آشنایی با برنامه «شبِ خاطره»

چهره‌به‌چهره با راویان دفاع

احسان قدمی[1]

22 مرداد 1396

شبِ خاطره» یکی از معدود برنامه‌‌های فرهنگی مستمر و مداوم در موضوع روایت‌گری و خاطره‌‌گویی دفاع مقدس است که به منظور شناخت، جمع‌‌آوری و انتشار خاطرات شفاهی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و انتقال مفاهیم و ارزش‌‌های دوران دفاع مقدس، 25 سال است که به صورت ماهانه و منظم در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار می‌‌گردد. رزمندگان و یادگاران سال‌‌های دفاع مقدس، پنج‌‌شنبه‌‌های اول هر ماه در این برنامه حاضر شده و به بیان خاطرات خود از روزهای حماسه و دفاع می‌‌پردازند.

از ویژگی‌‌های این برنامه فرهنگی که به همت دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری از سال 1371 تا‌‌کنون در حال برگزاری است، ارتباط مستقیم و چهره‌به‌چهره راویان جنگ با مخاطبان در این محفل است، به گونه‌‌ای که بیان روایت‌‌ها و خاطرات در مقابل جمع، بدون واسطه رسانه‌‌ها و ابزارهای جدید ارتباطی و به شیوه‌‌ای روان و بی‌‌تکلّف صورت می‌‌پذیرد. انگیزه‌‌‌‌ خاطره‌‌گو، گفتار روان، خاطرات گیرا، ساختار ساده برنامه و جمعی مشتاق به شنیدن خاطرات و روایت‌‌های جنگ از ویژگی‌‌های ممتاز این برنامه است.

شب خاطره تاکنون پذیرای شخصیت‌‌های گوناگون فرهنگی، هنری، نظامی، سیاسی و اجتماعی بوده است. افرادی چون ابراهیم حاتمی‎کیا، رسول ملاقلی‌‌پور، انسیه شاه‌‌حسینی، علی شاه‌‌حاتمی، ناصر پلنگی، حسام‌الدین سراج، اشرف‌‌السادات مساوات (راوی کتاب کنار رود خیّن)، سیده‌ زهرا حسینی (راوی کتاب دا)، سید ناصر حسینی‌پور (راوی کتاب پایی که جا ماند)، علی صیاد شیرازی، سید علی‌اکبر ابوترابی، علی‌رضا پناهیان، عیسی جعفری، احمد احمد، محمود رفیعی، علی‌اصغر فانی، معصومه ابتکار، محسن رضایی، حسین مظفر، محمد کوثری، علی فضلی، مهدی چمران، علی‌رضا رحیمی، محمد باقر قالیباف، علی شمخانی، مرتضی قربانی، گلعلی بابایی، سعید قاسمی، محمدحسن قدیری ابیانه، سید‌‌ جواد هاشمی، رضا ایران‌منش، بیژن نوباوه و… در این برنامه به خاطره‌‌گویی پرداخته‌‌اند.

ساختار و اجرا

واژه «شب» در ترکیب شب خاطره نه به معنای شب تاریک، بلکه به معنای هنگامه و عصر است و شبیه ترکیب‌های شب ‌‌شعر یا شب ‌‌قصه است. منظور از «خاطره» و خاطره‌‌گویی، همان نقل و روایت‌گری است.[2] این نام را مرتضی سرهنگی، مؤسس دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه‌‌ هنری بر روی این برنامه نهاد.

مخاطبان این برنامه از اقشار و گروه‌‌های مختلف مردم و بویژه افرادی هستند که سال‌‌های جنگ را درک نکرده و علاقه‌‌مند هستند رزمندگان دوران جنگ را از نزدیک ببینند و اتفاقات و حوادث روزهای مقاومت را بی‌‌واسطه از زبان شاهدان عینی آن بشنوند.

برنامه‌‌ شب خاطره در اولین پنج‌‌شنبه هر ماه شمسی، دوساعت‌ونیم قبل از اذان مغرب در حوزه ‌‌هنری سازمان تبلیغات اسلامی واقع در تهران، تقاطع خیابان‌‌ حافظ و سمیه برگزار می‌‌شود.

