خبرهای ماه؛ تیر 1397

روایت زندگی با تاریخ شفاهی

مریم اسدی جعفری

03 مرداد 1397

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، «خبرهای ماه» عنوان یکی از سلسله گزارش‌ها در این سایت است. این گزارش‌ها نگاهی دارند به خبرهای مرتبط با موضوع سایت در رسانه‌های مکتوب و مجازی. در ادامه خبرهایی از تیر 1397 را می‌خوانید. در این ماه استقبال از آثار تاریخ شفاهی به حدی بود که رسانه‌ها نیز به سمت تهیه خبر، گزارش و مصاحبه درباره این کتا‌ب‌ها کشیده شدند.

■

* همزمان با چهلمین روز درگذشت حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید مهدی طباطبایی بخشی از خاطرات او برای نخستین‌بار منتشر شد.

*برشی از خاطرات دو ایلامی که مخفیانه به عملیات کربلای یک رفتند، منتشر شد.

* در گزارشی پرفروش‌ترین آثار نخستین فصل سال جاری معرفی شدند که کتاب‌های خاطراتی همچون «خاطرات سفیر»، «دختر شینا»، «وقتی مهتاب گم شد»، «آن بیست‌وسه نفر»، «پایی که جا ماند»، «عباس‌طلا»، «دخترم ناهید»، «سرباز سال‌های ابری»، «دختری کنار شط» و «بچه‌های ممد گره» در مجموعه آنها دیده می‌شوند.

*چاپ دوم کتاب «مروارید اندیشه؛ مصاحبه تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت» به همت انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران وارد بازار نشر شد.

*مجموعه دوجلدی خاطرات محمدجعفر یاحقی با عنوان «آن سال‌ها» توسط انتشارات معین به چاپ دوم رسید. جلد اول، مربوط به خاطرات کودکی و نوجوانی است که با عنوان فرعی «یادهای کودکی و نوجوانی»‌ چاپ شده و دفتر دوم، مربوط به اتفاقات دوران دانشجویی و روزگار جوانی یاحقی است که با عنوان فرعی «یادهای جوانی و سال‌های دانشجویی» منتشر شده است.

*تاریخ شفاهی کاخ گلستان در حالی توسط دفتر پژوهش‌های کاخ جهانی گلستان در حال انجام است که تاکنون هشت نفر از پیشکسوتان این مجموعه، مشاهدات خود را روایت کرده‌اند.

*اکبر شیخ، رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی شمال شرق کشور با اشاره به فعالیت دو ساله این مرکز در حوزه تاریخ شفاهی گفت: «این شروع، به معنای موازی‌کاری با سایر نهادهای فعال در این حوزه نیست. ما در مرکز اسناد و کتابخانه ملی، یک کارشناس مستقل در حوزه تاریخ شفاهی داریم که وظیفه جمع‌آوری خاطرات و مصاحبه با بزرگان در حوزه مشهد مقدس را برعهده دارد. تاکنون حدود 2500 دقیقه مصاحبه جمع‌آوری شده و 600 تا 700 دقیقه آن پیاده شده است.»

*یدالله ایزدی، مدیر تاریخ شفاهی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به پروژه‌های جدید تاریخ شفاهی فرماندهان جنگ در این مرکز گفت: «در حال حاضر، چند پروژه جدید کلید خورده که از جمله آن می‌توان به روایت سردار زهدی، مسئول توپخانه و روایت ادوات در جنگ از زبان سردار عساکره اشاره کرد.»

*عباس میرزایی، نویسنده از آماده‌سازی پنج جلد خاطرات سردار قاسم سلیمانی خبر داد و گفت: «تاکنون هفت جلد از این مجموعه 16جلدی منتشر شده و سه جلد دیگر نیز در آستانه انتشار است. مجلدات باقی‌مانده نیز در دست نگارش است و تلاش داریم که تا پایان سال جاری کار نگارش آنها به ‌اتمام برسد.»

*نشر سوره مهر الکترونیک، مجموعه «قصه‌های دریا» شامل خاطرات جمعی از فرماندهان نداجا (نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران) در دوران دفاع مقدس را در قالب کتاب الکترونیک، ویژه گروه سنی نوجوان تولید و منتشر کرده است.

*تاکنون 80 هزار نسخه از کتاب «خاطرات سفیر» نوشته نیلوفر شادمهری، یکی از کتاب‌های پرفروش انتشارات سوره مهر به فروش رفته است.

