مجموعه نکته‌های آموزشی

آماده شدن برای مصاحبه تاریخ شفاهی

ترجمه: نرگس صالح‌نژاد

05 اسفند 1394

اشاره: آرشیو تاریخ شفاهی میدلند شرقی در انگلستان[1] وابسته به مرکز تاریخ شهری[2] دانشگاه لیسستر[3] مجموعه برگه‌های اطلاعاتی (اینفوشیت) درباره تاریخ شفاهی تولید کرده است که نقطه شروع مفیدی برای علاقه‌مندان به هر جنبه‌ای از تاریخ شفاهی خواهد بود. یادداشتی که در ادامه می‌آید دومین برگه از این مجموعه است. در این یادداشت افرادی که شما باید با آنها مصاحبه کنید، آماده شدن برای مصاحبه تاریخ شفاهی، مشکلات عمده پیش رو، نوع پرسش‌هایی که باید مطرح کنید و کارهایی که بعد از مصاحبه باید انجام دهید بیان می‌شوند.

چطور می‌توانم مصاحبه تاریخ شفاهی را هدایت کنم؟

پروژه شما

هنگامی برنامه‌ریزی برای پروژه‌ باید پرسش‌های زیر را از خود بپرسید:

چرا این کار را انجام می‌دهم؟ نتیجه نهایی چه خواهد بود؟ این پروژه چه تعداد از مردم را درگیر خواهد کرد؟ چه نوع منابعی در دسترس هستند؟ با چه کسی باید مصاحبه کنم؟ همچنین باید به تجهیزات در دسترس آگاه باشید و نحوه استفاده از آنها را بدانید.

چه کسی باید با شما مصاحبه کند؟ سعی کنید به دنبال نمای خوبی از جمعیت مورد نظر خود باشید: مردان/ زنان، کارگران/ مدیران، روحانیت/ مهندسی و غیره. به یاد داشته باشید افراد خجالتی و بازنشسته ممکن است به همان اندازه نیز خروجی بیشتری برای شما داشته باشند. تعداد افرادی را که با شما مصاحبه خواهند کرد، تخمین بزنید و بدانید نسبت به هر گزارش مقداری از زمان شما صرف برنامه‌ریزی، مدیریت آن و نوشتن مصاحبه خواهد شد.

اطلاعات تماس را می‌توان دهان به دهان، از طریق رسانه‌ها یا گروه‌های محلی ایجاد کرد. هرچند مایل نباشید پروژه‌تان بیش از حد گسترده شود، اما یک مصاحبه معمولاً دهان به دهان می‌چرخد و هدایت می‌شود و می‌توانید  از این طریق به دنبال افرادی با دیدگاه‌ها و زمینه‌‌های مختلف باشید.

قبل از مصاحبه

در صورت امکان، یک تماس تلفنی اولیه به شما این امکان را می‌دهد تا با مصاحبه‌شونده خود صحبت مختصری در مورد موضوعاتی که می‌خواهید پوشش دهید، مکان و زمان آن انجام دهید و ایشان را مطمئن کنید که شما آنها را خواهید شناخت و آنها شما را. همچنین می‌توانید در مورد زمان‌های آزادی که هر دو نفر در دسترس هستید نیز تصمیم بگیرید.

آیا باید هر تحقیقی را قبل از مصاحبه انجام دهید؟ باید کاملاً در مورد موضوعی که می‌خواهید در موردش حرف بزنید مطمئن شوید. اگر سوژه از منطقه بومی شما باشد پس احتمالاً نیازی به انجام هیچ‌گونه تحقیقات اضافی نیست، اما اگر انجام دادید بهتر است آن را نگه دارید و مؤدبانه و مفید خواهد بود اگر در موضوع مورد تحقیق نگاهی سریع به کتاب‌های در دسترس بیندازید. تنها خطر، با وجود آگاهی شما از چیزی در مورد موضوع، این است که شاید برخی پرسش‌های خاص را نپرسید، زیرا فکر می‌کنید از پاسخ آنها اطلاع کافی دارید.

در نهایت، قبل از اینکه خود را برای مصاحبه آماده کنید، مطمئن شوید چه زمانی و مکانی را برای ملاقات انتخاب کرده‌اید و انتظار شما را می‌کشند. امنیت و ایمنی شما نیز بسیار مهم است و اگر در هر زمانی احساس ناراحتی در محل را داشتید، بهانه‌ای بیاورید و آنجا را ترک کنید.

مصاحبه

آیا شما همه چیز دارید؟ دستورالعمل‌های جایی که می‌خواهید بروید؛ تجهیزات ضبط (از جمله میکروفون)؛ منبع انرژی/ باتری؛ نوار کاست/ دیسک‌های کوچک؛ کاغذ و مدرکی برای اثبات هویت خود.