هسته اصلی برنامه شب خاطره را خاطره‌‌گویان و راویان برنامه (رزمندگان دوران جنگ) تشکیل می‌‌دهند. در طول بیان خاطرات از عکس‌‌ها و فیلم‌‌های مستند موجود و مرتبط به منظور تأیید و درک بهتر خاطرات استفاده می‌‌شود. در فاصله‌‌های میانِ برنامه نیز از قطعات نمایشی، ادبی و هنری مختلف به فراخور موضوع و مناسبت‌‌‌‌ها استفاده می‌‌گردد.

 راویان جنگ پس از شناسایی و یا معرفی به واحد شب خاطره حوزه هنری، خاطرات‌شان طی جلساتی مورد ارزیابی و کارشناسی قرار می‌‌گیرد. در این بین، راویانی که از خاطرات خوب و همچنین فنّ بیان و مهارت انتقال کلامی مناسب برخوردار باشند، به عنوان خاطره‌‌گویان این برنامه انتخاب می‌‌شوند. این خاطره‌‌گویان پس از گذشت چند جلسه که در این برنامه به نقل خاطرات خود پرداختند به منظور انجام مصاحبه‌‌های خاطرات شفاهی و چاپ و نشر مکتوب خاطرات‌شان به همکاران دفتر ادبیات و هنر مقاومت معرفی می‌‌شوند. تاکنون مجموعه خاطرات فراوانی از خاطره‌‌گویان برنامه شب خاطره توسط این دفتر به چاپ رسیده است. خانم اشرف‌‌السادات مساوات (سیستانی) راوی کتاب «کنار رود خیّن»، اولین میهمانی بود که پس از بیان خاطراتی درباره فرزند شهیدش در این برنامه، مجموعه خاطراتش توسط دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه ‌‌هنری در قالب کتاب منتشر شد. این دفتر و دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری، خاطرات راویان دیگری از این برنامه را توسط نشر سوره مهر به چاپ رسانده‌اند، از جمله: سیده‌ زهرا حسینی، سید ناصر حسینی‌پور، مرضیه حدیدچی (دباغ)، محسن رفیق‌‌دوست و...

شب خاطره یک مدل برنامه فرهنگی ارزان قیمت است؛ یک میکروفون نیاز دارد و سربازی که بیاید و بگوید در جبهه‌‌های جنگ، چه دیده است.[3] به دلیل خانوادگی بودن و حضور گروه‌‌های سنی متفاوت در برنامه شب خاطره، در کنار بخش اصلی، بخشی هم با عنوان کودک و نوجوان در این برنامه دیده شده که در آن فعالیت‌‌ها و برنامه‌‌های متنوع فرهنگی، تربیتی و سرگرم‌‌کننده برای کودکان و نوجوانان در قالب‌‌های بازی، قصه، شعر، نمایش، کاردستی و... به اجرا درمی‌‌آید.

ضرورت، اهداف، آرمان‌ها

دفاع مقدس یکی از ادوار مهم در تاریخ ایران و یکی از مشخصه‌‌های اصلی فرهنگ و هویت ملی ما این کشور تشکیل می‌‌دهد. برای داشتن فهمی درست از دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و دفاع مقدس، نیازمند افرادی هستیم که در صحنه‌‌های واقعی آن ایام، حضور داشته و بتوانند به شکلی صحیح و همه فهم اتفاقات آن روزها را روایت کنند. با توجه به کُندی رسانه‌‌های مکتوب در انتقال پیام، به منظور تأثیرگذاری بیشتر و سریع‌‌تر خاطرات جنگ بر مخاطبان، نیاز به فعالیتی بود که افراد را بدون ‌‌واسطه در معرض این خاطرات قرار دهد. برنامه شب خاطره به همین منظور و به عنوان مقدمه‌‌‌‌ استفاده و بهره‌‌مندی مخاطبان از سایر محصولات فرهنگی این حوزه شکل گرفت.

