمن 1397 را می‌خوانید.

*کتاب «انّ مع الصبر نصراً» شامل خاطرات رهبر معظم انقلاب اسلامی از دوران مبارزه علیه رژیم پهلوی است که توسط دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شده و ترجمه‌ فارسی آن با عنوان «خون دلی که لعل شد» نیز روانه‌ بازار کتاب شده است. کتاب «إنّ مع الصبر نصرا» هفدهم بهمن در نمایشگاه چهل‌ سالگی انقلاب اسلامی در بیروت رونمایی و توزیع شد. همچنین تقریظ رهبر معظم انقلاب بر این کتاب، در این برنامه به زبان عربی منتشر شد.

*دویست‌ونودونهمین شب خاطره دفاع مقدس، چهارم بهمن در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد. در این برنامه علی دانش منفرد، ابراهیم اعتصام و حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد جمشیدی به بیان خاطرات خود از دوران مبارزه برای پیروزی انقلاب اسلامی و اسارت در زندان‌های رژیم بعث عراق پرداختند.

*نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل خانه کتاب، درباره وضعیت کنونیِ انتشار مجموعه کتاب‌های «تاریخ شفاهی کتاب؛ گفت‌وگو با ناشران و کتابفروشان» گفت: «جلد دوم در حال نهایی شدن است و امیدوارم تا پایان سال، کارهای آن انجام شود.»

*شاید نخستین نهادی که از دل شورای انقلاب برآمد، «کمیته استقبال» از امام خمینی^(ره) بود. این نهاد در مدرسه رفاه تهران پا گرفت. خبرگزاری کتاب با تورق کتاب‌های خاطراتِ مرتبط با انقلاب، به معرفی کمیته استقبال پرداخته است.

*شورای سیاستگذاری تاریخ شفاهی ورزش ایران در دهمین نشست خود، با بررسی و تاکید بر اولویت‌های تدوین تاریخ شفاهی ورزش ایران، با تصویب طرح‌های «تاریخ شفاهی ورزش زنان ایران»، «تاریخ شفاهی کشتی ایران»، «تاریخ شفاهی فوتبال ایران» و «تاریخ شفاهی مطبوعات ورزشی ایران» به ترتیب با مسئولیت غلامرضا عزیزی، حسین سبطی، حبیب الله اسماعیلی و ابراهیم افشار، تدوین تاریخ ورزش ایران را آغاز کرد.

*میثم مرادی، رئیس حوزه هنری خراسان رضوی در افتتاحیه نخستین کارگاه آموزشی و پژوهشی «تاریخ شفاهی جبهه مقاومت افغانستان» اظهار داشت: این حرکت می‌تواند یک فعالیت ماندگار، اثرگذار و جریان‌ساز در عرصه تاریخ و ادبیات افغانستان باشد.

*بخش چهل‌ سالگی انقلاب در سی‌و‌هفتمین جشنواره‌ بین‌المللی تئاتر فجر، میزبانِ  نمایشگاه «اسناد انقلاب» و همچنین نشست‌های تخصصی «تاریخ شفاهی انقلاب» در فرهنگستان هنر بود. سی‌و‌هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که دبیری آن را نادر برهانی‌مرند بر عهده داشت از 22 بهمن و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی کار خود را آغاز و 4 اسفند 1397 با برپایی آیین اختتامیه به پایان رسید.

*علی ططری در یادداشتی نوشت: «ایرانی‌ها کمتر توجه دارند که تاریخِ خود را مدون و مکتوب کنند. بیشتر درگیر مسائل اسطوره‌ای و تاریخ شفاهی هستند و بیشتر با اسطوره‌های خودشان همراه هستند. »

*شهدخت پورابراهیم، مدیر پروژه نقش زنان، در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، در نشست پژوهشگران حوزه دفاع مقدس و روسای دایره زنان استان‌ها اظهار داشت: «تاریخ شفاهی آنچه اتفاق افتاده را بیان می‌کند. سند یک کالبد بدون روح است، اما وقتی تاریخ شفاهی به آن اضافه می‌شود، روح کسب می‌کند.»

*مدرسه علوی، یکی از مدارس تاریخ‌ساز دهه‌های 40 و 50 محسوب می‌شود که شهرت آن به روزهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی برمی‌گردد و نام آن به دلیل آن که یکی از مراکز مبارزه علیه رژیم پهلوی بوده، بر سر زبان‌ها افتاده است. از این‌رو، خبرگزاری کتاب در یک گزارش، به مرور خاطرات مهم‌ترین شخصیت‌های انقلابی درباره مدرسه علوی پرداخته است.

*مصاحبه پخش‌نشده‌ای از مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین محمدتقی فلسفی، از پانزدهم بهمن 1397 از سیمای جمهوری اسلامی ایران به نمایش درآمد. او در این مصاحبه خاطرات از نهضت امام خمینی^(ره) بیان کرده است.

