استقبال از دهمین نشست

مجموعه مقالات دو نشست‌ سالانه تاریخ شفاهی ایران منتشر می‌شود

انجمن تاریخ شفاهی ایران گفتمان ساز شده است

گفتگو و تنظیم: سارا رشادی‌زاده

21 مرداد 1394

دکتر علی ططری، مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی، عضو انجمن تاریخ شفاهی و دبیر اجرایی نشست هفتم تاریخ شفاهی، در دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران ـ که با عنوان « تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی 57-1342» دی ماه امسال برگزار می‌شود ـ نیز به همراه حجت‌الاسلام سعید فخرزاده عهده‌دار سمت نمایندگی دبیران دهمین نشست و مدیریت اجرایی این همایش است. در حال حاضر مجموعه مقالات دو نشست هفتم و هشتم تاریخ شفاهی ایران به همت وی در دست انتشار است. ططری گفت: «به زودی مجموعه مقالات این دو نشست تاریخ شفاهی در 278 صفحه منتشر می‌شود.» گفت‌وگوی سایت تاریخ شفاهی ایران را با وی بخوانید.

باخبر شدیم مجموعه مقالات دو نشست هفتم و هشتم تاریخ شفاهی قرار است به زودی منتشر شود، درباره نحوه انتشار و علت تاخیر در انتشار این مقالات برایمان بگویید.

قصد داشتیم تا مجموعه مقالات دو نشست هفتم و هشتم تاریخ شفاهی را منتشر کنیم، اما تاکنون به دلایل متعددی، موفق به انتشار این مجموعه نشدیم. در ابتدا قرار بود تا این مجموعه مقالات از طریق مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر شود؛ اما جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان اعلام آمادگی نمود تا مسئولیت انتشار این مقالات را به عهده بگیرد. پس از  گذشت بیش از یک سال، یعنی اواخر سال 1393، جهاد دانشگاهی واحد دانشگاه اصفهان، با اعلام اینکه قادر به چاپ و انتشار مقالات نیست، این دو مجموعه را جهت انتشار، مجدداً برای ما ارسال کرد. مجموعه حاضر به دلیل این که ترکیبی از مقالات  دو نشست هفتم و هشتم است، نیازمند ویرایش مجدد بود. در این راستا ما از ابتدا شروع به تصحیح و صفحه بندی مقالات کردیم. در حال حاضر نیز کار آماده سازی این مقالات به مرحله نهایی رسیده و منتظر دریافت مجوز چاپ هستیم تا بتوانیم آن را از طریق انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس منتشر کنیم.

موضوع نشست هفتم تاریخ شفاهی چه بود؟ و چه محورهایی را در بر می‌گرفت؟

نشست هفتم تاریخ شفاهی با موضوع «تدوین در تاریخ شفاهی»، در تاریخ 11 بهمن سال 1390 به همت انجمن تاریخ شفاهی ایران و به میزبانی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در ساختمان مشروطه در این مجموعه برگزار شد. این نشست، با اهدافی همچون دانش افزایی در حوزه تاریخ شفاهی و کسب همکاری بیشتر مراکز فعال و پژوهشگران این حوزه برگزار شد. ما در این نشست سه محور عمده از جمله «ویرایش به معنای اعم و اخذ»، «برآیندها و کاربری» و «نقد» را تعیین کردیم که بحث «ویرایش به معنای اعم و اخص» شامل پیاده سازی، ویرایش، ساختار و زبان متن، «برآیندها و کاربری» با هدف توجه به خروجی‌ها و نظرداشت موازی بودن منابع تاریخ شفاهی و «نقد» با هدف بررسی موردی منابع مطرح شد.

در نشست هفتم تاریخ شفاهی چند مقاله به دبیرخانه نشست ارسال شد و در مجموع چند مقاله برگزیده شناخته شد؟

اوایل آبان همان سال فراخوان نشست هفتم را اعلام کردیم که تا پایان آذرماه به طول انجامید. در آن زمان، حدود 46 مقاله به دبیرخانه همایش هفتم ارسال شد که از این میان 23 مقاله دارای استانداردهای لازم شناخته شد. در ادامه داوری‌های نشست هفتم تاریخ شفاهی، از این تعداد 9 مقاله برگزیده و در همان نشست ارائه و قرار شد به صورت مجموعه مقالات نیز منتشر شود. لازم به ذکر است که کمیته داوری ما در نشست هفتم متشکل از مرتضی نورایی، علیرضا کمری، مرتضی رسولی‌پور، غلامرضا عزیزی و رحیم نیکبخت بود. در نشست هشتم نیز دکتر نورایی، دبیر جشنواره بود.

