با نویسنده کتاب «تجمع ممنوع»

تاریخ شفاهی، یعنی به دست آوردن ابعاد انسانی‌تر تاریخ

سارا رشادی‌زاده

18 شهریور 1394

نویسنده کتاب «تجمع ممنوع» گفت: تاریخ شفاهی به معنی جست‌وجو برای یافتن منابع تاریخی و توجه جزیی‌تر ‌به روایات تاریخی، با هدف به دست آوردن ابعاد انسانی‌تر است.

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، آیین اختتامیه چهارمین جشنواره آثار و تولیدات مراکز استانی حوزه هنری که هفتم تا نهم مهر ماه سال جاری در استان اصفهان برگزار می‌شود، میزبان تنها یک اثر از سوی حوزه هنری استان آذربایجان شرقی است.

کتاب «تجمع ممنوع» اثر مسعود زین‌العابدین که شامل خاطرات آزاده، محمدعلی ملتجایی فرید است، در سال 1392 با موضوع دفاع مقدس و در حوزه تاریخ شفاهی در این استان منتشر شد.

زین‌العابدین، تدوین کننده و مولف این اثر گفت: کتاب، روایت‌گر خاطرات اسیر 14 ساله ایرانی است که با مشکلات زیادی خود را به جبهه می‌رساند و در عملیات مطلع الفجر حاضر می‌شود. او در همان عملیات از ناحیه پا مجروح و اسیر و همبند مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین سید علی‌اکبر ابوترابی فرد می‌شود.

وی افزود: این اسیر 14 ساله به دلیل این که در اسارت تحت مداوا قرار نمی‌گیرد، یک پای خود را از دست می‌دهد و در سال 1362 همراه با خانم معصومه آباد و کسانی که در  جنگ دچار نقص عضو شده‌اند به ایران بازگردانده می‌شود، اما پس از دریافت پای مصنوعی بلافاصله به جبهه بازمی‌گردد.

زین العابدین در اشاره به فرازهای اثرش اظهار کرد: یکی از جالب‌ترین بخش‌های کتاب به این موضوع باز می‌گردد که راوی پس از بازگشت به ایران به سراغ خانواده‌های اسیران می‌رود، از آنان عکس می‌گیرد و برای اسیران ایرانی در موصل ارسال می‌کند. این نامه‌ها که به صورت رفت و برگشتی بود در مجموع شامل 2000 نامه است که بعضی از آنها در کتاب آورده شده است.

وی با اشاره به این که کتاب «تجمع ممنوع» در دسته تاریخ شفاهی قرار دارد، گفت: تاریخ شفاهی به معنی جست‌وجو برای یافتن منابع تاریخی و توجه جزیی‌تر ‌به روایات تاریخی، با هدف به دست آوردن ابعاد انسانی‌تر است.

زین العابدین خاطر نشان کرد: در این اثر، با توجه به این که راوی خود در نقل برخی روایات با وسواس زیادی عمل می‌کرد، از تحریف و یا بزرگنمایی جلوگیری شده است. البته در برخی موارد با مصاحبه‌های تکمیلی که با چند تن از دوستان و همرزمان او داشتم، بر متن صادقانه آن تاکید کردم.

این نویسنده، با اشاره به توجه استان آذربایجان شرقی به مقوله تاریخ شفاهی اظهار کرد: در استان ما آثار قوی و ارزشمندی از جمله «نورالدین، پسر ایران» و «لشکر خوبان» منتشر شده، اما نمی‌توان آن را به جریانی منتسب کرد. واقعیت این است که هر یک از فعالان حوزه تاریخ شفاهی در استان ما به تنهایی عمل می‌کنند.

وی تصریح کرد: ما در وهله نخست به صورت تجربی وارد حوزه تاریخ شفاهی شدیم، اما اکنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم که تجربی ادامه دادن کارساز نیست و باید با استفاده از تحصیلات دانشگاهی، پایه‌های آن را محکم‌تر ساخت. من نیز به صورت تجربی قدم به این حوزه نهادم اما سعی کردم در کنار کار تجربی به مطالعه کتاب‌های مرتبط با تاریخ شفاهی نیز بپردازم.

زین العابدین گفت: در حال حاضر آثار زیادی در حوزه تاریخ شفاهی و به خصوص درباره دفاع مقدس منتشر شده که باید به ‌آنها توجه بیشتری داشت تا این روند دچار کمبود نشود.