هدف برنامه شب خاطره جمع‌‌آوری و نشر خاطرات شفاهی جنگ هشت ساله بوده و آرمان این برنامه حفظ و گسترش فرهنگ و ارزش‌‌های دوران دفاع مقدس است. سایر اهداف و آرمان‌‌های این برنامه: مخاطب‌‌سازی و علاقه‌‌مند‌‌سازی افراد به خاطرات و روایت‌‌های دفاع مقدس، افزایش اطلاعات و آگاهی در خصوص حقایق و وقایع جنگ تحمیلی، برقراری ارتباط نسل‌‌های امروز با نسل‌‌های انقلاب و دفاع مقدس، افزایش احساس افتخار و سربلندی نسبت به میهن اسلامی، حفظ و گسترش روحیات و معنویات دوران دفاع مقدس، زنده نگه داشتن یاد و نام شهدا به عنوان قهرمانان ملی و الگوسازی از آنان، تکریم و بزرگداشت شهدا، جانبازان و ایثارگران و خانواده‌‌های آنان، ترویج و اشاعه فرهنگ مقاومت در عرصه‌‌های مختلف زندگی، ایجاد و تقویت روحیه انقلابی و ظلم‌‌ستیزی، ایجاد و تقویت روحیه میهن‌‌دوستی و دفاع ملی، ایجاد و تقویت روحیه ایثارگری و شهادت‌‌طلبی، ایجاد و تقویت ایمان و نشاط معنوی، افزایش اعتماد به نفس و روحیه خودباوری، تحکیم اعتقادات و باورهای دینی، ملی و مذهبی هستند.

با توجه به گستردگی ابعاد و اهمیت تاریخی دفاع مقدس، سیاست‌‌گذاری کلی برنامه شب خاطره برپایی محفلی است منظم و مستمر که با دعوت از عموم رزمندگان و بیان خاطرات آنان در جمع اقشار مختلف مردم و همچنین بهره‌‌مندی از بهترین‌‌ روش‌‌ها به منظور برقراری ارتباط صحیح و اثربخش با مخاطبان، بتوان فرهنگ و ارزش‌‌های اخلاقی، انسانی و معنوی دوران دفاع مقدس را حفظ و منتقل کرد. به این ترتیب شب خاطره مأموریت‌‌هایی دارد که عبارتند از: شناسایی و معرفی راویان و خاطره‌‌گویان جنگ، مخاطب‌‌سازی و علاقه‌‌مند ساختن افراد به روایت‌‌ها و خاطرات دفاع مقدس، آشناسازی اقشار مختلف مردم با فرهنگ و ارزش‌‌های دفاع مقدس، ثبت و ضبط خاطرات جنگ از زبان رزمندگان (جمع‌‌آوری خاطرات شفاهی دفاع مقدس) و تولید محصولات متنوع فرهنگی از خاطرات دفاع مقدس (صوتی، تصویری، نوشتاری و...).

معیارهای انتخاب و گزینش راویان (خاطره‌‌گویان) برنامه شب خاطره، حضور در خطوط مقدم دفاعی، حوادث و عملیا‌‌ت‌‌های مهم، داشتن حافظه مناسب و به یاد آوردن جزئیات رویدادها، فن بیان و قدرت کلام و داشتن خاطرات ناب، زیبا و تأثیرگذار هستند.

معیارهای انتخاب و گزینش خاطرات، اهمیت تاریخی خاطره، مستند بودن خاطره (وجود عکس، فیلم و...)، کامل بودن خاطره (از نظر جزئیات وقایع) و جذابیت و تأثیرگذاری خاطره هستند.

تبلیغات و اطلاع‌‌رسانی شب خاطره از طریق تولید و پخش تیزر تلویزیونی از شبکه‌‌های مختلف سیمای جمهوری اسلامی ایران، انتشار خبر بر روی پایگاه خبری حوزه هنری و خبرگزاری‌‌ها، اعلام از شبکه‌‌های اجتماعی پیام‌‌رسان (تلگرام و...)، ارسال پیامک‌‌ برنامه به مخاطبان، ارسال پوستر و تراکت به سازمان‌‌ها و مراکز مختلف و دانشگاه‌‌ها و اعلام از طریق تریبون نماز جمعه انجام می‌شود. متن تبلیغاتی برنامه شب خاطره چنین است: شب یاد‌‌های تلخ و شیرین؛ یاد دشت‌‌های عروج و کوه‌‌های قنوت؛ یاد آلاله‌‌های خاموش در پشت خاکریزها؛ یاد زمزمه‌‌های کمیل؛ شب حکومت سیم‌‌های خاردار و دیوارهای بلند اسارت؛ «شب خاطره»؛ شما را برای شنیدن این یادهای مقاومت و ایستادگی به تالار اندیشه دعوت می‌‌کنیم.[4]