درباره نشست هشتم و تعداد مقالات برگزیده آن نیز توضیح دهید.

نشست هشتم تاریخ شفاهی با محوریت «آموزش در تاریخ شفاهی» در تاریخ سوم بهمن ماه سال 1391 و به میزبانی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان و در این شهر برگزار شد. در این نشست نیز 4 مقاله برگزیده شد که در مجموعه مقالات در دست انتشار و به همراه مقالات برگزیده نشست هفتم منتشر خواهد شد.

در حال حاضر کار آماده سازی مجموعه مقالات نشست هفتم و هشتم برای انتشار، به چه مرحله‌ای رسیده است؟

مجموعه مقالات نشست هفتم و هشتم تاریخ شفاهی در 287 صفحه گردآوری شده است که پیش بینی می‌کنیم آن را با حدود 500 نسخه شمارگان منتشر کنیم. البته ذکر این نکته ضروری است که پیش از این قرار بود تعداد مقالات بیشتر باشد، اما از آنجا که برخی از مقالات اصلاحیه خورد و از اصلاح برنگشت، همین تعداد برای چاپ آماده و ارائه خواهد شد. این مجموعه مقالات پس از تصویب ریاست کتابخانه مجلس، جهت انتشار به اداره انتشارات مجلس شورای اسلامی ارسال می‌شود.

در نشست‌های بعدی هم با مشکل انتشار مقالات مواجه شدید؟

در نشست نهم تاریخ شفاهی که در نیمه نخست بهمن 1392 با موضوع «ایثار و شهادت» و به میزبانی مرکز اسناد ایثارگران معاونت پژوهش و ایثارگران بنیاد شهید و امور ایثارگران برگزار شد، مجموعه مقالات برگزیده همزمان با برپایی این نشست به صورت کتاب منتشر شد. لازم به ذکر است که دبیر این نشست، علیرضا کمری بود.

مخاطبان این مقالات را چه کسانی تشکیل می‌دهند؟

علیرغم اینکه مخاطبان تاریخ شفاهی در گروه تاریخ تعریف شده، اما تنوع و تکثر بالایی در طیف مخاطبان ما وجود دارد . همچنین با نگاهی به مقاله‌نویسان نشست‌های گذشته، این امر برای ما محرز شده است که در سایر حوزه‌ها از جمله سیاست، معماری، اقتصاد، شهرسازی و... مخطبان متخصص بسیاری داریم. در سال‌های اخیر نیز اقبال به سمت تاریخ شفاهی در کشور زیاد شد، به گونه‌ای که در برپایی دهمین نشست که در سال جاری برگزار می‌شود، دو مرکز نسبت به برگزاری این نشست اظهار تمایل کردند.

درباره نشست دهم تاریخ شفاهی نیز توضیح دهید.

انجمن تاریخ شفاهی ایران با تجربه برگزاری موفق 9 نشست تاریخ شفاهی و همچنین تجربه برگزاری کارگاه‌های داخلی و خارجی، گفتمان ساز شده است. دهمین نشست تاریخ شفاهی با موضوع «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی» در دی ماه سال جاری و با میزبانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر برگزار می‌شود. فراخوان این نشست نیز پیش از این از طریق رسانه‌ها اعلام شده است و علاقه‌مندان تا 30 مرداد ماه سال جاری فرصت دارند تا مقالات خود را ارسال کنند. در این نشست من به همراه حجت‌الاسلام سعید فخرزاده عهده دار سمت دبیری اجرایی هستیم و آقای موسی حقانی نیز دبیر علمی دهمین نشست تاریخ شفاهی را بر عهده دارد.

