بازیابی فرهنگی با تاریخ شفاهی

ایسترین کایر[1]
ترجمه: نرگس صالح‌نژاد

02 اسفند 1396

یکی از جشن‌های مردم ایالت ناگا در شرق هندوستان

این توصیف من برای چیزی است که با نوشتن ناگا[2] به انگلیسی انجام می‌دهیم؛ ما در حال نوشتن تاریخ شفاهی هستیم، ما فرهنگ ناگا را بازیابی و حفظ می‌کنیم.

ثبت اولین نوشته‌ها به دست ناگاها در سال‌ 1953 و دهه 1970 صورت گرفته است. در 1958، تاینجوبا آو[3] کتابی به نام «تاریخ قضایای انگلیس و ناگا»[4] نوشت. در دهه 1970، آلمچیبا آو[5] کتاب جامعی درباره هنر و فرهنگ ناگا نوشت و در همان دهه، آسوسو ناگا[6] کتاب خود در تاریخ سیاسی ناگاها را منتشر کرد. از حدود سال 1953، ما شاهد اولین تلاش‌ها در تولید ادبیات‌ به دست سه فرد آنگامی[7] از اهالی روستای کوهیما[8] هستیم: ژاپوژولی[9] خیژه[10] و هولینیو.[11] آنها به‌طور مشترک اثر انگلیسی کلاسیک جان بانیان[12] سیر و سلوک زائر[13]را به زبان آنگامی ترجمه کردند. این اثر ترجمه شده به دلیل بومی‌سازی ترجمه نام‌های بسیار نمادین شخصیت‌های کتاب که اثر را به گروه هدف نزدیک‌تر می‌کند، اهمیت قابل توجهی دارد. البته این کتاب به انتقال فرهنگ مسیحی که پیش از این زمان نیز وجود داشت کمک کرد و از این رو استعاره‌های کتاب به آسانی درک می‌شد.

بخش تاریخی نوشته‌های ناگا به زبان انگلیسی برای ردیابی تاریخ این جامعه قومی به ما کمک می‌کند. دهه 50 دوره‌ای از آشوب بزرگ است که ضمن آن در روستاهای ناگا دسته بندی‌هایی رخ داد و خانه‌ها و زمین‌های کشاورزی را سوزاندند. مناطق شهری نیز بی‌نصیب نماندند. آنها نیز حکومت نظامی را تجربه کردند و در آنها، بدن سلاخی شده رهبران ناگا به دست نیروهای نظامی را در ملاء عام قرار دادند. در همان زمان، درحالی که جامعه ناگا در حال گذار از یک مرحله به مرحله دیگری از حیات دشوار خود بود، تحول شگرفی در ادبیات ناگا ایجاد شد و ناگاهای تحصیل‌کرده شروع به ثبت تاریخ شفاهی خود در قالب متن‌های نوشتاری کردند. کار اولیه در دهه 50 آغاز شد که می‌توان آن را نقطه شروعی برای آغاز ادبیات مکتوب ناگایی در نظر گرفت.

همچنین می‌توان گفت، ادبیات مکتوب ناگا یک قرن قبل از این تولید شده بود. اما مهم است به خاطر داشته باشیم، همه نوشته‌های انسان‌شناسان و مورّخان نظامی غربی درباره ناگاها از 1800م تا زمان جنگ دوم جهانی را همانند دیگر نوشته‌هایی که درباره ما نوشته‌اند می‌توان طبقه‌بندی کرد. ما از میانه قرن بیستم شروع به نوشتن در مورد خودمان کردیم. ضبط تاریخ شفاهی چیزی است که می‌توانیم آن را تاریخ درونی بنامیم: تاریخ شفاهی نسخه اصلی تاریخ ماست.

ضبط و مستندسازی تاریخ شفاهی آسان نیست: گاهی اوقات بیش از یک یا دو روایت وجود دارد. همانند بسیاری روایت‌ها، راویان متعدد نیز می‌توانند وجود داشته باشند و همه آنها را می‌توان معتبر در نظر گرفت، زیرا همه این افراد دیدگاه‌ها و تجارب زندگی خود را بیان می‌کنند. نکته‌ای که واقعاً این کار را پیچیده می‌کند زمانی است که قبایل مختلف مدعی یک اقدام واحد هستند، به ‌عنوان مثال، ادعای پیروزی در برابر بریتانیا، اولین استعمارگران ما. بهترین روش ثبت تاریخ شفاهی این است که راویان بسیاری را در یک یا چند نشست در کنار هم ملاقات کنید؛ بنابراین در چنین فضایی آنها می‌توانند روایت‌های یکدیگر را تأیید کنند و همچنین کسانی که روایت‌های متفاوت دارند می‌توانند روایت خود را در فضای نیمه‌عمومی منتشر کنند. این کار باعث می‌شود هدف دوگانه‌ای محقق شود که یکی کسب اطلاعات اضافه و دیگری به اشتراک گذاشته شدن اطلاعات در اختیار سایر راویان شفاهی از یک روایت است. این کار در شکل ایده‌ال حرکت به سوی روشن شدن یک وضعیت بغرنج و مبهم است. ما اگر به آنها تفهیم کنیم که هر روایتی حق بیان شدن دارد، کمک بیشتری به این کار می‌کنیم. اما، صحت و اعتبار روایت بیان شده بستگی به تأیید یک جامعه گسترده‌تر مانند یک قبیله یا قبایل دیگر دارد.

من به متون ناگایی به زبان انگلیسی، نه‌تنها به ‌عنوان طرحی از خلق ادبیات مکتوب ناگایی، بلکه به‌ عنوان طرحی برای بازیابی فرهنگ نگاه می‌کنم. ما چطور این کار را انجام می‌دهیم؟ با مکتوب کردن روایت‌ها و داستان‌هایی که در ساحت فرهنگی ناگا قرار می‌گیرد و معرفی شخصیت‌های عادی ناگا که زندگی فوق‌العاده‌ای دارند. تمام اقدامات آنها ناشی از یک فرهنگ متمایز است؛ بسیاری از تصمیم‌گیری‌های مهم آنها در یک فرهنگ مشخص تعریف می‌شود. این همان چیزی است که من آن را بازیابی فرهنگی می‌نامم و از طریق نوشتن سعی دارم به آن برسم: آن چیزی که ادبیات داستانی ناگا انجام می‌دهد، اعم از این که به زبان انگلیسی یا ناگایی نوشته ‌شود. این کنش و واکنش‌ها منعکس‌کننده آموزه‌های یک فرهنگ هستند. بازتولید فرهنگ با این شیوه به حفظ و بقای فرهنگ ما برای بیگانگانی که تمایل به مطالعه فرهنگ ناگا دارند، کمک می‌کند. در عین حال، به ما برای افتخار به فرهنگ زیبای‌مان کمک می‌کند.