خبرهای فصل؛ زمستان 1395

مصاحبه، سرگذشت، تاریخ شفاهی

گردآوری: مریم اسدی جعفری

16 فروردین 1396

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، «خبرهای فصل» عنوان تازه‌ای در این سایت است که نگاهی دارد به خبرهای مرتبط با موضوع سایت در رسانه‌های مکتوب و مجازی. در ادامه خبرهایی از زمستان 1395 را می‌خوانید.

دی 1395

* جمعی از نویسندگان و اهالی فرهنگ، در یکی از پنجشنبه‌شب‌های دی ماه، مهمان رهبر انقلاب بودند. حمید حسام نیز یکی از این مهمان‌ها بوده و در یادداشتی، نظر مقام معظم رهبری درباره کتاب «وقتی مهتاب گم شد؛ خاطرات علی خوش‌لفظ» را توصیف کرده است: «... و علی همچنان می‌لرزید و چشم به راه، تا آقا آمد و از میان آن همه جمع برای او آغوش باز کرد. علی گریه می‌کرد. آقا با لحنی که از آن مهربانی می‌بارید، فرمود:‌ «چطوری آقای خوش‌لفظ؟» گفت: «شما را که دیدم آرام شدم.» آقا فرمود: «کتاب‌تان را خواندم. خواندنی بود. خوب و زیبا و روان. با کششی داستانی ولی واقعی.» و از بچه‌های بیت پرسیدند: «آقای حسام کجاست؟» از کنج اتاق جلو رفتم و بعد سلام و عرض ادب و دست‌بوسی. فرمودند: «همه جای آن خوب بود. از مقدمه‌ای که خودش یک کتاب است تا بقیه کتاب...» حسام، مصاحبه و تدوین این کتاب را انجام داده است.

* کتاب «مسیح در شب قدر» شامل روایت‌های دیدار رهبر معظم انقلاب با خانواده‌های شهدای مسیحی و ارمنی، در دی ماه و آستانه سال نو میلادی در لبنان رونمایی شد. این اثر که از سوی نشر المعارف لبنان به عربی ترجمه و منتشر شده، مربوط به حضور مقام معظم رهبری در منازل شهدای مسیحی کشورمان بوده و این دیدارها را در 23 بخش روایت کرده است.

* آیین رونمایی از کتاب‌های «نقش امام خامنه‌ای در مهار فتنه ۸۸»٬ «کتاب عکس با موضوع فتنه ۸۸» و «اصلاحات و براندازی نرم» هشتم دی ماه در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد. محمدحسن روزی‌طلب در بخشی از این برنامه گفت: «نوشتن کتاب «نقش امام خامنه‌ای در مهار فتنه 88» کار مهمی است و ما از همان پایان سال 1388 عملیات گردآوری اسناد و تاریخ شفاهی درباره آنچه در سال 1388 رخ داد را آغاز کردیم و تاکنون 26 عنوان کتاب با موضوع «فتنه سال 1388» روانه بازار کتاب کرده‌ایم که کتاب‌های «نقش انگلیس در فتنه 88»، «نقش بهائیت در فتنه 88» و «نظریه فتنه» از جمله این آثارند.»

* چهارمین کنگره معماری و شهرسازی، سی‌ام دی ماه و هم‌زمان در ۳۱ استان برگزار شد. این کنگره از سال‌ها قبل به منظور آشنایی با تاریخ شفاهی جامعه برگزار می‌شد و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مجدداً به فکر احیای آن افتاد. این کنگره  در هشت محور «حوزه‌های فرهنگی - طبیعی شهرها»، «روستاهای تاریخی، منظر فرهنگی و منظر شهر تاریخی»، «سازه در تاریخ معماری و شهرسازی»، «باستان‌شناسی، معماری و شهرسازی»، «میراث معماری و شهرسازی مدرن»، «میراث آب و کشاورزی»، «میراث فرهنگی ناملموس»، «راه‌های فرهنگی و عناصر وابسته» برگزار شد. مقالات برتر این همایش، سال 1396 در قالب یک همایش بین‌المللی در بم منتشر خواهند شد.

* اکبر کیا، پیشکسوت ورزش و فوتبال کشور در دانشگاه علوم پزشکی شیراز مورد تجلیل قرار گرفت. کوروش عزیزی، معاون آموزشی دانشگاه با اشاره به علمی بودن ورزش و لزوم داشتن تجربه گفت: «امیدوارم مدیریت تربیت بدنی دانشگاه در بُعد ثبت خاطرات پیشکسوتانی همچون استاد کیا و تدوین تاریخ شفاهی این افراد تلاش کند. تا دیر نشده، باید این خاطرات را ثبت و ضبط کنیم.» خسرو عواطفی‌نژاد، مدیر تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز از تأسیس و راه‌اندازی موزه تاریخ ورزش دانشگاه خبر داد و تأکید کرد: «همه پیشکسوتانی که خاطراتی از ورزش دانشگاه داشته و به نوعی عکس و مطلبی دارند، ما را در تأسیس این موزه کمک خواهند کرد.»

* کتاب «از فرانکلین تا لاله‌زار» شامل روایت زندگی و فعالیت‌های همایون صنعتی‌زاده، نویسنده، مترجم و ناشر، به همت سیروس علی‌نژاد و نشر ققنوس منتشر شده است. علی‌نژاد درباره سیر تدوین این اثر می‌گوید: «آن هنگام که با همایون صنعتی‌زاده گفت‌وگو می‌کردم، نه به فکر گفت‌وگو به شیوه تاریخ شفاهی بودم و نه قصد داشتم حاصل آن‌ را چاپ کنم. گفت‌وگو با همایون صنعتی‌زاده به این شکل بود؛ گاهی با هم صحبت می‌کردیم و بعضی وقت‌ها ضبط صدا را هم روشن می‌کردم. بعد آن را به خودش نشان می‌دادم...»

* جواد منصوری، معاون اسناد و اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز در مصاحبه‌ای با خبرگزاری کتاب ایران، درباره ضرورت ثبت خاطرات افراد برجسته انقلابی گفت: «در رابطه با بعضی شخصیت‌های سیاسی که در پنجاه سال اخیر حضور داشتند، هنوز مطلبی نوشته نشده است. از طرفی در برخی تألیفات مرتبط با نخبگان سیاسی، به حداقل مطالب، به دلیل ضعف اسناد، اطلاعات و یا برخی ملاحظات اکتفا شده است. ضمن اینکه برخی افراد در ایران جزئیات، نظرات و سابقه مبارزات خویش را می‌نویسند، از این رو بسیاری از کتاب‌های خاطرات را که ورق می‌زنید، متوجه می‌شوید که بخشی از خاطرات‌ به صورت تاریخ شفاهی بیان شده است، اما کمتر کتابی داریم که فرد سیاسی، خودش خاطراتش را به شکل روزانه ثبت کرده و در عین حال از نگاه منتقدانه برخوردار باشد. بنابراین در خاطرات ایرانیان رویه نقد از خویش معمول نیست.»

* مجید قیصری، داستان‌نویس هم درباره کمبود خاطرات روزانه شخصیت‌های مؤثر دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران گفت: «متأسفانه خاطره‌نگاشته‌هایی مثل خاطره‌های آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، در نیروهای نظامی صورت نگرفته است. رجال سیاسی نیز که به جبهه‌های مختلف جنگ سرکشی کرده‌اند، خاطرات در لحظه خود را ثبت نکرده‌اند. البته تاریخ‌شفاهی‌ها تا اندازه‌ای در حال پر کردن این خلاء هستند، اما آن چه نیاز داشتیم، خاطره‌نگاری به شیوه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی است.»