*کتاب «اردوگاه اطفال» شامل خاطرات احمد یوسف‌زاده از دوران اسارت در زندان‌های رژیم صدام توسط انتشارات سوره مهر به چاپ دوم رسید.

*کتاب «دختر شینا» شامل خاطرات قدم‌خیر محمدی کنعان از زندگی مشترک با همسر شهیدش حاج ستار ابراهیمی هژیر همچنان با استقبال مخاطبان روبه‌روست، به طوری که این روزها چاپ هشتادوهشتم آن توسط انتشارات سوره مهر روانه بازار کتاب شده است.

*کتاب‌های خاطرات «دا»، «نورالدین پسر ایران» و «گلستان یازدهم» توسط جمعیت المعارف لبنان به زبان عربی ترجمه و در لبنان توزیع شده‌اند.

*مجموعه مستند «تاریخ شفاهی جنگ» شامل گفت‌وگو با ایثارگران، با نویسندگی و کارگردانی محمد همت‌پور ساخته شد. تیزر اولین قسمت از این مجموعه مستند منتشر شد.

*کارگاه ویژه کتابداران و اعضای کتابخانه‌های عمومی رشت، دوم تیر با حضور مرتضی سرهنگی در کتابخانه عمومی امام رضا^(ع) شهر رشت برگزار شد. سرهنگی در این برنامه گفت: «خاطرات سربازان، نزدیک‌ترین روایت به جنگ است. پس از پایان جنگ و زمانی که گرد و غبار آن از چهره شهرها و مردمانش زدوده می‌شود، سربازان به‌عنوان شاهدان اصلی شروع به نگارش خاطرات خود در جبهه‌ها می‌کنند.»

*کتاب «عزیزکرده» شامل زندگی‌نامه مستند سردار شهید حاج حسن تاجوک نوشته مرضیه نظرلو سوم تیر رونمایی شد.

*اختتامیه دومین کنگره شعر کتاب دفاع مقدس، پنجم تیر در باغ کتاب تهران برگزار شد. شاعران شرکت‌کننده در این کنگره، بر اساس کتاب‌های خاطرات «دختر شینا»، «گلستان یازدهم» و «راز درخت کاج» به سرودن شعر پرداخته‌اند.

*رونمایی کتاب دو جلدی «اخلاق و مبارزه» دربرگیرنده خاطرات مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید مهدی طباطبایی ششم تیر در حسینیه جماران برگزار شد.

*دویست‌ونودودومین برنامه شب خاطره هفتم تیر 1397 در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد. در این مراسم «عبدالله نوری‌پور»، «مریم کاظم‌زاده» و «مهدی زمردیان» به بیان خاطرات خود از دوران جنگ تحمیلی پرداختند.

*وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هشتم تیر با هدف تدوین تاریخ شفاهی ایثارگران، با نویسندگان حوزه دفاع مقدس جلسه‌ای تشکیل داد. خانه فرهنگ و مقاومت نیز در این نشست حضور فعالی داشت.

*مراسم رونمایی از مستند «پیشمرگان» ساخته مجتبی حصاری، تولید واحد تاریخ شفاهی دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، دهم تیرماه در خبرگزاری مهر برگزار شد.

*نخستین نشست تشکل‌های شاهد و ایثارگر، یازدهم تیر در حاشیه بیست‌وسومین کنفرانس سازمان منع سلاح‌های شیمیایی و جلسه بازنگری کنفرانس‌های انجام شده در هلند، در اداره کل دانش‌پژوهان و تشکل‌های شاهد و ایثارگر برگزار شد. در این نشست درباره مباحثی همچون نحوه برگزاری نمایشگاه از طرف تشکل‌های شاهد و ایثارگر، ارائه تاریخ شفاهی جانبازان شیمیایی و پخش فیلم بمباران شیمیایی سردشت، بحث و بررسی صورت گرفت.

*دومین گردهمایی رؤسا و دبیران کل اسبق کمیته ملی المپیک با مسئولین فعلی ورزش کشور، سیزدهم تیر برگزار شد. در این گردهمایی در خصوص فعالیت‌های صورت گرفته در کمیته ملی المپیک گفته شد که تاسیس موزه ملی ورزش ایران و راه‌اندازی پروژه تاریخ شفاهی ورزش ایران را در دستور کار قرار داده‌ایم تا در این بخشِ مغفول‌مانده نیز گامی موثر برداشته باشیم.