تاریخچه

خاطره‌گویی از جنگ و اتفاقات آن، از خود جنگ شروع شد؛ در گیر و دار جنگ و در متن واقعه. این خاطره‌گویی‌ به بعد از جنگ هم کشیده شد؛ در اشکالی متنوع‌تر و دامنه‌ای وسیع‌تر. پس از جنگ، نقل و نگارش خاطرات فزونی گرفت؛ هر روز بیش‌تر از دیروز. برخی از این خاطرات بر روی پرده سینما رفتند، برخی سناریوی نمایشنامه شدند، تعداد زیادی در قالب کتاب خاطرات، تعدادی در شکل داستان و تعدادی هم به شکل رمان منتشر شدند.

در زمینه خاطره‌‌گویی دفاع مقدس، دفتر ادبیات و هنر مقاومت به طرحی نو دست زد و آن فراخواندن جبهه‌‌رفتگان و جنگ‌‌دیدگان - از هر قشر و طبقه‌‌ای- برای بیان خاطرات‌شان در مراسم شب‌‌های خاطره بود که ماهی یک‌بار و در جمع دوستداران و علاقه‌‌مندان خاطرات جبهه و جنگ برگزار می‌‌شود. تعبیر رایج «شب خاطره» از آن پس معمول گشت.[5]

دفتر ادبیات و هنر مقاومت آذرماه 1367 در مجموعه حوزه ‌‌هنری فعالیت خود را آغاز کرد و با انگیزه گردآوری، تدوین و نگارش آثار ادبی، هنری، پژوهشی و خاطرات به‌جای‌مانده از دوران دفاع هشت ساله مردم ایران در جنگ تحمیل شده بر آنها، قدم به عرصه فعالیت‌‌های فرهنگی و نشر کتاب گذاشت. از همان زمان اهمیت ثبت، ضبط و انتقال روایت حادثه‌‌های جنگ به شکل‌‌های مختلف در دستور کار همکاران این دفتر قرار گرفت. یکی از این شکل‌‌ها، برگزاری سلسله‌‌برنامه‌‌های شب خاطره بود که ایده اولیه آن به شکلی خودجوش و ابداعی توسط همکاران این دفتر به وجود آمد. با توجه به اهمیت این برنامه و جایگاه ویژه آن در بین مردم و مسئولان، بعدها واحد مستقلی در دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه‌‌ هنری به نام واحد شب خاطره به فعالیت‌‌های این برنامه اختصاص یافت.

ایده شکل‌‌گیری این برنامه حاصل یک تصمیم جمعی بوده و با هم‌‌فکری مرتضی سرهنگی، هدایت‌الله بهبودی و محمدحسین قدمی از همکاران دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری در سال‌‌های ابتدایی تأسیس این دفتر به وجود آمد. در ادامه، محمدحسین قدمی که خود از رزمندگان و نویسندگان دفاع مقدس بود، مسئولیت این برنامه را عهده‌‌دار شد.[6] شکل اولیه‌‌ مورد بحث برای این برنامه، ایجاد یک محفل به منظور گردهم‌‌آیی دوره‌‌ای رزمندگان برای گفتن و شنیدن خاطرات زمان جنگ بود. ثبت تاریخ جنگ و جلوگیری از تحریف آن، انتقال خاطرات دفاع مقدس به آیندگان و کسانی که اطلاع چندانی از وقایع آن دوران ندارند، از هدف‌‌های بعدی سیاست‌‌گذاران برنامه شب خاطره بود. ساختار اولیه برنامه شامل گفتار مجری، خاطره‌‌گویی، اجرای میان ‌‌برنامه‌‌ها و فیلم سینمایی انتهایی برنامه بوده که از ابتدای کار تا به امروز ادامه یافته است. برنامه از دو ساعت و نیم ساعت قبل از اذان مغرب آغاز و پس از اقامه نماز مغرب و عشا با نمایش یک فیلم سینمایی با موضوع دفاع مقدس و یا موضوعات اجتماعی و فرهنگی پایان می‌‌یابد.[7]