 چشم انداز تاریخ شفاهی در ایران را چگونه می‌بینید؟

خوشبختانه ما هر ساله شاهد ورود بیشتر سازمان‌ها و مراکز به حوزه تاریخ شفاهی هستیم. به عنوان مثال، مرکز اسناد  مجلس شورای اسلامی در سال 1388 و به پیشنهاد من به صورت رسمی وارد مبحث تاریخ شفاهی شد. در یکی دو سال اخیر ما شاهد تحولاتی در تاریخ شفاهی سازمان‌های مختلف از جمله صنعت نفت و وزارت نفت بودیم. شرکت‌ها، معاونت‌ها و ادارات مختلف فعال در حوزه نفت هر یک به صورت جداگانه و مستقل به بحث تاریخ شفاهی می‌پردازند. علاوه بر این مؤسسات خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی زیادی نیز در این حوزه فعال شده و برای تدوین  و جمع آوری تاریخ شفاهی به ما مراجعه کرده‌اند.

اهمیت تاریخ شفاهی در چیست؟

متأسفانه یکی از مشکلات عدیده تاریخ شفاهی در کشور ما این است که اغلب ادارات دولتی و غیر دولتی آرشیو و بایگانی منظم ندارند؛ این باعث شده تا عمده مکاتبات و نوشته‌های روزمره ادارات به مرور زمان از بین برود و نگهداری نشود و یکی از راه‌های جبران آن استفاده از تاریخ شفاهی، از جمله خاطرات و مشاهدات است. ما در انجمن تاریخ شفاهی ایران تلاش داریم تا به وسیله برپایی نشست‌های تخصصی، آغازگر استانداردی معین از لحاظ علمی و نظری باشیم که بتوانیم ادبیات و روش علمی مشخصی را به عنوان الگو ایجاد کنیم. علاوه براین در این نشست‌های منظم سالیانه، هر سال به یک سازمان خاص می‌رویم و سعی داریم تا از این طریق به سود علمی دو سویه برسیم.

با توجه به این که در آستانه دهمین نشست تاریخ شفاهی قرار گرفته‌ایم، تاثیر این نشست‌ها را در مخاطبان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در دایره جامعه علمی مخاطبان انجمن تاریخ شفاهی، چند ده نفر پژوهشگر پرورش یافته که سعی می‌کنیم آن‌ها را در کنار خود حفظ  کنیم و در نشست‌های سالیانه از حضور آنان بهره ببریم. علاوه براین بسیاری از این پژوهشگران افرادی هستند که در سال‌های اخیر و در جریان نشست‌ها مقالات خود را برای ما ارسال کرده‌اند و امروز ما در انجام پژوهش‌های خود در مؤسسات مختلف از حضور آنان بهره می‌بریم. از هر سو نگاه کنیم اهمیت کار فراوان است؛ اما باز هم جدیت بیشتری می‌طلبد. در سال‌های اخیر نیز بحث تأسیس پژوهشکده تاریخ شفاهی در سازمان اسناد ملی جدی شده که امیدواریم این سازمان نیز به جمع ما بپیوندد و به عنوان یکی از بازوهای تاریخ شفاهی وارد میدان شود. البته با تمام تلاش‌ها و پیشروی‌های صورت گرفته، ما هنوز در گام‌های نخست هستیم و راه زیادی برای پیمودن در پیش داریم.

به عنوان سخن آخر، مشکلات تاریخ شفاهی را چگونه دسته بندی می‌کنید؟

متاسفانه هنوز موسسات و پژوهشگران ما تفاوتی بین خاطره نویسی و تاریخ شفاهی قائل نیستند. لازم است به این حوزه به صورت جدی‌تری نگریست و راه حل ما برای رفع این معضل، ایجاد استاندارد مشخص است. علاوه بر این یکی دیگر از مشکلات ما، وابستگی به مراکز دولتی در رابطه با کارهای پژوهشی است؛ چرا که انجمن تاریخ شفاهی ایران درآمدی ندارد و عملاً به بودجه و حمایت سازما‌های دولتی وابسته است. متأسفانه در این راستا نیز هر زمان که حمایت‌ها کم شود، در حوزه فرهنگ ضعیف‌تر می‌شویم. لازم است مؤسسات آموزشی و پژوهشی نیز در این زمینه قوی‌تر وارد میدان شوند.