دفاع از پایان‌نامه «بررسی نقش مصاحبه‌گر در تاریخ شفاهی»

مریم اسدی جعفری

03 بهمن 1397

جلسه پایان‌نامه

جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان «بررسی نقش مصاحبه‌گر در تاریخ شفاهی، با تاکید بر مصاحبه با 5 آزاده دفاع مقدس» به قلم اکرم شاسنایی، سی‌ام دی ماه 1397 در تالار ربّانی، واقع در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزار شد.

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، این پایان‌نامه با راهنمایی دکتر مصطفی پیرمرادیان و مشاوره دکتر اصغر فروغی ابری و به کوشش اکرم شاسنایی، فارغ‌التحصیل رشته تاریخ ایران اسلامی تدوین شده است. دکتر مرتضی نورایی و دکتر محسن محمدی فشارکی نیز داوری این پایان‌نامه را بر عهده داشتند. شاسنایی پس از دفاع از این پایان‌نامه، نمره عالی کسب کرد.

محقق در این پژوهش، با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و مصاحبه فعالِ تاریخ شفاهی، در پیِ پاسخ به این سؤال اصلی بوده که مصاحبه‌گر چگونه به نقش‌آفرینی در تاریخ شفاهی می‌پردازد؟ و به این فرضیه دست یافته که نقش مصاحبه‌گر، همان نقشِ مورخ در تاریخ مکتوب است.

بر این اساس، مصاحبه‌گر علاوه بر این که باید با مهارت‌های ارتباطی و فنون مصاحبه آشنایی داشته باشد، باید از ویژگی‌های علمی برخوردار باشد تا بتواند به نقد بیرونی و درونی راوی و روایت بپردازد و روایتی را که بتوان از نظر عقلی و زمینه تاریخی پذیرفت، ارائه دهد. همچنین باید این را در نظر داشت که هم مصاحبه‌گر و هم مصاحبه شونده در نقش مورخ ظاهر می‌شوند.

در پایان‌نامه «بررسی نقش مصاحبه‌گر در تاریخ شفاهی» از نتایج پژوهش در مصاحبه با 5 آزاده دفاع مقدس استفاده شده است. اکرم شاسنایی در فصل پنجم این پایان‌نامه، بایدها و نبایدهای مصاحبه با آزادگان را این‌گونه شرح داده است:

1- مصاحبه‌گر باید اهمیت کارش را درک کند.

2- شنونده خوبی برای درد دل‌ها و گلایه‌های‌ مصاحبه‌شونده باشد.

3- مصاحبه‌گر باید اسارت را آنچنان که بوده روایت کند.

4- به ارزیابی متفاوت اسرا در مورد اسارت و عملکرد خودشان توجه داشته باشد.

5- سن، شغل و خاستگاه اجتماعی و اقتصادی اسرا قبل و بعد از اسارت را در زاویه دیدشان به اسارت مدنظر داشته باشد.

6- به بیماری‌ها و مشکلات اسرا در زمان مصاحبه توجه داشته باشد.

7- نسبت به شرایط اسارت و اردوگاه های 22 گانه مطالعه و آگاهی داشته باشد.

نگارنده در پایان این فصل به این جمع‌بندی رسیده است که مصاحبه‌گر چه آرشیوی باشد و چه مستقل، به همراه مصاحبه‌شونده در نقش مورخ تاریخ شفاهی ظاهر می‌شوند؛ خودِ حضور در مصاحبه و روایت تاریخ با هر انگیزه و هدفی که انجام شود، عرصه بروز توانمندی‌ها و مهارت‌های مصاحبه‌گر است، به شرط آنکه خودش نقش‌اش را بشناسد و آن را بپذیرد تا بتواند از عهده مصاحبه مطلوب برآید.