گفت‌وگو با رئیس پژوهشکده اسناد کتابخانه ملی

ثبت تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی، بودجه ملی دارد

مریم اسدی جعفری

21 آبان 1396

مجری طرح تدوین تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی کشور، با تأکید بر حمایت همه‌جانبه پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از این طرح گفت: «همچنان حمایت و پشتیبانی خود از این طرح را دنبال خواهیم کرد. برخی از سازمان‌های حاضر در کارگاه‌های تاریخ شفاهی، خودشان از قبل واحد تاریخ شفاهی داشتند، اما با این وجود، یکسان‌سازی فعالیت‌ها برای چنین سازمان‌هایی نیز مدنظر است.»

غلامرضا عزیزی در گفت‌وگو با سایت تاریخی شفاهی ایران به مصوبه سال گذشته هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران، مبنی بر تدوین تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی کشور بر اساس اصول ابلاغی سازمان اسناد و کتابخانه ملی اشاره کرد و افزود: «دکتر صالحی امیری، ایده و پیشنهاد اولیه این کار را در جلسه هیئت دولت مطرح کرده بود که خوشبختانه به تصویب رسید. برای این کار، دو روش را در نظر گرفتیم. اول این که استانداردهای خودمان را در اختیار دستگاه‌های اجرایی بگذاریم تا کارشان را شروع کنند، اما با هماهنگی گروه تاریخ شفاهی پژوهشکده اسناد و شورای پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تصمیم گرفتیم که محدود به ابلاغ دستورالعمل‌ها نشویم. به همین دلیل، با دستگاه‌های اجرایی مکاتبه کردیم و کارگاه حضوری و مجازی برای آموزش تاریخ شفاهی ترتیب دادیم.»

وی ادامه داد: «در این زمینه، هفت کارگاه از آبان سال 1395 تا مهر امسال برگزار شد. هر کارگاه، چهار جلسه چهار ساعته بود که در طول یک ماه اجرا می‌شد. از این میان، شش کارگاه در تهران و یک کارگاه هم در اصفهان به سرانجام رسید. دستگاه‌های مختلف همچون نهاد ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت نفت، وزارت کشور، وزارت آموزش و پرورش، وزارت دفاع، وزارت نیرو و سازمان‌هایی مثل برنامه و بودجه، انرژی اتمی، میراث فرهنگی، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس، ارتش، بنیاد شهید و سازمان بنادر و دریانوردی در این کارگاه‌ها حضور داشتند.»

رئیس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از سابقه برخی سازمان‌ها در حوزه تاریخ شفاهی یاد کرد و گفت: «برخی از سازمان‌های حاضر در کارگاه‌های تاریخ شفاهی، خودشان از قبل واحد تاریخ شفاهی داشتند و گاهی سابقه این کار، به دو دهه می‌رسید، اما یکسان‌سازی فعالیت‌ها برای چنین سازمان‌هایی مدنظر بود.»

غلامرضا عزیزی درباره کارگاه مجازی تاریخ شفاهی اظهار داشت: «استفاده از این کارگاه‌ها برای کارآموزان در محل کار و یا منزل امکان‌پذیر است. این دوره، 34 ساعته و پیشرفته‌تر بود و کاربران با نام کاربری خود، امکان حضور در کلاس‌های مجازی از طریق سایت سازمان اسناد را داشتند.»

مجری طرح تدوین تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی کشور، تعامل و تبادل تجربیات فردی را یکی از برجسته‌ترین نقاط قوت کارگاه‌های تاریخ شفاهی خواند و تصریح کرد: «درست است که بر اساس بخشنامه، باید بر پایه روش‌های سازمان اسناد پیش رویم، اما خودمان هم در این نشست‌ها یکی دو ایده از حاضران گرفتیم. همچنین این کارگاه‌ها باعث شد که روش‌های‌مان را در اختیار نمایندگان نهادها بگذاریم تا اگر کارشان کاستی داشت، آن را کامل کنند.»

عزیزی در پاسخ به سؤالی مبنی بر وظایف پژوهشکده اسناد کتابخانه ملی ایران در زمینه پیگیری روند صحیح انجام مصاحبه‌های تاریخ شفاهی در دستگاه‌های اجرایی گفت: «نخستین همایش تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی که بیست‌وچهارم مهر ماه امسال (1396) برگزار شد، در راستای همین موضوع بود. افراد شرکت کننده در هفت کارگاه اخیر را به این همایش دعوت کردیم و در واقع این همایش، در ادامه کارگاه‌ها برگزار شد و مباحثی مانند: مشکلات و چالش‌های تاریخ شفاهی در دستگاه‌های اجرایی و راهکارهای آن و مهارت‌های مصاحبه به بحث گذاشته شدند. افراد نیز مشکلات عینی و عملی خود را مطرح کردند و پاسخ گرفتند. بنابراین سازمان همچنان حمایت و پشتیبانی خود از این طرح را دنبال خواهد کرد. حتی اعلام کردیم که می‌توانیم مصاحبه‌های آنها را ببینیم و ایراد کار و نقاط قوت را مشخص کنیم تا در مسیر درست قدم بردارند.»

وی با اشاره به برگزاری کارگاه استانی تاریخ شفاهی در اصفهان تأکید کرد: «هم‌زمان با کارگاه‌های تهران، از استان‌ها درخواست کردیم که با ادارات و واحدهای استانی مکاتبه و آنها را به کارگاه‌های استانی دعوت کنند. خوشبختانه کارگاه اصفهان برگزار شد و استان قزوین به عنوان دومین استان، کارهای نهایی برای اجرای این برنامه را انجام داده که ماه آینده برگزار خواهد شد. این حرکت، تداوم دارد و به زودی خاتمه نخواهد یافت.»

رئیس پژوهشکده اسناد کتابخانه ملی در پایان به موانع و محدودیت‌های موجود در این مسیر اشاره و یادآوری کرد: «از سویی بودجه‌های فرهنگی در مواقع کمبود بودجه، جزو اولین گزینه‌های کاهش هزینه هستند. از سوی دیگر، گاهی طرح‌های تاریخ شفاهی از لحاظ ریالی هزینه‌های بسیار بالایی را به سازمان‌ها تحمیل می‌کنند، اما موظف شدن همه سازمان‌ها برای ثبت تاریخ شفاهی، بودجه لازم برای اجرای آن را وارد بودجه ملی کرد و این مشکل رفع شد. همچنین سازمان‌ها را آگاه کردیم که نتایج مصاحبه‌های تاریخ شفاهی، فقط پاسخ‌گوی پرسش‌های تاریخی نیست، بلکه حاصل مصاحبه‌ با کارکنان، ماده خام برای تدوین مدیریت دانش به‌خصوص دانش ضمنی و پنهان کارکنان را استخراج می‌کند. یعنی علاوه بر ثبت تاریخ سازمان، مشکلات و به‌خصوص بحران‌ها و شیوه‌های گذار از آنها مشخص می‌شوند. پس تجربیات و ایده‌های کارکنان و مدیران، با مدیران آینده به اشتراک گذاشته خواهد شد.»

مطالب مرتبط:

گزارش نخستین همایش تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی-1

گزارش نخستین همایش تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی-2