* رضا مختاری‌ اصفهانی، پژوهشگر تاریخ نیز اظهار داشت: «راستی‎آزمایی در مصاحبه تاریخ شفاهی بر عهده پژوهشگر است. به عنوان فعال تاریخ شفاهی نباید از بیان روایت‌های مختلف جلوگیری کنیم، بلکه آن روایت‌ها را نیز باید به عنوان زیرنویس یا پانویس ذکر کنیم. امروزه تاریخ شفاهی در مراکز دانشگاهی گسترش پیدا کرده و تدریس می‌شود و بسیاری از افراد داعیه‌دار تاریخ شفاهی هستند، بدون اینکه حتی یک مصاحبه انجام داده باشند، ضمن اینکه با برخی اظهارنظرها زحمات دیگران را هم نادیده می‌گیرند.» وی خاطرنشان کرد: «باید توجه کنید که در مقوله تاریخ شفاهی انقلاب، ملاحظاتی وجود داشت، از جمله در داخل کشور با افرادی از طیف‌هایی با نگاه و گرایش خاصی مواجه هستید که وقتی می‌خواهید با آنها مصاحبه کنید، محدودیت‌هایی وجود خواهد داشت و بخشی از آنها در واقع نقدِ گذشته است. در عین حال نباید تحولات فکری فرد را نیز نادیده گرفت. ضمن اینکه در زمان مصاحبه متوجه خواهید شد که فرد در گذشته یک تصور و تفکری داشته و امروز یک تفکر دیگری دارد و نگاهش نسبت به برخی آدم‌ها عوض شده است. از این رو وقتی می‌خواهید با چنین فردی مصاحبه کنید، باید همه موارد را در نظر بگیرید و چالش ایجاد کنید. ممکن است فرد در گذشته از شخصیتی دفاع کرده، اما امروز به دلیل مصلحت سیاسی، روایت دیگری درباره آن فرد درست کند.»

* دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری کرمانشاه، پنج عنوان کتاب در حوزه تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس آماده‌سازی کرد. این آثار شامل خاطرات آزادگان، تقی روندی، مراد حقی، سیدرضا موسوی و حسین سلطانی از رزمندگان و فرماندهان دوران دفاع‌مقدس است. سید قاسم یاحسینی هم خاطرات ناخدا هوشنگ صمدی، یکی از فرماندهان گردان تکاوران دریایی بوشهر را برای کودکان و نوجوانان تدوین کرده که انتشارات سوره مهر، وابسته به حوزه هنری آن را منتشر می‌کند. ناخدا صمدی در عملیات‌های دفاع از خرمشهر و شکست حصر آبادان به همراه دیگر تکاوران ارتش، نقش پررنگی ایفا کرده است. حمید اسداللهی نیز در حال تدوین کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در بیرجند» برای دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری است. این اثر پس از پنج سال مصاحبه و پژوهش در مرحله تدوین اولیه قرار گرفته است. مجید کریمیان، رئیس حوزه هنری خراسان جنوبی هم از تدوین 6 عنوان اثر تاریخ شفاهی در این مجموعه خبر داد. سه اثر درباره آزادگان دفاع مقدس و دو اثر درباره سرداران شهید خراسان جنوبی، از جمله این آثار است. همچنین کتاب «شاه پَر» دربرگیرنده خاطرات دوران انقلاب اسلامی توسط حوزه هنری خراسان جنوبی به چاپ رسید.

* مسعود آتشگران، کارشناس و مسئول واحد فرهنگ و ادبیات پایداری حوزه هنری قزوین نیز گفت: «این واحد با برگزاری کارگاه‌های متعدد تاریخ شفاهی با موضوعاتی نظیر مصاحبه، تدوین آثار و بررسی تمایز و تفاوت میان خاطره‌نگاری با تاریخ‌نگاری، اقدام به استعدادیابی کرده است.»

* دو عنوان کتاب از مجموعه «تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران» با محوریت زندگی مهدی غبرایی و ضیاء موحد، به همت نشر ثالث به چاپ دوم رسیدند. گفت‌وگوی مربوط به مهدی غبرایی، توسط کیوان باژن و گفت‌وگو با ضیاء موحد نیز توسط اردوان امیری‌نژاد انجام شده است. پیش از این و از این مجموعه، تاریخ شفاهی زندگی عمران صلاحی و لیلی گلستان منتشر شده‌اند.
* کتاب «سربازان سردار» با محوریت رشادت‌ها و شجاعت‌های سردار قاسم سلیمانی و شهدای مدافع حرم، به همت انتشارات سه نقطه به چاپ رسید. این اثر شامل زندگی‌نامه برخی از شهدای مدافع حرم و بیان ویژگی‌های شخصیتی آنها بر اساس مصاحبه با خانواده و هم‌رزمان آنهاست.

* خاطرات دیده‌بان جانباز، فیروز احمدی از دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در کتابی با عنوان «حاجی فیروز» به همت نشر نارگل منتشر شد. بخشی از این خاطرات به صورت پراکنده توسط احمدی نوشته شده و برخی دیگر نیز حاصل گفت‌وگوی میثم رشیدی مهرآبادی با اوست.

* کتاب «شبیه خودش» دربرگیرنده روایت زندگی شهید مدافع حرم، حامد جوانی توسط  انتشارات روایت فتح به چاپ سوم رسید. این کتاب، اولین اثر درباره شهدای مدافع حرم اهل تبریز و آذربایجان شرقی محسوب می‌شود.

* کتاب «سفرنامه معین‌السلطان» با تصحیح ساسان والی‌زاده و به همت انتشارات طهوری وارد بازار نشر شد. این سفرنامه شامل روزنامه‌نویسی جعفرقلی خان جلال‌الملک است که بعدها به معین‌السلطان مشهور شد. این سفرنامه همچنین شامل شرح منازل و روزنامه خاطرات سفر در مناطقی است که اکنون استان‌های تهران، البرز، مرکزی، قم، همدان و لرستان نام دارند و اطلاعاتی از وضعیت راه‌ها، مکان‌ها و مناسبات درباری عصر ناصری به دست می‌دهد.

* کتاب خاطرات کامران فانی، کتابدار و کتاب‌شناس، با عنوان «شمع خِرَد» منتشر شد. این اثر از مجموعه آثار انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است و اطلاعاتی در زمینه تاریخ شکل‌گیری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و همچنین کتابداری نوین در ایران ارائه می‌دهد.

 * روزنامه ابتکار در تاریخ چهاردهم دی، در مطلبی با عنوان «دعوت از پژوهشگران برای گردآوری تاریخ‌شفاهی جنگ» خبر داد که فرهاد حمزه‌لویی، مدیر فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی اهواز با اشاره به تفاهم‌نامه میان این دانشگاه و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس، از اقدامات انجام ‌شده برای گردآوری تاریخ شفاهی جنگ در این دانشگاه و با دعوت از پژوهشگران سخن گفت.