اولین برنامه شب خاطره در تاریخ  سوم دی سال 1371 با مجری‌‌گری علی‌رضا معینی و حضور شخصیت‌‌هایی چون احمد عزیزی (شاعر)، فاطمه ناهیدی (آزاده)، سید امیر عبداللهی (جانباز 70 درصد)، مجتبی الحسینی (پزشک عراقی)، حجت‌الاسلام سید علی‌اکبر ابوترابی‌فرد (آزاده) و صادق آهنگران (مداح) در حوزه هنری برگزار شد. این برنامه با استقبال خوب مخاطبان و بازتاب رسانه‌‌ای قابل‌‌توجهی روبه‌‌رو شد. در پایان این برنامه فیلم سینمایی «هور در آتش» از فیلم‌‌های حوزه دفاع مقدس، به کارگردانی عزیزالله حمیدنژاد برای مخاطبان به نمایش درآمد.

فعالیت‌‌های واحد شب خاطره، برگزاری سلسله برنامه‌‌های ماهانه شب خاطره حوزه هنری، شناسایی راویان جنگ و برگزاری جلسات معارفه و ارزیابی خاطرات، معرفی و اعزام خاطره‌‌گو به سازمان‌‌ها، دانشگاه‌‌ها، استان‌‌ها و مناطق مختلف کشور، همکاری در برگزاری شب‌‌های‌‌خاطره در مراکز و مناطق مختلف کشور، انجام مصاحبه‌‌های خاطرات شفاهی با راویان و خاطره‌‌گویان، انتشار خاطرات برگزیده در فضای مجازی یا در قالب کتاب، بروشور و... و معرفی خاطره‌‌گویان به همکاران دفتر ادبیات و هنر مقاومت برای تألیف کتاب هستند.

تولیدات و محصولات شب خاطره، تاکنون به این ترتیب جمع‌بندی شده‌اند: تولید و ارائه لوح‌های فشرده صوتی و تصویری از برنامه‌های برگزار شده، چاپ و انتشار بیش از 50 بروشور از خاطرات برگزیده این برنامه، چاپ و انتشار سه دفتر از مجموعه خاطرات برگزیده این برنامه.

اطلاعات آماری برنامه‌های شب خاطره (تا پایان سال 1395) چنین است: برگزاری 277 برنامه شب خاطره در حوزه هنری مرکزی، خاطره‌‌گویی 630 راوی دفاع مقدس در این برنامه‌ها، روایت و نقل بیش از 900 خاطره دفاع مقدس در این برنامه‌ها، ضبط حدود 620 ساعت صوت و تصویر از این برنامه‌ها، تولید و پخش 320 برنامه رادیویی از این برنامه‌ها (در رادیو ایران، در سال‌‌های 1388 و 1389)، تولید و پخش 52 برنامه تلویزیونی از این برنامه‌ها (در شبکه پنج سیمای جمهوری اسلامی ایران، در سال 1388)