*کتاب «سرباز کوچک امام: خاطرات آزاده مهدی طحانیان » طی پنج سال توسط انتشارات پیام آزادگان، به چاپ سی‌ویکم و تیراژ ۴۷۵۰۰ نسخه رسید. این با آغاز پویش کتاب‌خوانی «کتاب‌ قهرمان» در آذر سال جاری، در طول سه ماه با ۵۵ نوبت تجدید چاپ مربوط به این پویش، به چاپ هشتاد و دوم رسیده است. اولین دوره از پویش کتاب‌خوانی «کتاب ‌قهرمان» به کوشش مجمع ناشران انقلاب اسلامی و با همکاری انتشارات پیام آزادگان آغاز شده و همچنان در حال برگزاری است و تا اسفند سال جاری ادامه خواهد داشت.

*مجموعه شش جلدی «اینک شوکران» که یکی از مجموعه‌های پرطرفدار انتشارات روایت فتح است و همسران شهیدان جانباز، زندگی عاشقانه خود با همسران‌شان را در آنها روایت می‌کنند، در قالب صوتی وارد بازار نشر خواهد شد. همچنین «از چشم‌ها» مجموعه‌ای ۱۵ جلدی از انتشارات روایت فتح است که به زندگی تعدادی از فرماندهان دفاع مقدس از نگاه خانواده، دوستان و همرزمان‌شان اشاره دارد. هفتجلد از این مجموعه با طرح جلد جدید راهی بازار نشر شده است.

*ترجمه عربی خاطرات حجت ایروانی، دیده‌بان دوران دفاع مقدس در اثری با عنوان «آتش به اختیار» در لبنان منتشر شد. این کتاب، به سرگذشت دیده‌بانان سیار و نفوذی اختصاص دارد که در عملیات کربلای پنج کارآیی خود را به اثبات رساندند.

*سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس کارگاه تاریخ شفاهی از راه دور (الکترونیکی) از یکم آذر تا 27 بهمن برای کارکنان موسسه پیام آزادگان برگزار کرد. 34 نفر از محققان و پژوهشگران این موسسه در این کارگاه شرکت کردند.

*مرحله دوم کارگاه آموزش مصاحبه در تاریخ شفاهی، همزمان با چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، از سوی دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری استان سمنان، در شهرستان شاهرود برگزار شد. در این کارگاه محمد قاسمی‌پور، مدیر دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری اداره کل امور استان‌ها و مجلس حوزه هنری، در مورد اصول مقدماتی مصاحبه در تاریخ شفاهی نکاتی را مطرح کرد. همچنین درباره شرایط مصاحبه، ویژگی‌های مصاحبه‌گر و علوم و فنون مورد نیاز برای مصاحبه در تاریخ شفاهی نیز مطالبی را بیان کرد.

*نشست «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی» یکم بهمن در سالن دکتر پرهام در مرکز اسناد و آرشیو کتابخانه ملی ایران برگزار شد. در این نشست گفته شد: «عمر تاریخ شفاهی در ایران، از بعد از انقلاب اسلامی بوده است، یعنی تاریخ شفاهی یکی از پدیده‌هایی بود که با وقوع انقلاب اسلامی رشد کرد و شکوفا شد و الان دارد دوران بلوغ خودش را می‌گذراند. »

*یازدهمین محفل خاطره پایداری با عنوان «خاطرات اسارت» چهارم بهمن در حوزه هنری یزد برگزار و در حاشیه آن، از کتاب «سالار تکریت» مجموعه خاطرات جانباز و آزاده یزدی سید حسین سالاری رونمایی شد.

*سیزدهمین شب خاطره دفاع مقدس با موضوع گرامیداشت یاد و خاطره سرلشکرشهید حسن باقری، هشتم بهمن در تبریز برگزار شد.

*نخستین جلسه از سلسله نشست‌های «بررسی چهل سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» با عنوان «تاریخ زنده» نهم بهمن ‌در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد. جلسه دوم نشست «تاریخ زنده» شانزدهم بهمن برگزار شد.

*سی‌امین شب خاطره موج‌های بی‌قراری، یازدهم بهمن در زورخانه مجموعه‌ ورزشی علی‌دخت، به همت حوزه هنری خراسان شمالی و در شهر بجنورد برگزار شد. محمدرضا طالقانی، محافظ امام خمینی^(ره) در ۱۲ بهمن ماه 1357 مهمان ویژه این برنامه بود.

*برنامه رونمایی کتاب «خاطرات یک عابر» نوشته اسماعیل کهرم، شامل زندگی‌نامه این بوم‌شناس و فعال محیط زیست، یازدهم بهمن‌ در خانه گفتمان شهر برگزار شد.

*کتاب «معبر سرخ» برگرفته از خاطرات اسارت تا وکالت رضا کارگر، چهاردهم بهمن در میبد رونمایی شد. این اثر، به قلم محمدرضا کلانتری سرچشمه و با حمایت کانون وکلای دادگستری منتشر شده است.

*نشست خبری کتاب «نقاشی قهوه‌خانه» شامل خاطرات کاظم دارابی که توسط محسن کاظمی تدوین شده است، پانزدهم بهمن در حوزه هنری برگزار شد.

*در ادامه سلسله ‌نشست‌های بازخوانی گاه‌شمار انقلاب اسلامی در شیراز، پانزدهم بهمن در سالن اندیشگاه مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، منصور نصیری طیبی، نویسنده کتاب «انقلاب اسلامی در شیراز» به بررسی چگونگی پژوهش‌های خود در این کتاب پرداخت.

