مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن - 10

اتاق مصاحبه

حمید قزوینی

24 خرداد 1396

اجرای مصاحبه به عنوان یک فعالیت مهم فرهنگی که از ابعاد مختلف علمی و هنری و تاریخ‌نگارانه برخوردار است، نیازمند محلی مناسب است.

شاید مصاحبه‌های رسانه‌ای و گزارش‌های خبری را بتوان در هر محلی برگزار کرد. حتی یکی از اولویت‌های این‌گونه مصاحبه‌ها اجرای آن در محل وقوع خبر و یا نزدیک‌ترین مکان به رخداد اصلی است. به همین دلیل شرایط محیطی در این‌گونه مصاحبه‌ها چندان شباهتی با شرایط محیطی در مصاحبه‌های تاریخ شفاهی ندارد.

محل مناسب برای مصاحبه تاریخ شفاهی باید واجد ویژگی‌هایی باشد که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

احساس امنیت و آرامش:

یکی از ضرورت‌های مرتبط با تاریخ شفاهی، حفظ و تقویت آرامش روحی و روانی مصاحبه‌شونده است. فراموش نکنیم که قصد ما بازجویی نیست و قصد تخلیه اطلاعات محرمانه و یا مجرمانه راوی را نداریم. به همین دلیل، اتاق مصاحبه باید محیطی آرام و روحیه‌بخش باشد تا راوی از هرگونه دلهره و نگرانی دور بماند. مثلاً ابعاد اتاق و تجهیزات درون آن و همچنین صندلی مصاحبه و نحوه قرار گرفتن بر روی آن باید به گونه‌ای باشد که احساس خوشایندی برای راوی ایجاد کند. رفت و آمد به آن آسان بوده و راوی در این زمینه با مشکل خاصی مواجه نباشد. اگر مصاحبه در منزل و یا محل کار راوی برگزار ‌شود، احتمالاً او از این نظر با مشکلی مواجه نخواهد بود.

سکوت:

مصاحبه باید در محلی انجام شود که از بیشترین سکوت برخوردار بوده و صداهای مزاحم در کمترین میزان به گوش رسد. سر و صدای اضافی (از داخل و یا خارج) علاوه بر این که ضبط صدا و تصویر را با مشکل مواجه می‌کند، بعضاً موجب پراکندگی ذهن راوی و عدم تمرکز مصاحبه‌گر نیز خواهد شد.

نور:

وضعیت نور بویژه در مصاحبه‌هایی که به صورت تصویری انجام می‌شود اهمیت زیادی دارد. محیط کم نور و غیر روشن علاوه بر ایجاد اختلال در نحوه انجام کار، موجب خستگی و بی‌حوصلگی دو طرف می‌شود.

تزئینات:

گروه مصاحبه موظف است به ظواهر و تزئینات اتاق مصاحبه توجه کافی کند. بویژه آن که اگر قرار است از تصویر مصاحبه در آینده استفاده شود، باید وضعیت ظاهری اتاق و شرایط استقرار راوی در وضع مطلوبی باشد. به تعبیر دیگر در طراحی میزانسن باید دقت لازم را به خرج داد تا تصویر بهتری ضبط شود.

رفت و آمد دیگران:

مصاحبه باید در محلی انجام شود که رفت و آمد افراد مزاحم و غیر ضروری کمتر وجود داشته باشد. مثلاً در صورتی که مصاحبه در محل کار راوی انجام می‌شود، باید از او خواست تا مصاحبه در اتاقی با کمترین رفت و آمد اجرا شود و یا از همکاران بخواهند در طول مصاحبه از ورود افراد غیر ضروری ممانعت به عمل آورند. در این میان نکته حائز اهمیت آن است که رفت و آمد دیگران، گاهی منجر به توقف کار و یا دخالت در روند مصاحبه می‌شود که به هیچ وجه پسندیده نیست. از سوی دیگر با تقطیع مصاحبه، علاوه بر ایجاد اختلال در روند مصاحبه و صدمه به ذهن و کلام راوی، متن نهایی که یک سند تاریخی است با اشکالات جدی مواجه می‌شود و بهره‌برداری از آن را با مشکل مواجه خواهد ساخت.

مصاحبه تاریخ شفاهی و ضرورت‌های آن – 9 چگونگی حضور در محل مصاحبه