* در بخشی از یادداشتی در روزنامه اعتماد که به قلم علی شکوهی در تاریخ بیست‌ویکم دی منتشر شد، آمده بود: «مشهورترین چهره‌های سیاسی و فرهنگی در ایران و جهان اکنون در مقابل ضبط صوت و دوربین فیلمبرداری قرار می‌گیرند تا درباره موضوعات گوناگون دوران حیات خود گزارش شفاهی بدهند و خاطره بگویند. مجموعه تاریخ شفاهی هاروارد و نیز خاطراتی که در ایران از سوی موسسات مختلف تاریخی ضبط و منتشر شده، اکنون بخشی از تاریخ معاصر کشور ما را تشکیل می‌دهد. طبعاً خاطره‌نویسی و خاطره‌گویی اگر در همان زمان وقوع رخدادها صورت گیرد، از اعتبار بیشتری برخوردار است، اما اگر بعدها و با تکیه بر محفوظات ذهنی افراد باشد، دقت آن کم می‌شود. حتی نوع نگاه و قضاوت و زاویه ورود و خروج فرد به یک ماجرا را در خاطره‌نویسی هم‌زمان بهتر می‌توان شاهد بود، زیرا با گذشت زمان، چه بسا نگاه افراد تغییر کند و آنان در نقل خاطرات خود هم مانند گذشته عمل نکنند. کم نیستند کسانی که یک خاطره را در چند سال بیان کرده‌اند، اما هر بار تغییراتی معنادار در بیان آنان را شاهد هستیم. خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی درباره رخدادهای سال‌های بعد از انقلاب، یکی از مآخذ مهم تاریخ معاصر ماست که به دلیل نگارش روزانه، می‌تواند معتبر باشد... خاطرات آیت ‌الله هاشمی‌رفسنجانی، یک مأخذ تاریخی مهم برای بررسی و تحلیل حوادث ایران معاصر است و خواه مخالف ایشان باشیم یا موافق، گریزی نداریم جز آنکه این خاطرات را جدی بگیریم. علت این امر جایگاه ایشان در نظام و انقلاب و نقش ایشان در تصمیم‌گیری‌های مختلف درون نظام است. طبعاً میزان فراغت ایشان در هر روز، در نوشتن به ‌موقع و مفید خاطرات مؤثر بود و مشغله ایشان شاید از حجم یادداشت‌های روزانه ایشان کم کرده باشد...»

بهمن 1395

* تقریظ مقام معظم رهبری بر کتاب‌های «دختر شینا» و «وقتی مهتاب گم شد»، «آب هرگز نمی‌میرد» و «گلستان یازدهم» در مراسم ششمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت، در حسینیه امام ‌خمینی^(ره) همدان رونمایی شد. متن تقریظ‌ها را در این نشانی‌ها بخوانید:

تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «دختر شینا»

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=35598

تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «وقتی مهتاب گم شد»

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=35599

تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «آب هرگز نمی‌میرد»

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=35601

تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «گلستان یازدهم»

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=35600

مراسم رونمایی از کتاب «گلستان یازدهم» هم با حضور جمعی از مسئولان فرهنگی و خانواده شهید علی چیت‌سازیان، چهارم بهمن در حوزه هنری برگزار شد. محسن مومنی‌ شریف، رئیس حوزه هنری در این مراسم گفت: «اگر خاطرات همسران شهدا نوشته نمی‌شد، حتماً ادبیات، خاطرات و تاریخ دفاع‌مقدس ناقص بود.» مرتضی سرهنگی، مؤسس دفتر ادبیات و هنر مقاومت هم گفت: «امروز با نسل تازه‌ای از نویسندگان جنگ تحمیلی روبه‌رو هستیم و اگر بگویم که پیشتازان این نسل، بانوان هستند، مبالغه نکرده‌ام.»

* کتاب «کریمانه» شامل روایت دیدارهای رهبر معظم انقلاب با خانواده شهدای کرمان در سال 1384 است. این کتاب توسط موسسه جهادی صهبا منتشر شد و سومین جلد از مجموعه «خانه بهشتیان» است.

* خبرگزاری مهر در گزارشی روایت‌گونه، سالروز سخنرانی دو ساعته آیت‌الله خامنه‌ای در شاهرود، در تاریخ پنجم بهمن 1357 را از زبان شاهدان به تصویر کشیده است. این گزارش با این نشانی منتشر شده است:

http://www.mehrnews.com/news/3898207

* ابوالفضل حسن‌آبادی، مدیر مرکز اسناد آستان قدس رضوی، در تشریح اهمیت ثبت تاریخ شفاهی جهرم گفت: «پیشینه درخشان شهرستان جهرم در ابعاد مختلف، سیاسی، فرهنگی،  اجتماعی و غیره، ظرفیت ویژه‌ای را برای این شهرستان پدید آورده که حفظ و نگهداری آن ضروری است. حرکت خوب شورای شهر جهرم در نسخه‌برداری از اسناد خطی، تحسین برانگیز است و وجود این ظرفیت‌ها در جهرم، اهمیت ایجاد مرکز اسناد خطی را دوچندان کرده است.» وی از آمادگی این مرکز به منظور آموزش افراد علاقه‌مند در زمینه اسناد خطی و تاریخ شفاهی خبر داد و گفت: «جمع‌آوری اسناد مکتوب و تاریخ شفاهی شهرهایی با پشتوانه انقلابی، مذهبی و فرهنگی، ضرورت داشته و نباید با بی‌‌توجهی‌ها رو به فراموشی سپرده شود.»

* مهدی رمضانی، معاون مرکز اسناد انقلاب اسلامی از آماده‌سازی کتاب صوتی خاطرات مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی و رونمایی آن در سال 1396 خبر داد. وی گفت: «خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی با صدای ایشان منتشر خواهد شد. این اثر همان خاطرات مکتوب آیت‌الله مهدوی کنی است که اکنون بر اساس همان فصل‌بندی و ساختار، اما به شکل صوتی تولید شده است. سه کتاب صوتی دیگر در دست آماده سازی است که 40 درصد کار آنها انجام شده و تاکنون کتاب‌های صوتی خاطرات شهید سپهبد صیاد شیرازی، «آیت‌الله علم‌الهدی و حسین سلیمانی از محافظین امام خمینی^(ره) منتشر شده‌اند. همچنین کتاب صوتی خاطرات سردار سرلشکر رحیم صفوی نیز آماده شده است.»

* علی تکلو، مدیرکل اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور، با اشاره به فعالیت‌های بخش تاریخ‌نگاری این مرکز، از تولید و انتشار سه عنوان کتاب با محوریت زندگی دکتر اعتماد، مؤسس دانشگاه بوعلی‌سینای همدان، حماسه دانش‌آموزان همدان در 30 مهر 1357 و زندگی‌نامه و خاطرات مسعود جعفری‌جوزانی خبر داد و خاطرنشان کرد: «حدود 37 هزار و 970 برگ سند، 5 هزار و 449 قطعه عکس و مصاحبه با 377 نفر از مفاخر غرب کشور، در مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور موجود است.»

* مهدی قیصری از نگارش تاریخ شفاهی شهید ناصر کاظمی برای مرکز اسناد انقلاب اسلامی خبر داد و این که ۷۰ درصد این کار را تدوین کرده است. به گفته قیصری، کار تألیف این کتاب بر مبنای مصاحبه با آشنایان شهید کاظمی انجام شد.