از دیگر برنامه‌‌های شب خاطره، اجرای آن در بیت رهبری است. اولین برنامه شب خاطره بیت رهبری در سال 1384 و هم‌زمان با نخستین روز از هفته‌ دفاع مقدس، با حضور جمعی از راویان و خاطره‌گویان این برنامه در حسینیه امام خمینی^(ره) و در محضر رهبر معظم انقلاب برگزار شد. در این دیدار، ضمن نمایش تصاویری از دوران دفاع مقدس، برخی افراد حاضر در این تصاویر به تشریح لحظات ثبت ‌شده پرداخته و چند تن از بانوان و آقایان رزمنده و آزاده، خاطراتی از دوران دفاع مقدس و دوران اسارت بیان کردند. این برنامه با مجری‌‌گری بیژن نوباوه‌‌ (خبرنگار دفاع مقدس) و خاطره‌‌گویی فاطمه ناهیدی (آزاده)، زنده‌‌یاد محمود رفیعی (جانباز)، سعید تاجیک (رزمنده)، حسین کنعانی (جانباز)، محسن قیصری (فیلمبردار دفاع مقدس) و فرید محمد‌‌صالحی (جانباز) به اجرا درآمد و با فرمایشات و خاطره‌‌گویی مقام معظم رهبری، آیت‌الله سید‌‌ علی خامنه‌‌ای به پایان رسید. این برنامه بار دیگر در 29 مهر سال 1385 با عنوان «روایت خوبان» در محضر ایشان برگزار شد.

شب‌ خاطره، بار دیگر در 29 مهر 1385 و مقارن با ماه مبارک رمضان با عنوان «روایت خوبان» در محضر رهبر انقلاب برگزار شد. این برنامه با مجری‌گری رحمان نظام‌اسلامی (خبرنگار دفاع مقدس) و در جمع ایثارگران، جانبازان و فرماندهان مجموعه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به اجرا در آمد. خاطره‌گویان این برنامه عبارت بودند از سیروس باهری (خلبان)، حسینعلی عظیمی (جهادگر)، عباس برقی (جانباز)، محمدرضا ترابی (آزاده)، محمدقاسم امینی (آزاده)، مهندس حائری (فرمانده)، علی اسماعیل‌پور (فرمانده) و نصرالله فتحیان (فرمانده). در ادامه، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سخنانی را در خصوص اهمیت نقل و ثبت خاطرات دفاع مقدس ایراد فرمودند و مراسم با صرف افطار به پایان رسید.

در سی‌وپنجمین سالروز آزادسازی خرمشهر هم سومین ویژه‌برنامه شب خاطره دفاع مقدس در محضر رهبر معظم انقلاب، عصر سوم خرداد 1396 در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار شد. در این برنامه مرتضی سرهنگی، مؤسس دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه‌ هنری، ابوالفضل کاظمی، نویسنده‌ کتاب «کوچه‌ نقاش‌ها»، اصغر نقی‌زاده، رزمنده و بازیگر فیلم‌های دفاع مقدس، مهدی طحانیان، رزمنده و راوی کتاب‌های «سرباز کوچک امام(ره)» و «همه سیزده‌سالگی‌ام»، ماشاءالله شاهمرادی، رزمنده و کارگردان مجموعه‌ تلویزیونی «روژان»، ماموستا ملاقادر قادری، امام جمعه‌ پاوه، علی خوش‌لفظ، رزمنده و راوی کتاب «وقتی مهتاب گم شد»، علیرضا مرادی، سرهنگ بازنشسته‌ ارتش، ابراهیم حاتمی‌کیا، کارگردان فیلم‌های دفاع مقدس‌ و مریم کاتبی، از امدادگران دوران دفاع مقدس و هم‌رزم جاویدالاثر حاج احمد متوسلیان سخن گفتند و به بیان خاطرات پرداختند. در ادامه آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی‌شان، بیان خاطرات دوران هشت سال جنگ تحمیلی و استفاده از شیوه‌های هنری، ادبی و نو را برای انتقال آنها به نسل جدید، کاری بسیار باارزش و مهم برشمردند.

شب خاطره در مجلس شورای اسلامی هم به درخواست فراکسیون دفاع مقدس مجلس و با همکاری واحد شب خاطره حوزه هنری، تاکنون در چهار نوبت (طی سال‌‌های 1393 و 1394) ویژه نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزار شده است. در این برنامه‌‌ها نمایندگانی که سابقه ایثارگری یا جانبازی داشتند در جمع سایر نمایندگان به بیان خاطرات خود از دوران جنگ و دفاع مقدس پرداختند.