*برنامه «دیدار در رادیو» پانزدهم تیر میزبان غلامعلی امیرنوری، گوینده پیشکسوت رادیو بود. پیشکسوتان رادیو، خاطرات خود از رادیو و گذشته آن را در برنامه «دیدار در رادیو» بازگو می‌کنند.

*جلسه مدیران مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، شانزدهم تیر با حضور سردار بهمن کارگر، رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس برگزار شد. سردار علی محمد نائینی، رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در این نشست با اشاره به ثبت تاریخ شفاهی فرماندهان در مرکز اسناد اظهار داشت: «قصد داریم، در یک برنامه چهار ساله تقریباً 200 جلد کتاب تاریخ شفاهی تدوین و منتشر کنیم.»

*نشست «ضرورت انتقال تجربیات خبرنگاران جنگ» شانزدهم تیر با حضور جمعی از پیشکسوتان خبرنگار در دوران دفاع مقدس در خبرگزاری ایسنا و با محوریت گرامیداشت یاد و خاطره مرحوم اسدالله مشایخی برگزار شد. در این نشست گفته شد که باید تاریخ شفاهی مشایخی‌ها را جمع‌آوری کنیم. چون روزنامه‌نگاران دفاع مقدس افرادی‌اند که به دنبال ارتقای فرهنگی کشور هستند. بنابراین اعلام آمادگی می‌کنیم که بتوانیم رسالت جمع‌آوری تجربیات و خاطرات روزنامه‌نگاران، عکاسان و گزارشگران دوران دفاع مقدس را برعهده بگیریم.

*نشست کارگروه‌های تخصـصی سـتاد چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، شانزدهم تیر با حضور آیت‌الله جنتی، نمایندگان نهادها و سازمان‌ها برگزار شد. نماینده دانشگاه آزاد اسلامی در این نشست گفت: «همایش بین‌المللی ظرفیت انقلاب اسلامی را پیگیری می‌کنیم. در سطح تاریخ شفاهی و مقالات علمی فعالیت‌هایی انجام شده است. همایش در نهم تا یازدهم بهمن 1397 برگزار می‌شود.»

* نیکنام حسینی‌پور، مدیر‌عامل موسسه خانه کتاب با اشاره به برگزاری نشست‌های تاریخ شفاهی نشر در سرای اهل قلم این موسسه گفت: «نشست‌های تاریخ شفاهی فقط به ناشران اختصاص داشت. در دوره جدید تلاش داریم به دیگر حلقه‌های نشر از‌ جمله طراحان‌، مترجمان و‌ ویراستاران نیز توجه کنیم.»

*کتاب‌های «خاطرات آنکارا» و «سرمایه‌گذاری خارجی در پرتو دیپلماسی» نوشته بهمن حسین‌پور، بیستم تیر در سرای اهل‌ قلم رونمایی شدند.

*دومین دوره کارگاه‌های تاریخ شفاهی 21 و 22 تیر به همت دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی استان یزد برگزار شد.

*جلسه بررسی روش‌های خاطره‌گویی از دفاع مقدس در نیروهای مسلح 22 تیر با حضور سرلشکر رحیم صفوی و جمعی از فرماندهان دوران دفاع مقدس و دست‌اندرکاران مراکز حفظ و نشر آثار سپاه، ارتش، جهاد و ناجا (نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران) و مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و هیئت معارف جنگ ارتش در دانشگاه دفاع ملی برگزار شد.

*مراسم رونمایی از کتاب «مربع‌‌های قرمز» شامل خاطرات شفاهی حاج حسین یکتا از دوران دفاع مقدس، 22 تیر در مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار شد.

*تالار مهر حوزه هنری، 23 تیر میزبان آیین رونمایی از کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» شامل خاطرات دکتر محمدرضا سنگری بود.

*تفاهم‌نامه همکاری میان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و بنیاد نمایش کودک، با محوریت «طرح تاریخ شفاهی صد سال تئاتر کودکان و نوجوانان» 23 تیر امضا شد.

* داوود کیانیان، مدیر بنیاد نمایش کودک، از چاپ نمایشنامه‌های بنیانگذار تئاتر کودک و نوجوان و تدوین تاریخ شفاهی یک سده تئاتر کودک و نوجوان ایران سخن گفت.

*اولین جلسه تاریخ شفاهی امیر دریادار عباس محتاج، 24 تیر در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس برگزار شد. امیردریادار محتاج، فرمانده قرارگاه کربلا در عملیات والفجر ۸، مسئولیت‌های دیگری از جمله فرماندهی سپاه منطقه ۱، منطقه ۵ و منطقه ۷ کشور را نیز در کارنامه خود دارد. نتایج گفت‌وگو با امیر دریادار محتاج، در قالب کتاب «تاریخ شفاهی فرماندهان» منتشر خواهد شد.