* سیزدهمین نمایشگاه کتاب مازندران، میزبان غرفه ویژه‌ عرضه آثار آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی بود. همچنین آیین رونمایی از 6 عنوان کتاب از آثار او برگزار شد. آخرین اثر آیت‌الله هاشمی با نام «در آئینه؛ چهار گفت‌وگوی صریح و صمیمی با آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی» حاصل چهار گفت‌وگوی شفاهی غلامعلی رجایی در دو سال اخیر بوده که توسط انتشارات کویر وارد بازار نشر شده است. نشست «ضرورت پرداختن به تاریخ شفاهی مازندران با محوریت راهکارهای گسترش و تعمیق و تولید آثار مکتوب در مازندران» از جمله برنامه‌های فرعی این نمایشگاه بود. سیزدهمین نمایشگاه سراسری و بین‌المللی کتاب مازندران، از 16 تا 21 بهمن‌ در مجتمع نیاوران ساری برگزار شد.

 * حسین هوشیار، مدیرعامل باغ موزه قصر در مراسم رونمایی از تاریخ شفاهی زندگی 35 زندانی سیاسی قبل از انقلاب زندان قصر گفت: «در تلاش هستیم در حوزه تاریخ شفاهی، اسناد شفاهی این مرکز را گسترش دهیم و در تابستان سال 1396 کتابخانه این باغ موزه که شناسنامه زندانیان این زندان است را افتتاح کنیم.» در این مراسم از خانواده مرحومه مرضیه حدیدچی دباغ و زندانیان درگذشته این زندان تجلیل به عمل آمد.

* مراسم رونمایی از کتاب «شهید روز هشتم» درباره زندگی و مبارزات شهید محمد کچویی، در سالن اجتماعات موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران برگزار شد. این اثر، بر اساس بازخوانی پرونده شهادت محمد کچویی و بازخوانی پرونده‌های محمدرضا سعادتی (نفر دوم سازمان مجاهدین خلق در سال 1358 و اولین پرونده جاسوسی پس از انقلاب) و تیمسار معدوم، احمد مقربی و جاسوسان کا.گ.ب در ایران نوشته شده است. در مراسم رونمایی از کتاب «شهید روز هشتم»، خانواده شهید کچویی و برخی از دوستان دوران مبارزات وی همچون جواد منصوری، عزت مطهری و اسدالله بادامچیان، خاطرات خود از این شهید را بیان کردند و از سایت مرتبط با شهید کچویی رونمایی شد. محمد کچویی هشتم تیرماه 1360 به شهادت رسید.

* نشست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با جمعی از هنرمندان تجسمی در بهمن ماه برگزار شد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این نشست گفت: «ضروری است تا تاریخ شفاهی حوزه‌های هنرهای تجسمی در ایران، تنظیم، چاپ و به نسل‌های بعدی منتقل شود.»

* افتتاحیه نشست‌های کتابخوان دانشگاهی و حوزوی، با موضوع تاریخ انقلاب اسلامی، به همت کانون اندیشه جوان و با حمایت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برپا شد. در این نشست عبدالمطهر محمدخانی به معرفی کتاب «خاطرات عزت‌شاهی» و ویژگی‌های این کتاب پرداخت و افزود: «کتاب‌های تاریخ شفاهی به حادثه نزدیک‌اند و روایت جزیی‌تر به مخاطب ارائه می‌کنند و ملموس‌ترند. ویژگی دیگر کتاب‌های تاریخ شفاهی این است که قهرمان می‌سازند، همچنین کمک می‌کنند که این اشخاص در گذر زمان فراموش نشوند.» محسن کاظمی، نویسنده این کتاب و همچنین کتاب خاطرات مرضیه حدیدچی دباغ نیز گفت: «با توجه به کثرت حوادثی که برای خانم دباغ اتفاق افتاد، خاطرات‌شان ده‌ها کتاب بود، ولی به خاطر رنج‌ها و شکنجه‌ها ذهن ایشان یاری نمی‌کرد تا بگوید. خاطرات ایشان فضای خاطره‌نگاری ما را عوض کرد، چرا که قبلاً فضا مذکر بود و هیچ کتابی تا آن موقع نداشتیم که از خانم‌ها منتشر شده باشد و بگوید که این قشر در جامعه چه نقشی داشتند.» در انتهای این برنامه از سال‌ها مجاهدت مرحومه مرضیه حدیدچی و طاهره سجادی، به عنوان نمونه‌های زنان مبارز انقلابی تقدیر شد.

* محمدعلی سبحان‌اللهی، رئیس دانشگاه خوارزمی از تدوین کتاب تاریخ و کتاب تاریخ شفاهی این دانشگاه تا سال 1397 و برای جشن صد سالگی دانشگاه خبر داد.

* مراسم نکوداشت مرحوم امیر سرلشکر محمد سلیمی، وزیر سابق دفاع و فرمانده سابق ارتش جمهوری اسلامی ایران در باغ موزه دفاع‌مقدس تهران برگزار شد. در بخشی از این مراسم، از کتاب «یارِ دوست» شامل تاریخ شفاهی سرلشکر سلیمی رونمایی شد. این کتاب توسط ابراهیم گلفام و قاسم اکبری مقدم نوشته و به همت انتشارات آتشبار، وابسته به سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس ارتش منتشر شده است.

* بیست‌و‌چهارمین آیین تجلیل از پیشکسوتان و خادمان نشر و آیین رونمایی از نخستین مجلد «تاریخ شفاهی کتاب: گفت‌وگو با ناشران و کتابفروشان» چهارم بهمن به همت موسسه خانه کتاب برگزار شد. این اثر به کوشش نصرالله حدادی تدوین و توسط خانه کتاب منتشر شده است. نخستین مجلد از مجموعه «تاریخ شفاهی کتاب» شامل خاطرات ناشران فعال از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی است. در مجلد دوم این مجموعه نیز به فرزندان برخی از ناشران که راه پدران‌شان را در حوزه نشر ادامه داده‌اند، پرداخته خواهد شد.

* هم‌زمان با سی‌وهشتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، از جمله کتاب «تاریخ شفاهی پست» رونمایی شد. این کتاب به همت وحید طبایی و علی حیدری تدوین و توسط شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران منتشر شد.

* نشست معرفی و بررسی کتاب «روایت ناتمام» نوشته رضا رسولی و چاپ انتشارات روایت فتح، با حضور خانواده و هم‌رزمان سرلشکر شهید، منصور ستاری در فرهنگسرای معرفت برگزار شد. کامران پارسی‌نژاد، منتقد، در این نشست گفت: «خاطرات، آن بخش‌‌هایی از تاریخ را روایت می‌کنند که تاریخ بازگو نمی‌کند.» نویسنده این اثر هم گفت: «در این کتاب ما به خاطرات هم‌رزمان و دوستان و همسر شهید ستاری پرداخته‌ایم. با خواندن این کتاب متوجه می‌شویم هرچه جلوتر می‌رویم، جای این مردان خالص بیشتر احساس می‌شود.»

