درباره فیلم مستند «شکار در زمان جنگ»

تاریخ شفاهی کهنه سربازان آلاسکا

مردم «کلینکیت» بیشتر دانش و فرهنگ خود را به صورت شفاهی منتقل می‌کنند

نوشته شانا لاشبو Shana Loshbaugh
ترجمه: عباس حاجی‏ هاشمی

21 مرداد 1394

نویسنده اوزی شیکلی Ozzie Sheakley، ویراستار ارین گرینول Erin Greenwell، دونالد سی Donald See و کارگردان سامانتا فارینلا Samantha Farinella.

صحبت کردن در مورد مفاهیمی چون جنگ، نژادپرستی، مشکلات شخصی و تغییرات اجتماعی کار ساده‌ای نیست. صدای مردم محلی آلاسکا به سختی در رسانه‌های پیشرو شنیده می شود.

«شکار در زمان جنگ» یک فیلم مستند است که به تازگی ساخته شده و توانسته تا حدی این سکوت را بشکند. در این مستند، گروهی از مردان کلینکیت (Tlingit) از شهر هونا در Hoonah آلاسکا که در جنگ ویتنام شرکت داشتند، در مورد تجربیات و سرگذشت خود از دوران جنگ و دوران پس از آن صحبت می کنند و از تغییراتی که این جنگ در زندگی و اجتماع محل زندگی آنها ایجاد کرده می گویند. در این فیلم مستند، با داستانی چند لایه از سرگذشت‌های متفاوتی ازمبارزه، بقا و بهبود سربازان آلاسکایی روبه‌رو می شویم.

سازنده این اثر سامانتا فارینلا Samantha Farinella است که برای اولین بار به شبه جزیره کینای Kenai رفته تا این مستند را به نمایش گذارد و امیدوار است که دیدن آن باعث شود مردم راجع به سرگذشت‌های مورد اشاره در آن به صحبت بنشینند. این فیلم در تاریخ 16 ژوئیه در منطقه هومر Homer نیز اکران شد.

شهر هونای آلاسکا دارای سابقه ای قابل توجه در خدمات نظامی است. در طول جنگ ویتنام، 28 نفر از این روستا که کلا 680 نفر سکنه داشت به خدمت اعزام شدند. از این تعداد 17 نفر به جبهه جنگ راه یافتند و یک نفر هم کشته شد. 16 نفر باقی مانده در حالی به جامعه خود بازگشتند که آن را مشغول عقاید نژادپرستانه، فقر و سوء مصرف مواد و فرهنگی از دست رفته یافتند.

سرگذشت این سربازان با همه سربازان و کهنه سربازان دیگر که از ایالت‌های مختلف آمریکا به این جنگ اعزام شده بودند فرق داشت؛ همانطور که تجربیات و سبک زندگی ماهیگیران، شکارچیان و بومیان آلاسکا که برای زنده ماندن این کارها را انجام می دهند، با دیگر نقاط متفاوت است. آنها وقتی به ویتنام حمله کردند مردمی را دیدند که مثل آنها زندگی می کردند، مثل آنها در روستاهایی زندگی می کردند که شغل اکثر مردم آنجا ماهیگیری بود و از خود می پرسیدند که اصلاً چرا باید با آنها درگیر جنگ شوند؟ آنها برای دولتی می جنگیدند و در ارتشی خدمت می کردند که ارزش‌های فرهنگی آنها را زیر پا گذاشته بود و اجازه نمی داد به زبان محلی خود صحبت کنند. از همه بدتر، از آنها انتظار داشتند که از توانایی‌های خود در شکار برای کشتن مردم و نجات در جبهۀ جنگ استفاده کنند. وقتی که این سربازان به آلاسکا برگشتند، دیدند که قوانین جدید ماهیگیری آنها را از سبک زندگی که قبلاً به آن عادت داشتند جدا می کرد.

 فارینلا در سال 2010 از سرگذشت بومیان منطقه هونای باخبر شد. داستان آنها را سونیا گری Sonya Gray که خود یک کلینکیتی و انسان‌شناس است و در آنجا به دنیا آمده برایش گفته بود. آنها از طریق یک دوست مشترک به هم معرفی شدند. گری یکی از تهیه کنندگان این فیلم و اولین رابط فرینلا با جامعه کلینکیت بوده است. خود فارینلا می گوید که این سرگذشت‌ها به نظرش بسیار جذاب آمده‌اند.

پوستر مستند «شکار در زمان جنگ» میراث تلینگیت هونا را با تجربه جنگ ویتنام در کنار هم آشتی می دهد.

داستان این مستند شامل لایه‌های مختلف و تفاوت‌های شخصی و فرهنگی افراد شرکت کننده در جنگ می شود. برای روایت داستان فیلم، فارینلا از عکس‌های قدیمی آلاسکا و ویتنام به همراه تصاویری که او به همراه گروه کوچک خود از منطقه هونا تهیه کردند استفاده کرد. در حقیقت این فیلم مجموعه‌ای از مصاحبه‌های رک و پوست کنده است.

در تهیه این فیلم مستند، فارینلا با بیش از ده کهنه سرباز و خانواده‌های آنها به مصاحبه نشست که همگی در این روستای جنوب شرقی آلاسکا بودند. وی این مصاحبه‌ها را از سال 2010 شروع کرد و بیشتر سرگذشت‌های فیلم از زبان خود راویان نقل می شود. او همچنین اصرار دارد که این فیلم اصلاً سیاسی نیست بلکه یک سرگذشت انسانی را در بر دارد که برای هر نوع بیننده‌ای حاوی پیامی است؛ چه بیننده محافظه کار باشد و یا لیبرال.