برداشت اول مهم است. اگر شما آماده و مؤدب هستید، تفاوت بزرگی در مذاکرات و گفت‌وگوها ایجاد خواهد کرد. گفت‌وگوی کوچکی قبل از مصاحبه داشته باشید، اما سعی کنید مصاحبه‌شونده از بیان هر نوع حکایتی خودداری کند تا بهتر بتواند آن را در طول ضبط بیان کند.

شروع مصاحبه

محیط مصاحبه خود را بررسی کنید، آیا این پتانسیل وجود دارد که صداهای اطراف تداخلی در ضبط شما به وجود آورد؟ به هم خوردن فنجان‌های چای، نفس‌نفس سگ‌ها، قدقد مرغ‌ها، ناقوس ساعت‌ها و حتی ترافیک عبوری می‌تواند در ضبط شما اختلال ایجاد کند.

در صورت امکان، سعی کنید محیط آرامی را انتخاب کنید. اگر می‌توانید، موقعیت دستگاه ضبط را خارج از دید مصاحبه‌شونده خود قرار دهید. همیشه سطح صدا را بیازمایید، ممکن است باتری‌های شما خالی یا ضعیف شده باشد. در آغاز مصاحبه باید اطلاعات مصاحبه‌شونده و زمان آن را ضبط کنید. اگر بعداً اوراق اطلاعات اولیه خود را از دست دادید، آنها را روی نوار یا دیسک دارید.

پرسش‌ها

برنامه یا فهرستی از پرسش‌ها ایده خوبی در شروع یک پروژه است، هر چند ممکن است با گذر زمان احتیاجی به آن پیدا نکنید. مراقب باشید پایبندی به فهرست پرسش‌هایتان بیش از حد نباشد و اجازه دهید گفت‌وگو روند طبیعی خود را طی کند.

• پرسیدن سؤالات «باز» به جای سؤالات «بسته». گفتنش آسان است، اما انجام آن همیشه آسان نیست. نمونه‌ای از سؤالات بسته - سؤالی که با بله/ خیر جواب داده می‌شود- شما احساس بدی داشتید، این‌طور نیست؟ یک سوال باز می‌تواند به این شکل باشد: چه احساسی داشتید؟ و در صورت نیاز دنبال کردن این پرسش که چرا شما چنین احساسی داشتید؟

• استفاده از کلمات ساده و اجتناب از نشان دادن پاسخ‌ها: شما چه احساسی در مورد کار کردن به‌ عنوان یک پیش‌خدمت دارید؟ به جای پرسیدن باید پیش‌خدمت بودن خیلی افتضاح باشد و می‌توانید کودکی خود را توصیف کنید؟ به جای من حدس می‌زنم دوران کودکی شما در فقر و ناراحتی بوده است؟

• حفظ کردن تماس چشمی؛ این امر اشتیاق شما را نشان می‌دهد و شما را قادر می‌سازد مصاحبه‌شونده را با نشانه‌های بصری به جای صحبت، پیش از ضبط تشویق کنید.

• کلمات عجیب و غریب یا چیزهایی را که در موردشان مطمئن نیستید- مانند برش وصله (تجارت کفش و چکمه) مشخص کنید.

• از پرسیدن نترسید، اما سخنش را قطع نکنید یا میان حرفش نیایید. آنها را به ذهن بسپارید یا یادداشت کنید تا بعدا ًبپرسید. مخصوصاً در مورد افراد مسن، مکث کردن را کنار نگذارید، به این عنوان که ممکن است آنها سخنان خود را به پایان نرسانند.

• به عقاید مردم احترام بگذارید، حتی اگر با آنها موافق نیستید. این زمانی نیست که شما بخواهید در مورد عقاید سیاسی یا فرهنگی خود با کسی بحث کنید.

• نسبت به خستگی هوشیار باشید- نه فقط در مورد خستگی فردی 96 ساله که به مدت سه ساعت استنطاق شده است، بلکه خستگی خودتان. زمانی برای تنفس بدهید یا روز دیگری کار را ادامه دهید.

پس از مصاحبه

ادب حکم می‌کند در صورت امکان پس از مصاحبه صحبت کوتاهی انجام شود. شما می‌توانید از ملاقات‌های آینده خود بگویید، توضیح دهید چه اتفاقی برای این مصاحبه خواهد افتاد و چه برنامه‌هایی برای پروژه خود دارید.

از مصاحبه‌شونده بخواهید فرم کپی‌رایت را پر کند. کاست‌ها/ دیسک‌ها را برچسب بزنید و خلاصه یا متن مصاحبه را بنویسید. در مورد ذخیره‌سازی متریالی (موادی) که جمع کرده‌اید و تهیه کپی از نوار و دیسک نیز فکر کنید. همچنین می‌توانید نامه تشکری برای مصاحبه‌شونده بنویسید و به او پیشنهاد یک کپی از مصاحبه را بدهید.

بالاتر از همه به مصاحبه‌‌های خود با گوش انتقادی گوش دهید و آنها را حفظ کنید.

پرسش‌ها و پاسخ‌های کلیدی درباره تاریخ شفاهی