* نشست نقد و بررسی کتاب‌های تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی با سخنرانی محسن کاظمی، پژوهشگر تاریخ شفاهی، سینا فروزش، عضو هیئت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و علیرضا بهرامی در سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی برگزار شد. کاظمی در این نشست گفت: «تاریخ شفاهی، ما را به سمت خوانش غیررسمی از وقایع و پدیده‌ها می‌برد و بسیاری از اتفاقات وجود دارند که ما درباره آنها سخنی نگفته‌ایم.» وی خاطرنشان کرد: «در ایران، دانشگاه‌ها نسبت به تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی بی‌تفاوت هستند، در حالی که در دنیا دانشگاه‌ها تاریخ شفاهی را جلو می‌برند. در ایران نهادها متولی تاریخ شفاهی هستند و دانشگاه‌ها سکوت اختیار کرده‌اند و نقش تماشاچی را بازی می‌کنند، گاهی نیز مخالف‌اند. چون همچنان مدافع تاریخ سنتی هستند.» سینا فروزش هم گفت: «برای تاریخ شفاهی یک تعریف عام داریم و یک تعریف خاص. معنای عام آن تلاش در گردآوری روایت‌های تاریخی است تا فقط ثبت شوند و از میان نروند.» وی افزود: «امروز بسیاری از نهادها و ارگان‌ها در حال تألیف و انتشار تاریخ هستند و به سمت تاریخ شفاهی آمدند؛ تاریخ شفاهی‌ای که رویکرد آن به شکل زندگی‌نامه است، یعنی چالش و پرسش‌گری فعال در این میان نقشی ایفا نمی‌کند.»

* «شب شاعر» عنوان مجموعه نشست‌هایی است که در چهار سال اخیر، با هدف تکریم و بزرگداشت شاعران انقلاب اسلامی برگزار شده است. به مناسبت چهارمین سال برگزاری و اجرای 33 نوبت از این برنامه با حسین قرایی، دبیر این سلسله برنامه، مصاحبه شد. وی در بخشی از این مصاحبه، درباره تاثیر شب شاعر بر ثبت تاریخ شفاهی شعر انقلاب گفت: «یکی از برکات نشست‌های شب شاعر، تدوین خاطرات و زندگی‌نامه حرفه‌ای شاعران در قالب مصاحبه‌های بلندی بود که برخی از آنها در قالب کتاب منتشر شده‌اند. همچنین در گفت‌وگو با بیست شاعر، تاریخ شفاهی شعر انقلاب اسلامی را تدوین کرده‌ام که امیدوارم با همت نشر معارف منتشر شود. این شاعران به‌طور عمده، شاعرانی هستند که در شب شاعر برای آنها بزرگداشت برگزار شده است.»

* فرید مرادی، پژوهشگر حوزه نشر و سرویراستار نشر نگاه، درباره‌ چالش‌های تاریخ شفاهی نشر و ضرورت‌های پرداختن به این موضوع گفت: «نخست باید بگویم، تاریخ نشر ایران پُر از حفره‌های تاریخی است. به عبارتی مجهولات آن، بیشتر از معلومات آن است... از این‌رو تصور می‌کنم یکی از میدان‌هایی که می‌توان اطلاعاتی از آن به دست آورد، گفت‌وگو با پیشکسوتان نشر است. تدوین تاریخ شفاهی نشر از طریق گفت‌وگو با فعالان پیشکسوت حوزه نشر میسر می‌شود، زیرا دانسته‌ها و اطلاعات فراوانی در این حوزه دارند... متأسفانه در سال‌های اخیر بسیاری از پیشکسوتان حوزه نشر، روی در نقاب خاک کشیدند، بدون این‌ که اطلاعات و دانسته‌هایشان جایی ثبت شود و یا خاطرات‌شان برای آیندگان به یادگار مانده باشد.»

* محمد‌رضا بایرامی، داستان‌نویس، درباره اهمیت خاطره‌نگاشته‌ها برای نگارش داستان گفت: «در همه خاطرات، مواد و مصالح خامی وجود دارند که جغرافیا، سلسله مراتب و آرایش جنگی را برای مخاطب بازگو می‌کنند و از این جنبه، مطالعه خاطرات جنگ می‌تواند برای همه مخاطبان، از جمله داستان‌نویسان مفید باشد.» این داستان‌نویس برگزیده نهمین جایزه جلال آل‌احمد معتقد است: «نمی‌توان یک گونه خاطره‌نگاری را بر نوع دیگر آن ترجیح داد. هر کدام از انواع خاطره‌نگاری‌ها جایگاه خاص خودشان را دارند. بستگی به این دارد که خودِ نویسنده چقدر صاحب صلاحیت و صاحب قلم باشد... تدوین خاطرات شفاهی افراد هم صلاحیت و دقت ویژه‌ای می‌خواهد. نویسنده خاطرات شفاهی باید هنر مرتب کردن ذهن خاطره‌گو را داشته باشد. زیرا زمان باعث می‌شود که ترتیب وقایع فراموش شود. خود‌نوشته‌های قوی نیز منتشر شده‌اند، اما تعداد آنها زیاد نیست. در واقع، نمی‌توان گونه‌های خاطره‌نگاری را بر یکدیگر ترجیح داد. آنچه مهم است، استناد بخشی به وقایع است.»

* امیرسرتیپ دوم خلبان احمد مهرنیا، نویسنده مجموعه «ستاره‌های نبرد هوایی» است. هر یک از مجلد‌های این مجموعه شامل 50 زندگی‌نامه خلبانان است. وی درباره اهمیت ثبت خاطرات خلبانان گفت: «برخی از خلبانان از دنیا رفته‌ یا به بیماری‌های مختلف از‌ جمله آلزایمر مبتلا شده‌اند. هر ساله نزدیک به 20 نفر از خلبانان از بین ما می‌روند؛ طرح این مسئله برای مسئولان با تاسف همراه است، اما بودجه‌ای برای استخدام چند نویسنده توانا با هدف ثبت خاطرات خلبانان در نظر گرفته نمی‌شود.»

* واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری حوزه هنری، به مناسبت سی‌وهشتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، نشست‌های «بررسی آثار تاریخ شفاهی درباره انقلاب اسلامی (چاپ خارج از کشور)» و «بررسی آثار تاریخ شفاهی درباره انقلاب اسلامی (چاپ داخل کشور)» را برگزار کرد. گزارش‌های این نشست‌ها را می‌توانید در این نشانی‌ها بخوانید:

http://www.oral-history.ir/?page=post&id=6843

و http://www.oral-history.ir/?page=post&id=6837

* دور دوم نشست محققان دفترهای ادبیات پایداری مراکز استانی سمنان و خراسان ‌شمالی حوزه هنری (پس از برگزاری دور نخست در دی 1395)، به منظور تبادل نظر و بررسی اقدامات صورت گرفته در زمینه تاریخ شفاهی ادبیات پایداری و به صورت کارگاهی، ۱۰ و ۱۱ بهمن‌ در ساختمان اصلی حوزه هنری در تهران برگزار شد.

* کارگاه خاطره‌نویسی انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس، با سخنرانی محمد قاسمی‎پور، مدیر دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری امور استان‌های حوزه هنری در یاسوج برگزار شد. این کارگاه به مدت یک روز و با حضور نویسندگان فعال در عرصۀ تاریخ شفاهی در محل نگارخانۀ حوزه هنری استان کهگیلویه و بویراحمد برپا شد. در حاشیه این کارگاه، طرح‌های دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری استان که در مراحل مختلف مصاحبه، گردآوری و تدوین قرار داشتند، مورد نقد و آسیب‌شناسی قرار گرفتند.