مصاحبه‌ها با فرهنگ مردم کلینکیت تطابق دارد. آنها بیشتر دانش و فرهنگ خود را به صورت شفاهی به نسل‌های بعدی منتقل می کنند. ساخت این فیلم مستند به گفته سازنده آن کمک خواهد کرد تا روستائیان این منطقه بهتر بتوانند خاطرات بخشی از تاریخ خود را،که با گذشت زمان به فراموشی سپرده خواهد شد، به خاطر داشته باشند. فارینلا رابطه خود را با روستائیان کلینکیت آرام و طبیعی توصیف می‌کند. او از نزدیک با جامعه هونا کار کرده و قصد دارد که نوار اصلی این مصاحبه‌ها را در این روستا باقی گذارد. علاقه مردم و رک بودن آنها برایش خیلی جالب بود: «همه واقعاً کمک کردند.»

در طول ساخت این فیلم او شاهد آن بود این پروژه تجربه‌ای ناراحت‌کننده برای همه کسانی بود که به نوعی در ساخت آن دخیل بودند. او می‌گوید: «ساخت این فیلم به آنها کمک می‌کند که کمی زخم‌های خود را التیام بخشند. این فیلم مردم این جامعه را به دور خود جمع کرد و درهای جدیدی باز کرد که در مورد مسائل مختلف با هم صحبت کنند.»

فارینلا امیدوار است که کهنه سربازان مناقشات خاورمیانه هم این مستند را مشاهده کنند. با دیدن این فیلم آنها می توانند با مصائب کهنه سربازانی که 40 سال زودتر از آنها تجربه جنگ را داشته اند آشنا شوند و بفهمند چگونه بوده و آنها برای برگشتن به خانه و کاشانه خود پس از سال‌ها دوری چه سختی‌هایی را متحمل شدند تا دوباره با جامعه خود اخت شوند و شرایط جدید زندگی را بپذیرند. فارینلا می گوید: «این مستند خیلی سنگین است... راست می‌گویم. این مردان خیلی از زندگی خود را در طول این جنگ باختند. بیشترشان توانستند از پس گذشته خود برآیند و خود را با جامعه جدید وقف دهند. آنها امروز زندگی سالمی دارند.»

او سال گذشته بخشی از فیلم خود را به مردم هونا نشان داد و تغییراتی در ساخت کل فیلم بر اساس بازخوردی که از آنها گرفت در نسخه نهایی اعمال کرد. یکی از تغییرات عنوان فیلم بود. نام قبلی آن قهرمانان هونا بود ولی روستائیان با این عنوان خیلی راحت نبودند. به نظرشان کاری که کردند قهرمانانه نبود. فارینلا عنوان جدید را به نوعی استعاری انتخاب کرده که قداست شکار سنتی را با کشتار انسان‌ها در دوران جنگ در کنار هم قرار می دهد. عکس العمل‌ها نسبت به اکران اولیه فیلم مثبت بوده است. او می گوید: «همه کهنه سربازان از دیدن فیلم لذت بردند.»

فارینلا در ماه مارس 2015 به آلاسکا برگشت و فیلم خود را در بندر آنکریج اکران کرد. در طول اکران فیلم، فارینلا با کتکین کلیچر Catkin Kilcher ملاقات کرد که از هومر آمده بود و از آن طریق قرار شد فیلم در سینمای هومر هم نمایش داده شود. مخاطب اصلی این فیلم کهنه سربازان و بومیان آلاسکا هستند. در این سفر فارینلا اثر خود را در مرکز میراث بومیان آلاسکا در آنکریج نیز به نمایش درآورد. از آنجایی که او به شدت به رواج دهان به دهان ایده‌ها اعتقاد دارد همه فعالیت‌های مربوط به توزیع و اشاعه فیلم را خود بر عهده گرفته است.

 فارینلا یک فیلمساز مستقل است که در شهر نیویورک زندگی می‌کند. او در تولید آثار تلویزیونی فعالیت داشته و تا کنون 6 مستند ساخته و 4 فیلمنامه کوتاه داشته است. یکی از آثار وی تاکنون در جمع فهرست نهایی داستان‌های کانون کارگردانان ساندنس Sundance Directors' Lab قرار گرفته است. وی به شدت به فیلمسازی علاقه‌مند است ولی این کار را برای کسی که منابع مالی محدودی دارد کاری بسیار دشوار توصیف می‌کند. تأمین مالی ساخت «شکار در زمان جنگ» از انواع کمک‌های مالی وکمک‌های جمعی صورت گرفت. در آلاسکا، بیشترین حمایت از سوی بنیاد رازموسون Rasmson و انجمن علوم انسانی آلاسکا Alaska Humanities Forum تأمین شد. آخرین اکران این فیلم تا این زمان در تاریخ 16 ژوئیه در سینمای شهر هومر صورت گرفت. بلیط تماشای فیلم 8 دلار برای افراد عادی و 6 دلار برای ارتشیان بود. در نهایت هم تماشاچیان از فارینلا و تعدادی از کهنه سربازان حاضر سؤالاتی را مطرح کردند و پاسخ خود را دریافت کردند.