برگزاری شب‌‌های‌‌خاطره منحصر به تهران نبوده و در شهرها و استان‌‌های مختلف کشور با الگوگیری از برنامه شب خاطره در تهران، به اجرا درآمده است. این برنامه‌‌ها به صورت خودجوش و مردمی یا توسط سازمان‌‌ها و نهادهای مختلف برپا گشته است. در پاره‌‌ای موارد پشتیبانی و کمک‌‌هایی از طرف دفتر مرکزی شب خاطره در تهران، نظیر معرفی و اعزام خاطره‌‌گو و یا کمک‌‌های دیگر به برگزارکنندگان ارائه شده است. شهرهایی که برنامه شب خاطره در آنها فعال و به‌طور مستمر در حال برگزاری است عبارتند از: شهرری، قزوین، زنجان، مشهد، همدان، اصفهان، اهواز، آبادان و...

مسئولان برنامه شب خاطره سعی دارند فراگیری این برنامه را از مرزهای جغرافیایی کشور فراتر برده و دامنه تأثیر آن را به سایر کشورها نیز سرایت دهند. از این رو تلاش‌‌هایی به منظور برگزاری این برنامه در چند کشور انجام گرفته ‌‌است؛ کشورهایی که به نوعی درگیر جنگ بوده و تجربه‌‌های دفاع ملی و مقاومت مردمی داشته‌‌اند و یا کشورهایی که نیروهای داوطلبی از آنها در دفاع مقدس ما حضور داشته‌‌اند. از جمله این اقدامات، برگزاری جلسات و رایزنی‌‌هایی با مسئولان فرهنگی کشورهای پاکستان و لبنان و دیدار با رزمندگان حزب‌الله لبنان بوده که پس از مشاوره‌‌ها و بیان تجربیات و ارائه نمونه‌‌ برنامه‌‌هایی از شب خاطره ایران، مقرر گردید که گام‌‌ها و اقدامات عملی در این کشورها پیگیری و انجام شود.

همچنین از جمله برنامه‌‌هایی که می‌‌توان به عنوان برنامه‌‌های برون‌‌مرزی شب خاطره بدان اشاره کرد، شب خاطره‌‌‌‌های برگزار شده در کشور امارات است. در این برنامه‌‌ها که در سال‌‌های 1385، 1386 و 1387 به درخواست و دعوت واحد فرهنگی باشگاه ایرانیان دبی برای ایرانیان مقیم امارات متحده‌ عربی برگزار شد، افرادی چون حسام‌الدین سراج، سیدجواد هاشمی، رضا برجی، سیده زهرا حسینی، مرحوم رسول ملاقلی‌‌پور، اصغر نقی‌‌زاده، عبدالحسین مختاباد، رضا ایرانمنش و مرتضی سرهنگی به بیان خاطرات خود از دوران هشت سال دفاع مقدس پرداختند.

ویژه‌‌‌‌برنامه‌‌های شب خاطره هم چنین بوده‌اند: برگزاری 20 برنامه شب خاطره ویژه «راهیان نور» در مناطق عملیاتی جنوب و غرب کشور (سال‌‌های 1385 و 1388)، برگزاری شش برنامه شب خاطره ویژه مراسم «عصر سوره» در حوزه هنری (سال 1389)، برگزاری سه برنامه شب خاطره ویژه مراسم «عصر بیداری اسلامی» در حوزه هنری (سال 1390)، برگزاری یک برنامه شب خاطره ویژه مراسم «عصر سبک زندگی» در حوزه هنری (سال 1392)، برگزاری 20 برنامه شب‌خاطره به مناسبت دهه فجر در حوزه هنری استان‌ها به همت و با همکاری اموراستان‌های حوزه هنری (سال 1395).

چشم‌‌انداز شب خاطره

چشم‌‌انداز این برنامه، گسترش و توسعه هرچه بیشتر مکان‌‌ها و مراکز برگزاری شب‌‌های‌‌خاطره در سطح کشور چه به صورت خودجوش و مردمی و چه با حمایت‌‌های دولتی است؛ به‌طوری که در همه استان‌‌های کشور ماهانه حداقل یک‌‌ برنامه شب خاطره برگزار شود تا بدین ترتیب اهداف این برنامه در سطح گسترده‌‌تری تحقق یابد.