* پانزدهمین جلد از مجموعه «از چشم‌ها» با عنوان «آدم‌ها توی قاب من نمی‌میرند» که به روایت زندگی شهید سعید جان‌بزرگی، عکاس دفاع مقدس از دید خانواده، دوستان و نزدیکان پرداخته، توسط انتشارات روایت فتح به چاپ رسید.

* نخستین اثر از مجموعه کتاب‌های «تجربه» دربرگیرنده مجموعه مصاحبه‌ها و یادداشت‌هایی درباره «خانه روزنامه‌نگاران جوان» توسط نشر آرما به چاپ رسید. این کتاب که به کوشش امیر محزونیه تدوین شده و با مقدمه‌ای از حجت‌الاسلام محمدرضا زائری همراه است، به بازخوانی تجربه تأسیس، فعالیت و نیز تعطیلی خانه روزنامه‌نگاران جوان می‌پردازد. بخش مصاحبه‌های کتاب، سه گفت‌وگو با محمدرضا زائری را که در طول سال‌های گذشته و درباره خانه روزنامه‌نگاران جوان انجام شده، در بر دارد. همچنین چهار یادداشت شفاهی از علی‌اکبر اشعری، سید علی کاشفی، عرفان نظرآهاری و حمیدرضا داداشی نیز درباره این مرکز مطبوعاتی، در کتاب «تجربه» دیده می‌شوند.

* مرکز اسناد انقلاب اسلامی، هم‌زمان با آغاز دهه فجر سی‌وهشمین سالگرد پیروزی انقلاب، پرونده تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی را با عنوان «خاطرات ناب» منتشر کرد. در این پرونده، خاطرات منتشر نشده‌ای از‌ مبارزان انقلابی و فعالان نهضت اسلامی، از جمله مقام ‌معظم ‌رهبری، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، شهید آیت‌الله محلاتی و حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی منتشر شد.

* جلد اول کتاب دوجلدی «روزها و روزگاران سخت: جنگ ایران و عراق به روایت فرماندهی عالی جنگ» با محوریت تاریخ شفاهی عصر انقلاب و جمهوری اسلامی به روایت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، به اهتمام عباس بشیری تدوین و از سوی دفتر نشر معارف انقلاب منتشر شد. آیت‌الله ‌رفسنجانی در مقدمه این کتاب نوشته است: «محققان و اندیشمندان حوزه تاریخ معاصر ایران می‌دانند که من در طی سالیان گذشته، خصوصاً از دهه هفتاد به بعد، مصاحبه‌های متعدد و متنوعی در خصوص رویدادهای انقلاب و وقایع بعد از آن داشته‌ام. بخشی از این مصاحبه‌ها، به مناسبت‌های مختلف انتشار عمومی یافته و بخشی دیگر، به دلایل گوناگون، انتشار نیافته است... در این میان وقتی طرح تدوین تاریخ شفاهی عصر انقلاب و جمهوری اسلامی، بر مبنای تدوین مجدد و موضوعی این مصاحبه‌ها و انجام مصاحبه‌های تکمیلی برای آنها، توسط بشیری مطرح شد، انجام آن را با توجه به اقبال محققان و جوانان عزیز، از این نوع سبک نگارش رویدادهای تاریخی، مفید و مناسب دیدم و قول همراهی دادم. حال آنچه پیش روی شماست، جلد اول از همین مجموعه است که تحت عنوان «روزها و روزگاران سخت» و با موضوع تاریخ شفاهی جنگ ایران و عراق تهیه و تنظیم شده است. برای به نتیجه رسیدن این کار، ابتدا کلیه گفته‌های من در مورد جنگ، فیش‌برداری شده و سپس با بررسی مقایسه‌ای آنها با خاطرات، کمبودها، نواقص و ابهامات موجود در شرح این رویداد مهم تاریخ معاصر ایران، با انجام چند مصاحبه جدید، برطرف شده است. در نهایت، خودم نسخه اولیه تهیه شده را خوانده‌ام و طی چندین مرحله رفت و برگشت و انجام اصلاحات لازم، نسخه نهایی، تدوین و آماده انتشار شده است. از حیث محتوا، کتاب حاضر شرح مفصلی است از رویدادها و حوادث مربوط به سال‌های اولیه جنگ تحمیلی و دفاع‌مقدس. تفاوت محتوای این کتاب با مجموعه کارنامه و خاطرات روزنوشت و مجموعه دیگری که تحت عنوان کارنامه و خاطرات جنگ تحمیلی و دفاع مقدس تهیه شده است در این می‌باشد که در آن مجموعه‌ها، خاطراتم را از وقایع و رویدادهای جنگ آورده‌ام، اما این کتاب به صورت پرسش و پاسخ است و هدف آن پاسخ‌گویی به کلیه ابهامات و شبهات احتمالی در مورد این رویداد تاریخی می‌باشد.»

* عزت مطهری (شاهی) در گفت‌وگو با روزنامه جام‌جم، علاوه بر بیان برخی خاطرات خود درباره فعالیت بعضی گروه‌های سیاسی قبل از انقلاب، گفت: «من با خاطره‌گویی و بیان مشاهدات و تجارب شخصی سال‌های گذشته مخالف بودم. معتقد بودم اگر هم کاری از سوی من و امثال من صورت گرفته، برای خدا بوده و روایت مجموعه حوادث و سختی‌هایی که از سر گذراندیم، ممکن است ریا و خودنمایی محسوب شود و ارزش معنوی آن از بین خواهد رفت. بعدها دیدم، خاطرات برخی افراد که با آنها از قبل آشنایی داشتم، منتشر شده است. خاطرات مشترکی با برخی از آنها در دوران مبارزه،‌ زندان و شکنجه داشتم. متأسفانه برخی مطالب ارائه شده از سوی این افراد در کتاب خاطرات‌شان با واقعیت تطابق نداشت و به عبارتی ثبت با سند برابر نبود... سال‌ها پیش از این که کتاب خاطراتم منتشر شود، خاطره‌گویی را تجربه کرده بودم. سال 1358،  شبکه دوم سیما می‌خواست سریالی را با موضوع انقلاب اسلامی و با محوریت آیت‌الله طالقانی و دکتر شریعتی تولید کند. برای این موضوع سراغ خیلی از افراد رفتند که برخی پیشنهاد دادند، صدا و سیما با من برای بیان خاطرات آن دوره مصاحبه کند... بعد از مدت‌ها با کمک آقای غفور درجزی، مسئول وقت حراست صدا و سیما متن اولیه دستم رسید و همان متن هم یکی از پایه‌های اصلی کتاب خاطراتم شد که از سوی انتشارات سوره مهر حوزه هنری منتشر شد و در دسترس عموم قرار گرفت. متن پیاده شده خاطراتم به لحاظ بیان سال دقیق برخی تحولات و حوادث ابهاماتی داشت. آقای محسن کاظمی، تدوین‌گر خاطراتم وقتی متن را دید، به من گفت، اگر همکاری کنی این ابهامات برطرف خواهد شد. حاصل همکاری دوساله و نیم من با آقای کاظمی، همین کتابی است که با عنوان خاطرات عزت شاهی از سوی حوزه هنری منتشر شد.»