*نشست نقد و بررسی کتاب «از آبادان به حلبچه؛‌ تاریخ شفاهی سردار محمدجواد اسلامی» 26 تیر در سالن فرماندهان موزه انقلاب اسلامی برگزار شد.

*مراسم رونمایی از کتاب «اسم تو مصطفاست» شامل زندگینامه شهید مصطفی صدرزاده به روایت همسر، 26 تیر در دبیرستان علوم و معارف اسلامی کوثر برگزار شد.

*مصاحبه با محسن شیرمحمد، نویسنده کتاب «چشمان عقاب» منتشر شد. این اثر، روایتی درباره گردان 11 شناسایی تاکتیکی نیروی هوایی و عملیات عکس‌برداری هوایی در جنگ تحمیلی است.

*گروهی از فعالان، اندیشمندان و علاقه‌مندان در صنعت ریلی کشور، سلسله مطالعاتی با عنوان «تاریخ شفاهی راه آهن ایران: فرازها و فرودها» را آغاز کرده‌اند. این مطالعات، با محوریت واحد تحقیق و توسعه گروه تایم و پشتیبانی رسانه‌ای تین نیوز، طراحی و اجرا شده است. مصاحبه‌ با پرویز عالیوند، رئیس پیشین انجمن صنفی شرکت‌های حمل ونقل ریلی، از جمله نتایج این فعالیت است.

*داریوش شهبازی از سال 1367 درباره تاریخ، فرهنگ، جغرافیا، آداب و رسوم و خلاصه هر آنچه که به تهران مربوط می‌شود، پژوهش کرده و حاصل این سال‌ها کار، مجموعه‌ای مفصل و نزدیک به بیست جلد کتاب شده است.

* در گزارشی، کتاب‌های درباره سازمان مجاهدین خلق (منافقین) معرفی شدند. غالب آنها به صورت تاریخ شفاهی منتشر شده‌اند. در گزارش دیگری هم آثار چاپ شده درباره منافقین مرور شده‌اند.

* در مطلبی با عنوان «تولید بالا باید همراه با محتوای خوب باشد» و بر اساس نشستی با حجت‌الاسلام‌ سعید فخرزاده، به بررسی وضعیت گردآوری خاطرات جنگ پرداخته شد.

*کتاب «زنی از مصر» شامل خاطرات جهان سادات همسر محمد انور سادات با ترجمه مریم بیات توسط نشر نو راهی بازار نشر شده است.

*زندگی‌نامه سپهبد ولی‌الله قرنی با عنوان «مرزبان» از سوی موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی روانه بازار نشر شد. این کتاب در قالب «دانستنی‌های انقلاب اسلامی برای جوانان» منتشر شده و در بخشی از آن، مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهایی با برخی از دوستان و نزدیکان شهید قرنی منتشر شده است.

*کتاب «نبرد برای سارایوو» توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر شد. خاطرات کریم لوچارویچ، فرمانده پلیس سارایوو از سال اول محاصره سارایوو در جنگ بالکان، در این اثر آمده است.

*مدیر انتشارات حدیث قلم از چاپ کتاب «او تنها یک سفیر نبود» شامل خاطرات فداحسین مالکی، سفیر ایران در افغانستان خبر داد و افزود: «این کتاب در اصل پاسخی به ادعاهای رابرت مایکل گیتز، وزیر سابق دفاع آمریکاست.»

*«کابوس در بیداری» روایتی مستند از حج خونین سال 1366 با تکیه بر اسناد و خاطرات شاهدان عینی توسط جواد موگویی و هانیه سادات حسینی‌زاده تدوین و توسط نشر شهید کاظمی به چاپ رسیده است.

*کتاب «مروری بر دیدگاه‌های برنامه‌ریزی توسعه در ایران» با تدوین و تالیف سحر شقاقی منتشر شد. این اثر، مجموعه گفت‌وگوهای انجام شده توسط نویسنده از سال ۱۳۸۴ تاکنون است که به لحاظ تاریخ شفاهی موضوع کتاب حائز نکاتی است.

*افشین علا شاعر، به مناسبت هفتمین سالگرد درگذشت مهدی پرویز، خاطره‌ای درباره وی منتشر کرد.