مجموعه نکته‌های آموزشی

حقوق اخلاقی و شیوه‌های حفاظت اطلاعات تاریخ شفاهی

ترجمه: نرگس صالح‌نژاد

18 اسفند 1394

اشاره: آرشیو تاریخ شفاهی میدلند شرقی در انگلستان[1] وابسته به مرکز تاریخ شهری[2] دانشگاه لیسستر[3] مجموعه برگه‌های اطلاعاتی (اینفوشیت) درباره تاریخ شفاهی تولید کرده است که نقطه شروع مفیدی برای علاقه‌مندان به هر جنبه‌ای از تاریخ شفاهی خواهد بود. یادداشتی که در ادامه می‌آید چهارمین برگه از این مجموعه است. در این یادداشت موضوعات مدنظر در مورد کپی‌رایت، وظایف اخلاقی و وجدانی در تاریخ شفاهی و راه‌های حفاظت اطلاعات برای پروژه شما است و نمونه‌ ساده‌ای از فرم کپی رایت نیز آمده است.

در مورد حفاظت داده‌ها، کپی‌ رایت و قوانین اخلاقی چه چیزهایی باید بدانم؟

سؤالات مربوط به کپی رایت، حفاظت اطلاعات و اخلاق نه برای افرادی که آن را به سادگی انجام می‌دهند، بلکه برای مصاحبه‌کنندگان تاریخ شفاهی دلهره‌آور به نظر می‌رسد. این موارد به هیچ‌عنوان آن‌قدر که به نظر می‌رسند پیچیده نیستند، اما برای موفقیت هر پروژه تاریخ شفاهی بسیار مهم هستند. در ادامه طرحی کلی از برخی نکات اصلی که شما نیاز به بررسی آن دارید، همراه با منابع اطلاعاتی و راهنمایی بیشتر می‌آید.

کپی رایت چیست و چگونه می‌توان آن را برای تاریخ شفاهی اعمال کرد؟

کپی رایت قانون مدنی طراحی شده‌ای برای محافظت از منافع فکری یا اخلاقی از کسانی است که محصولی را ایجاد یا در فعال کردن آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. صداهایی که در مصاحبه تاریخ شفاهی ضبط می‌شود در طبقه مالکیت فکری دسته‌بندی می‌شوند و در نتیجه موضوع این قانون هستند. در واقع دو قانون کپی رایت در صداهای ضبط‌شده تاریخ شفاهی وجود دارد:

1- کپی رایت در کلمات صحبت شده فردی که مصاحبه به او تعلق دارد و تحت قانون کپی رایت، طراحی و اختراعات سال 1988 است؛ تاریخ انقضای آن 50 سال از سالی است که فرد بمیرد. با این حال از جولای 1995، مدت زمان قانون کپی رایت در سراسر اتحادیه اروپا به 70 سال بعد از مرگ گوینده تمدید شد.

2- قانون کپی رایت صداهای ضبط شده متعلق به فردی که آنها را ایجاد کرده یا سازمانی که صداها متعلق به آن است؛ بر اساس قانون سال 1988، زمان انقضای آن 50 سال از تاریخ ضبط آن است، مگر اینکه صداهای ضبط شده منتشر یا پخش شوند که در این صورت قانون کپی رایت 50 سال بعد از تاریخ انتشار یا اولین پخش است.

برای توضیحات بیشتر این مقررات توصیه می‌کنیم کپی رایت و دستورالعمل اخلاق صادر شده از سوی انجمن تاریخ شفاهی انگلستان را در آدرس http://www.oralhistory.org.uk ببینید یا در صورتی که به اینترنت دسترسی ندارید از آرشیو تاریخ شفاهی میدلند شرقی[4] نسخه چاپی آن را بخواهید.

کپی رایت در عمل به چه معناست؟

به این معناست که برای شخص یا سازمان مهم است که برای استفاده از صداهای ضبط شده مصاحبه تاریخ شفاهی رضایت مصاحبه‌شونده را کسب کند. این مسئله به‌عنوان کپی رایت اختصاصی شناخته می‌شود. اگر این موافقت حاصل نشد، زمانی که از این اطلاعات استفاده شد می‌توان با استفاده از قانون، حاصل را تحت محدودیت شدید قرار داد.

چگونه می‌توان قانون کپی رایت را به دست آورد؟

ساده‌ترین راه این است که از مصاحبه‌شونده برای امضای فرم سؤال شود که آنچه ضبط می‌شود مورد موافقت اوست و در صورت تمایل چه محدودیت‌هایی روی آن قرار گیرد. انجمن تاریخ شفاهی انگلستان توصیه می‌کند که محدودیت‌ها حداکثر باید برای 30 سال از زمان ضبط باشد. قانون به «رضایت آگاهانه» از مصاحبه‌شوندگان نیاز دارد، بنابراین مهم است پیش از سؤال از آنها برای امضای قانون کپی رایت خود، کاربردهای وسیع احتمالی توضیح داده شود. این رضایت می‌تواند شامل موارد زیر شود:

•  اهداف آموزشی مانند استفاده در مدارس، دانشگاه‌ها، کالج‌ها و دیگر مؤسسات آموزشی
• اجراهای عمومی، سخنرانی یا مذاکرات
• انتشارات از جمله چاپی و صوتی یا ضبط بصری
•  اهداف مرجع عمومی در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و دفاتر ثبت
• پخش عمومی یا در اینترنت.

فرم‌های اجازه کپی رایت باید به وضوح بیان کند که هدف از این شرایط حفظ دائمی و استفاده از صداهای ضبط شده است. نمونه‌ای از فرم رضایت در این برگه اطلاعاتی آمده و ممکن است فرم مورد استفاده شما منطبق با این نمونه باشد. همه فرم‌های رضایت باید کاملاً محافظت شوند، زیرا آنها قانون کپی رایت را برای مقاصد خاص شما ثبت می‌کنند. ممکن است به دست آوردن رضایت پس از گذشت چند سال مشکل یا غیرممکن باشد.