* فرشته بازرگان، دختر مهندس مهدی بازرگان، 26 بهمن 1395 درگذشت. فائزه توکلی، پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و عضو هیئت‌مدیره زنان پژوهشگر تاریخ، به این مناسبت و در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت که حاصل چند جلسه گفت‌وگو در قالب تاریخ شفاهی با او را در کتاب «خاطرات زنان سیاسی و مبارز در دوره پهلوی» قرار داده تا منتشر ‌شود.

* مجید ملانوروزی، رئیس موزه هنرهای معاصر تهران با تأکید بر لزوم پرداختن به گذشته هنرمندان تجسمی گفت: «یکی از کارهایی که روی زمین مانده و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دولت و حاکمیت باید دنبال آن باشند، ثبت آثار هنر معاصر ایران و تاریخ شفاهی ایران است.» وی تصریح کرد: «معمولاً در زمینه تاریخ ادبیات و تاریخ سیاسی، آثاری منتشر شده، اما در زمینه تاریخ هنرهای تجسمی و جامعه هنرهای تجسمی، کار خوب انجام نشده است. مقدار کمی مستندنگاری در موزه انجام شده که به متون جامع‌تر و همچنین ثبت خاطرات اساتید درباره هنرمندان نیازمندیم.»

* بهزاد جولایی، مدیر مرکز فرهنگی دفاع مقدس دزفول اظهار داشت: «کتابخانه تخصصی باغ موزه دفاع مقدس دزفول با چهار هزار و ۲۰۰ عنوان کتاب و پژوهشگاه علوم و معارف دفاع‌مقدس آن با اقداماتی همچون حفظ صوت، تصویر، خاطرات و دست‌نوشته‌های شهدا فعال هستند و خدماتی در زمینه تاریخ شفاهی نقش ادارات در دفاع‌مقدس و مقاومت دزفول به جامعه ارائه می‌دهند.»

** رئیس و معاونان سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران، از بخش‌های مختلف حوزه هنری بازدید کردند. محمد حمزه‌زاده، رئیس سازمان سینمایی حوزه هنری، ضمن معرفی این سازمان گفت: «بزرگ‌ترین اتفاق‌های عصر ما انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بوده‌‌اند. بنابراین مستندسازی گسترده آنها ضروری است. به همین دلیل هم بخش‌هایی که تاریخ شفاهی کار می‌کنند، بخش‌های قوی‌تری هستند.»

اسفند 1395

* برنامه «ستارگان اقبال» با محوریت قدردانی از بهناز ضرابی‌زاده، نویسنده کتاب‌های «دختر شینا» و «گلستان یازدهم» و حمید حسام نویسنده کتاب‌های «وقتی مهتاب گم شد» و «آب هرگز نمی‌میرد» شانزدهم اسفند در حوزه هنری برگزار شد. مرتضی سرهنگی، مؤسس دفتر ادبیات و هنر مقاومت در این برنامه گفت: «در کتاب‌های ضرابی‌زاده و حسام، مصاحبه استادانه انجام شده است و کمک کرده تا تصویر دیگری از جنگ ببینیم. مصاحبه در کار ما شاه‌کلید است.»

* اختتامیه هفتمین دوره المپیاد و پارالمپیاد محلات شهر تهران، در آکادمی ورزش شهرداری تهران برگزار شد. در پایان این مراسم از هشت جلد کتاب ورزشی همچون «کتاب تاریخ ورزش تهران» رونمایی شد. این کتاب «تاریخ ورزش تهران» تالیف ابراهیم افشارو شامل تاریخ صد ساله ورزش پایتخت، دایره‌المعارف ورزش تهران و روایت‌هایی از قهرمانان و ضد قهرمانان ورزش این شهر است.

* جلد دوازدهم از مجموعه‌ «تئاتر ایران در گذر زمان» با عنوان «گروه هنر ملی از آغاز تا پایان؛ ۱۳۳۵- ۱۳۵۷» رونمایی شد. روح‌الله جعفری، نویسنده کتاب است و این مجموعه که به تاریخ شفاهی تئاتر ایران می‌پردازد در انتشارات افراز بنیان گذاشته شده است.

** آیین رونمایی از کتاب «متل‌های دزفولی» برگزار شد. مسعود شامدیل، مدیر پایگاه مشترک آماده‌سازی و تدوین پرونده نامزدی ثبت جهانی دزفول، در این مراسم اظهار داشت: «کارشناسان یونسکوی دفتر دزفول، به جمع‌آوری اطلاعات متل‌های قدیمی دزفولی از زبان مادر بزرگ‌ها، برای زنده نگه داشتن ادبیات شفاهی دزفول اقدام کرده‌اند تا میراثی برای نسل‌های آینده این شهر باشد.» وی ادامه داد: «بر این اساس، کارشناسان یونسکوی دزفول با دعوت از چندین بانوی دزفولی اقدام به ثبت و ضبط خاطرات و اطلاعات متل‌های آنها در خانه تاریخی تیزنو کردند که حاصل این تلاش، چاپ کتاب ۱۷۶ صفحه‌ای متل‌های دزفولی در قالب ۱۳ متل شد.»

* مراسم رونمایی از کتاب «پناهگاه بی‌پناه» نوشته مهناز فتاحی در کرمانشاه برگزار شد. درباره این برنامه، می‌توانید در این نشانی مطلبی بخوانید:

http://www.oral-history.ir/?page=post&id=6883

* آیین رونمایی از کتاب «محمد؛ مسیح کردستان» چاپ انتشارات روایت فتح، با حضور همسر و دختر شهید محمد بروجردی و مقامات لشکری و کشوری برگزار شد. نصرت‌الله محمودزاده، نویسنده کتاب، در این برنامه با اشاره به 17 سال زمان برای تدوین این اثر گفت: «بروجردی ساخته ذهن و خیال محمود‌زاده نیست. کشف انسانی است از لایه‌های پنهان جامعه که معجونی است از باور‌ها، جغرافیا،‌ تفکرات، خطرات و خاطرات.»

* یازدهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران با عنوان «همایش ملی تدوین در تاریخ شفاهی» روز دوشنبه 9 اسفند 1395 در ساختمان آرشیو ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، به همت پژوهشکده اسناد این کتابخانه و با همکاری انجمن تاریخ شفاهی ایران، انجمن ایرانی تاریخ، انجمن زنان پژوهشگر تاریخ، انجمن صنفی پژوهشگران تاریخ و با حضور مسئولان نهادهای متولی تاریخ شفاهی و جمعی از علاقه‌مندان به این موضوع برگزار شد. گزارش این نشست در این نشانی قرار دارد:

http://www.oral-history.ir/?page=post&id=6897

* همایش ملی موزه‌های دفاع‌ مقدس و گردشگری، با حضور اساتید دانشگاه‌ها، دانشجویان و صاحبن‌ظران و فعالان این حوزه در باغ‌موزه دفاع‎ مقدس در تهران برگزار شد. جواد خضرایی، مدیر عامل این باغ‌موزه در این همایش گفت: «از چند سال گذشته، کارگروه‌هایی تحت عنوان احصای تاریخ شفاهی ایجاد شده که حاصل کار آنها بانک اطلاعاتی در حوزه دفاع‌مقدس با ظرفیتی بیش از 460 ترابایت، شامل اطلاعات صوتی، مکتوب و تصویری برای تحقیق پیرامون دفاع‌مقدس است.»

