مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن _ 22

مدت مصاحبه

حمید قزوینی

22 شهریور 1396

مدت زمان مصاحبه، یکی از اموری است که مصاحبه‌گر باید به آن توجه داشته و نسبت به تنظیم و مدیریت آن، اقدامات لازم را به عمل آورد.

در این زمینه رعایت نکات ذیل ضروری است:

1- مدت زمان مصاحبه را با توجه به وضعیت جسمی و روحی راوی، موضوعات و پرسش‌های مورد نظر تنظیم کنید.

2- در صورت افزایش غیر طبیعیِ زمان مصاحبه، راوی دچار خستگی و رنجش شده و کیفیت مطالب کاهش خواهد یافت.

3- زمان مصاحبه نباید آن‌قدر کوتاه شود که خاطرات و مطالب ناتمام بمانند. کوتاهی مدت مصاحبه در صورتی قابل پذیرش است که موضوعات و پرسش‌ها محدود بوده و یا محقق قصد ضبط مطلب و یا خاطره‌ای کوتاه را دارد.

4- گاهی به دلیل پیری و یا بیماری و ضعف راوی، امکان گفت‌وگوی طولانی وجود ندارد و باید در طول مصاحبه، زمان‌هایی را برای استراحت راوی در نظر گرفت. یادم هست در مصاحبه با یکی از چهره‌های سیاسیِ سالخورده، هر بیست دقیقه یک‌بار، کار ضبط متوقف می‌شد تا راوی کمی استراحت کند. یا در جلسه‌ای دیگر شاهد به خواب رفتن راوی هنگام مصاحبه بودیم. یعنی راوی در حین صحبت، به یک‌باره چشمان خود را بست و سکوت کرد. گروه مصاحبه به تصور این که وی در حال فکر کردن است، منتظر ادامه سخن بودند، اما بعد از لحظاتی متوجه شدند او به خواب رفته است. همچنین یکی از مبارزان قدیمی اصرار داشت سخن خود را با شور و حرارت خاصی بیان کند، اما پس از دقایقی با ضعف و بی‌حالی مواجه می‌شد به همین دلیل چاره‌ای جز توقف پی‌در‌پی مصاحبه نبود. به هر حال توجه و رعایت وضعیتِ جسمی و روحی راوی همواره یک ضرورت است.

3- نباید مصاحبه حتی در صورت توان بالای راوی، بیش از یک ساعت و یا یک ساعت و نیم به طول انجامد. زیرا با طولانی شدن مصاحبه، از تمرکز راوی و مصاحبه‌گر کاسته خواهد شد. در صورت اصرار راوی بر تداوم مصاحبه، کار را برای دقایقی متوقف کنید تا پس از کمی استراحت (هر دو طرف) آن را ادامه دهید.

4- حتی‌الامکان مصاحبه را به گونه‌ای مدیریت کنید که موضوعات مورد نظر در همان جلسه مطرح شده و به یک نقطه روشن برسد.

5- وسایل همراه و مورد نیاز برای ضبط را به سرعت آماده و راه‌اندازی کنید تا وقت راوی تلف نشود. اطمینان از سلامت تجهیزات را  پیش از ورود به محل مصاحبه فراموش نکنید.

6- تأخیر در شروع مصاحبه، علاوه بر کاهش وقت مصاحبه، خستگی و تحلیل جسمی و ذهنی راوی را به دنبال خواهد آورد. همچنین طولانی شدن گفت‌وگوهای پیش از مصاحبه، موجب ارضای روحی راوی در بیان خاطرات شده و در نتیجه هنگام مصاحبه، مطالب را با قوت و انگیزه قبلی بیان نمی‌کند.

7- در صورت حضور در منزل و یا محل کار راوی، زمان را به گونه‌ای تنظیم کنید که موجب مزاحمت برای او و یا خانواده و همکارانش نشود. بالطبع، پس از پایان مصاحبه، باید تجهیزات را بلافاصله جمع‌آوری کرده و محل را ترک کنید. تداوم حضور بدون یک دلیل روشن نه تنها از نظر اخلاقی اشتباه است که ممکن است تبعات ناخوشایندی برای تداوم جلسات مصاحبه به دنبال آورد.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن_21