*شانزدهم بهمن 1397 و در آئین پایانی سی‌و‌ششمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، هدایت‌الله بهبودی با کتاب «الف ‌لام خمینی: زندگی‌نامه امام روح‌الله موسوی خمینی» به عنوان یکی از برگزیدگان شاخه مستندنگاری در بخش تاریخ و جغرافیا معرفی شد.

*نشست نقد و بررسی کتاب «رویای بیداری؛ تاریخ شفاهی و خاطرات شفاهی زینب عارفی همسر شهید مدافع حرم مصطفی عارفی» شانزدهم بهمن، در فروشگاه مرکزی به‌نشر مشهد برگزار شد. نسرین پرک، نویسنده کتاب گفت که با استفاده از مصاحبه‌های متوالی با زینب عارفی، این کتاب را نوشته است.

*آیین رونمایی از کتاب «مهرنگاران» نوشته محمدمهدی عبدالله‌زاده و شامل خاطرات جانبازان بالای ۷۰ درصد دامغان، شانزدهم بهمن در این شهر برگزار شد.

*کتاب «روایتی از تاریخ پزشکی دفاع مقدس» تألیف سید عباس فروتن، توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسید و هفدهم بهمن در حاشیه آیین تجلیل از برگزیدگان جشنواره علمی فرهنگستان علوم پزشکی رونمایی شد. این اثر به مرور خاطرات مولف از رویدادهای پزشکی دفاع مقدس اختصاص دارد.

*پنل نخست «همایش ملی بعثت انقلاب اسلامی» با رویکرد بررسی ابعاد تاریخ‌نگارانه انقلاب اسلامی، هفدهم بهمن در ساختمان آرشیو ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد.

*مراسم تجلیل از هدایت‌الله بهبودی و معصومه سپهری، نویسندگان وقایع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در قالب طرح «چهل قلم» بیست و هفتم بهمن در تبریز برگزار شد.

*نخستین نشست از سلسله گفت‌وگوهای پژوهشی تاریخ شفاهی تئاتر ایران، سی‌ام بهمن با حضور علی منتظری، هوشنگ توکلی و مجید جعفری در مجموعه تئاتر شهر در تهران برگزار شد.

*کتاب «روزهایی از روزگار من» شامل تاریخ شفاهی دفاع مقدس به روایت سید شفیع عبداللهیان، فرمانده گردان مستقل 315 قائم^(عج) در دوران جنگ تحمیلی ارتش صدام علیه جمهوری اسلامی ایران، سی‌ام بهمن در رشت رونمایی شد.

*دکتر غلامرضا عزیزی، سرگروه داوران بخش تاریخ شفاهی هجدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس (ویژه سال‌های 1395 و 96) گفت که تاریخ شفاهی به دنبال معرفت تاریخی و بازآفرینی و نوشتن تاریخ است.

*عباس سلیمی نمین معتقد است: «موسسات بسیار زیادی در خارج از ایران، با فاصله کمی از پیروزی انقلاب اسلامی کار خودشان را آغاز کردند و با ایجاد مراکزی در زمینه تاریخ شفاهی، سندپژوهی و کار دانشنامه‌ای (دایره‌المعارفی)، به ذهنیت تاریخی پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ، جهت می‌دهند.»

*کتاب خاطرات پیاده‌روی اربعین شهدای مدافع حرم با نام «عمود آخر»، شامل 40 خاطره از 40 شهید مدافع حرم، توسط انتشارات تقدیر منتشر شد. این کتاب که با تلاش گروه نویسندگان پایگاه تخصصی «حریم حرم» و بر اساس گفت‌وگو با خانواده و همسفران شهدا گردآوری شده، شامل مجموعه روایت‌هایی از سفر زیارتی اربعین و خاطرات مربوط به پیاده‌روی جمعی از شهدای مدافع حرم در سال‌های اخیر است.

*نسخه نوجوان کتاب «خاطرات سفیر» نوشته نیلوفر شادمهری، همراه با تصویرسازی و با قطعی متفاوت و ویراستاری جدید روانه بازار نشر شد.

*کتاب «راض بابا» شامل روایت زندگی شهید 16 ساله، راضیه کشاورز توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر شد. وی در انفجار حسینیه سیدالشهدای شیراز در سال ۱۳۸۷ به شهادت رسید. کتاب «عارف ۱۲ ساله» شامل روایتی از مادر شهید رضا پناهی که به کوشش سید حسین موسوی تدوین شده نیز توسط انتشارات شهید کاظمی روانه بازار کتاب شده است.

*کتاب «درباره امام خمینی(ره)، پانزده خرداد و مسئله انقلاب» شامل خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین سید هادی خسروشاهی از سوی موسسه چاپ و نشر عروج منتشر شد. بخش اول کتاب، حاصل دو مصاحبه علی باقری با خسروشاهی در تهران و قم است که در تاریخ‌های ۱۵ اردیبهشت و ۲۹ شهریور ۱۳۷۲ انجام شده است.