چگونه حفاظت از داده‌ها، پروژه‌های تاریخ شفاهی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

قانون حفاظت از داده در سال 1988 محدودیت‌های خاصی را در جمع‌آوری و استفاده از اطلاعات شخصی تحمیل کرد. این محدودیت شامل محتویات ضبط تاریخ شفاهی و هر گونه مستندات دیگری بود.

موضوع با ضبط صدا (مانند موضوعی همراه با تصویر) این است که شما شاید قادر نباشید رضایت هر کسی را که در آن ظاهر می‌شود به دست آورید. مصاحبه‌شونده گاهی اوقات به اسم یا ویژگی‌های شخصیتی فرد دیگری ارجاع می‌دهد و شما اغلب نمی‌دانید که آیا آن شخص زنده است یا خیر. اگر زنده باشند، آنها نیز داده‌های موضوع شما هستند. به هر حال، همانند موضوعی با تصویر، رویکردی با «ریسک ارزیابی» مورد نیاز است. به این معنا که پرسیده شود چه میزان احتمال آسیب یا ناراحتی فردی که از او یاد شده در نتیجه استفاده خاص از ضبط وجود دارد؟ اگر تردید دارید از آن استفاده نکنید.

شما همچنین به مجوزی کتبی از افراد برای وارد کردن اطلاعات شخصی ایشان در پایگاه داده‌ها نیاز دارید، مانند فهرست پستی. اگر قصد استفاده از آنها برای مقاصد دیگری را نیز دارید، جمله‌ای در انتهای آن اضافه کنید که برای مدیریت پروژه و همچنین استفاده در مقصد دیگر ارائه خواهد شد.

چه مسائل اخلاقی دیگری را باید در نظر بگیرم؟

شما همچنین باید در مورد برخی مسائل اخلاقی در مصاحبه‌های تاریخ شفاهی و حفظ آن برای استفاده در آینده آگاه باشید. این مسائل فراتر از الزامات قانون کپی رایت و حفاظت اطلاعات است. این مسائل اساساً سوالاتی از رابطه شما با مصاحبه‌شونده‌تان هستند؛ از چگونگی رفتار شما با آنها و برخورد آنها و ایجاد درجه‌ای از اعتماد بین شما.

ما پیشنهاد می‌کنیم دستورالعمل‌های منتشر شده از سوی انجمن تاریخ شفاهی انگلستان را دنبال کنید. این خدمات عبارتند از:

• دستیابی به دانش کافی برای انجام مصاحبه با بهترین استانداردهای ممکن
• رفتار همراه با احترام و تکریم با مصاحبه‌شونده
• ارائه یک کپی از مصاحبه ضبط شده‌ به ایشان
• اطلاع به مصاحبه‌شوندگان برای ایجاد مقدمات برای حفاظت و نگهداری از مصاحبه‌های ضبط شده
• در مورد سازمان‌های حامی یا قبول اطلاعات ضبط شده از پیش موجود، اطمینان حاصل شود که مصاحبه مستند، نمایه شده، دسته‌بندی شده و با موافقت مصاحبه‌شونده در دسترس است
• اطمینان حاصل شود نام‌ها و اطلاعات شخصی مصاحبه‌شونده بدون رضایت آنها در اختیار شخص سوم قرار نمی‌گیرد.

شما می‌توانید نسخه کامل را در اینترنت و در سایت http://www.oralhistory.org.uk پیدا کنید. همچنین برای پیشنهادهای بیشتر به یوو. وی. آر، ضبط تاریخ شفاهی: راهنمای عملی برای دانشمندان اجتماعی (1994)[5] با فصلی در مورد مسائل اخلاقی نگاه کنید.

از کجا می توانم اطلاعات بیشتر در رابطه با کپی رایت را دریافت کنم؟

این یادداشت تنها راهنمایی مختصر در مورد نکات اصلی کپی رایت است که آنها را به تاریخ شفاهی مرتبط می‌کند. در صورت تردید به هر جنبه از موارد مطرح شده به شما پیشنهاد می‌کنیم جست‌وجوی بیشتری انجام دهید. برخی منابع مفید برای اطلاعات بیشتر عبارت‌اند از:

Alan Bruford et al., "My tongue is my ain", Phonographic Bulletin, 57 (1990).

GP Cornish, Copyright: interpreting the law for libraries, archives and information services, (1997).

Theodore Karamanski, Ethics and public history: an anthology, Malabar: Krieger Publishing,

1990. An American collection of articles on ethical issues.

National Oral History Association of New Zealand, Code of ethical and technical practice, NOHANZ: nd.

John Neuenschwander, Oral history and the law, Albuquerque: Oral History Association,

revised edition 1993. This provides a useful comparison by describing the position in the US.

Oral History Association [USA], Oral history evaluation guidelines, New York: OHA, 1980

(and amendments).

Daphne Patai, "Ethical problems of personal narratives, or, who should eat the last piece of

cake?", International Journal of Oral History, 8 (Feb. 1987). A clear discussion of the ethics of oral history in the US.

J.B. Post and M.R. Foster, Copyright. A handbook for archivists, Society of Archivists, 1992.

R A Wall, Copyright Made Easier (1998).

Alan Ward, Manual of sound archive administration,Gower, 1990. Includes a chapter on

copyright considerations.

Valerie Raleigh Yow, Recording oral history: a practical guide for social scientists, Sage, 1994. An excellent guide which includes a useful chapter on ethical issues.