* نشست نقد و بررسی کتاب «نیکسون، کیسینجر و شاه: روابط ایالات متحده و ایران در جنگ سرد» در پژوهشکده روایت برگزار شد. این اثر، تألیف رهام الوندی و ترجمه غلامرضا علی‌بابایی است. علیرضا مولایی‌توانی در این نشست گفت: «یکی از نقاط قوت کتاب، تعدد بهره‌گیری از اسناد است، اما با این حال جای اسناد داخل ایران خالی است. از خاطرات شفاهی کارگزاران حکومت پهلوی و تاریخ شفاهی هاروارد استفاده شده و رهامی با بسیاری از سیاستمداران پهلوی مصاحبه کرده و برخلاف همه تناقضات و مشکلاتی که در این روایت‌هاست، بر ارزش و نقاط قوت کتاب می‌افزاید. اما باز هم روایت‌های مخالفان رژیم پهلوی نادیده گرفته شده است؛ روایت‌های متناقض که مورخ را به فکر کردن وامی‌دارد، در کتاب جایگاهی ندارد.»

* محمد سلیمانی، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران کردستان، در سومین جلسه شورای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت این استان گفت: «تاکنون با 308 خانواده شهید استان مصاحبه انجام شده است. این مصاحبه‌ها 11 هزار و 340 دقیقه و در قالب تاریخ شفاهی است.» احمد ابراهیمی، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان یزد هم گفته است: «تاکنون ۳۰۰ مصاحبه با خانواده‌ شهدا و ایثارگران ضبط و خاطره‌نگاری و ثبت تاریخ شفاهی از این طریق انجام شده است. در اجرای این طرح، اولویت با خانواده‌های دارای سه شهید، دو شهید و تک فرزند پسر بوده است.» ناصر عارف، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان همدان نیز از جمله تازه‌ترین فعالیت‌های این مجموعه، ضبط و ثبت 130 مورد خاطره شفاهی والدین شهدا را برشمرده که برخی از آنها به زبان‌های ترکی و کردی خاطره‌گویی کرده‌اند.

* نشست تخصصی «فرایند نگارش از ایده تا اجرا در حوزه تاریخ شفاهی» در حوزه هنری قزوین برگزار شد. مسعود آتشگران در این نشست با تأکید بر نقش برجسته ایثارگران و پیشکسوتان انقلاب ‌اسلامی و دفاع ‌مقدس، ثبت و ضبط خاطرات آنان را برای هویت‌شناسی نسل‌های بعدی ضروری قلمداد کرد و گفت: «بررسی و انتخاب سوژۀ مناسب و نوع نگاه مصاحبه‌گر پژوهنده به کلیت کار و خلاقیت در طراحی به منزلۀ گام اول خواهد بود.» این کارشناس تاریخ به مراحل اجرا و الزامات مصاحبه پرداخت و افزود: «مصاحبه کننده باید ابتدا با مصاحبه شونده گفت‌وگو کند تا از شخصیت، میزان تواناییِ بیان، حافظه و سطح کمّی و کیفی خاطرات او آگاهی یابد تا بتواند با تمهیداتی اعتماد صاحب خاطره را برای ثبت و ضبط خاطراتش به دست آورد. پس از این مرحله است که فضای مصاحبه، بویژه فضای روانی مناسب می‌تواند در روند رو به رشد کار مصاحبه به کار آید.»

* فرشاد قوشچی، مولف کتاب «شصت سال عاشقی: زندگی و زمانه‌ پوری سلطانی و مرتضی کیوان» که توسط انتشارات روزنه منتشر شده، درباره این اثر گفت: «در گفت‌وگو با پوری سلطانی ابراز علاقه کردم که در رابطه خودش و زندگی مشترک با کیوان کتابی بنویسم. او بسیار استقبال کرد. چهار جلسه با پوری سلطانی مصاحبه کردم و متن کتاب، برگرفته از گفت‌وگوهای تاریخ شفاهی با اوست.»
* محسن هاشمی، فرزند ارشد آیت‌الله هاشمی رفسنجانی گفت: «متونی که از آقای هاشمی در زمان حیات ایشان به عنوان خاطرات منتشر شده، چیزی در حدود ۱۶ هزار صفحه است. تاکنون ۱۳ سال پیاپی از خاطرات روزنوشت ایشان منتشر شده است و ۲۳ سال دیگر باقیمانده است.»

* حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد نجمی در جمع خانواده شهدای منا، فاجعه منا را یکی از جانسوزترین وقایع دانست و گفت: «من در حال نگارش تاریخ شفاهی حج از ابتدای انقلاب تاکنون هستم و در حال حاضر 300 ساعت مصاحبه با رؤسا و دست‌اندرکاران سازمان حج انجام داده‌ام. همچنین قرار است تاریخ شفاهی حادثه منا نیز صورت گیرد.»

* کتاب «آقای رهبر» شامل خاطرات بیش از 30 نفر از نزدیکان و همکاران شهید غلامرضا رهبر، خبرنگار رادیو نفت آبادان، به همت قاسم یاحسینی به چاپ رسید. ایده تألیف اثر درباره غلامرضا رهبر، با سفر یاحسینی به اصفهان برای پژوهش در زمینه فعالیت رادیو ملی نفت در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شکل گرفت. کتاب «آقای رهبر» در 148 صفحه مصور و در قطع رقعی، تدوین و به‌ صورت شخصی منتشر شده است. غلامرضا رهبر در سال 1365 و در عملیات کربلای پنج به شهادت رسید.

* انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، جدیدترین آثار منتشر شده خود را معرفی کرد. بر این اساس، کتاب «نامه روزگار: مصاحبه تاریخ شفاهی با نصرت‌الله خازنی» اثر شفیقه نیک‌نفس به بازار نشر عرضه شده است. کتاب‌های «مروارید اندیشه: مصاحبه تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت» و «گوهرنشان ادب: مصاحبه تاریخ شفاهی با احمد سمیعی گیلانی» هم به کوشش پیمانه صالحی تدوین شده‌اند.

* کنگره ملی نکوداشت آیت‌الله حاج شیخ غلامرضا فقیه خراسانی معروف به شیخ غلامرضا یزدی سال 1396 در یزد برگزار می‌شود. به همین مناسبت، ضبط مصاحبه‌های شفاهی با شخصیت‌ها و مردم درباره خاطرات مرتبط با شیخ غلامرضا یزدی آغاز شده است. این طرح با همکاری مرکز اسناد و کتابخانه ملی یزد صورت می‌گیرد.

* کارگاه «چگونگی تدوین در تاریخ شفاهی» در مجتمع فرهنگی هنری شهید شاهچراغی شهرستان دامغان و با حضور نویسندگان و پژوهشگران این شهرستان و چند تن از نویسندگان شاهرود برگزار شد. در این کارگاه محمد قاسمی‌پور، مدیر دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری اداره کل امور استان‌ها و مجلس حوزه هنری، مباحث گوناگونی چون چگونگی شکل‌گیری تاریخ شفاهی، شیوه‌ها و قالب‌های تاریخ شفاهی در جهان، تفاوت تاریخ شفاهی و خاطرات شفاهی و همچنین رویکرد حوزه هنری در قبال تاریخ شفاهی را مطرح کرد. همچنین با توجه به سوالات حاضران در کارگاه، به مهارت‌های فرد مصاحبه‌گر در جلسه مصاحبه پرداخت.