خاطرات سردار یوسف فروتن

تهیه‌ آرم برای سپاه

به انتخاب: فائزه ساسانی‌خواه

18 اردیبهشت 1402

من به‌عنوان مسئول روابط عمومی نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مأمور انتخاب آرم برای سپاه بودم. تعدادی از دوستان که اهل ذوق و هنر بودند در این زمینه به من کمک کردند. از جمله به یکی از دوستان به نام عادل که کار طراحی می‌کرد گفتم: می‌خواهیم آرمی درست کنیم که روح نظامی و عقیدتی و جهان‌شمولی در آن جمع شده و پایه و اساس قرآنی داشته باشد، علاوه ‌بر این همبستگی و وحدت نیز در آن دیده شود. وی بعد از گذشت یک هفته سه آرم تهیه کرد که با کمی اصلاح یکی از آنها را پسندیدم. در این آرم «لا» به ‌کار رفته منبعث از «لااله‌الاالله» است که بیانگر دیدگاه و تفکر عقیدتی سپاه است؛ یعنی تفکر غیراسلامی و غیرقرآنی را قبول ندارد. در رأس هم آیه‌ قرآنی «و اعدوا لهم مااستطعتم من قوه» (و هر آنچه می‌توانید از نیرو فراهم کنید تا به‌وسیله‌ آن دشمنان خدا و خودتان را بترسانید) قرار دارد.

با توجه به معنی و مفهوم آیه‌ فوق، تقویت نیروها و تسلیحات نظامی در جهت پاسداری از دین خدا و آمادگی همه‌جانبه در برابر انواع تهدیدات، استنباط می‌شود که در واقع این آیه، سرلوحه و شعار اصلی و هویت ساختاری تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. دایره‌ بالای آرم نشانه‌ کره‌ زمین است. کره زمین نمادی از جهانی بودن و تأکیدی بر حضور بین‌المللی سپاه در عرصه‌های مختلف جهانی است. وجود این نماد گویای جهان‌شمول بودن راه و اعتقاد پاسداران انقلاب اسلامی است. شاخه‌ زیتون به‌کاررفته در آرم، سمبل و نشانه‌ صلح است. علت به‌کارگیری آن در این آرم این است که بدین‌وسیله نشان داده می‌شود که سپاه نهادی صلح‌طلب است. دست راست به‌کاررفته در آرم، نماد قدرت است. مشت گره شده با اسلحه نماد بارز مقاومت مسلحانه مردمی و به‌بیان‌دیگر گویای مجاهدت در راه خدا، ایستادگی و مقاومت مردمی برای دفاع از آرمان‌های اسلامی و انقلابی، و مبارزه علیه طاغوت‌های زمانه است. این نهاد، به جهت پاسداری و حفاظت از دین خدا و با در نظر گرفتن و مردمی بودن زیربنای تشکیل این نهاد مقدس، نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بر آن نهاده شده‌است. نام سپاه در اساس‌نامه‌ اصلی که در مجلس موجود است، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ثبت ‌شده است. اما چون سپاه محدود به ایران نمی‌شود، کلمه‌ ایران در آرم پیش‌بینی نشده است. سال 1357 که در پایین آرم ذکر شده سال تأسیس واحدهای سپاه (قبل‌از صدور فرمان امام^(ره) مبنی‌بر تشکیل سپاه در 2 اردیبهشت 1358 است.

زمان تصویب این آرم در مجلس عده‌ زیادی از نمایندگان گفتند که نام آن «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران» باشد، اما ما معتقد بودیم اسلام محدود به ایران نیست که برخی تأکید کردند که اگر چنین باشد یک بحث سیاسی مبنی‌بر این‌که سپاه به‌زور و مستقیم در همه‌جا دخالت می‌کند ایجاد می‌کند و مشکل‌ساز می‌شود. مدتی روی این موضوع بحث شد و در نهایت تصویب شد که در آرم «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» ولی در اساس‌نامه «ایران» نیز قید شده باشد. این آرم با حضور و دست‌خط دکتر بهشتی به تصویب رسید. در مورد اینکه آرم را کجای لباس بزنیم بحث مفصلی شد و استدلال‌هایی کردم که دوستان نیز پذیرفتند. گفتم: چون آرم آیه قرآن است بهتر است روی قلب یعنی سمت چپ بدن باشد بهتر است. تا اینکه رسماً اعلام شد که آرم باید سمت چپ و روی قلب نصب شود. فرم لباس‌های اولیه سپاه تفاوت‌هایی با لباس فعلی داشت؛ لباس‌های اولیه عادی‌تر و عمومی‌تر بود، بعدها بنابر استدلال دوستان اونیفورم سپاهی باید از حالت ساده بودن خارج شده و به‌صورت نظامی در بیاید. به‌ مرور زمان و با توجه به شرایط زمانی نوع لباس تغییر کرد. سرانجام دو نوع لباس برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تثبیت شد: یکی لباس کار یا رزم، دیگری لباس اونیفورمی و معمولی که در حال حاضر نیز پرسنل سپاه از آن استفاده می‌کنند.[1]