معرفی کتاب ما هم جنگیدیم

زهرا قاسمی

17 بهمن 1401

خاطرات دفاع مقدس، یکی از موضوع‌هایی است که در حوزه نشر، بسیار به آن پرداخته شده است. یکی از متولیان این کار، جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است که ذیل عنوان تاریخ شفاهی، به جمع‌آوری شفاهی این خاطرات همت کرده است. کتاب «ما هم جنگیدیم» پنجمین کتاب از مجموعه «پشتیبانی جنگ» و دوازدهمین کتاب از مجموعه «زنان انقلاب» نشر راه‌یار، وابسته به جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، است. روایت‌های این کتاب مربوط به فعالیت‌های زنان ملارد در پشتیبانی از جبهه‌های جنگ است.

محمدمهدی رحیمی، که به نظر می‌رسد آشنایی او با چند نفر از بانوان فعال ملارد مشوق او در جمع‌آوری خاطرات‌شان بوده، محقق کتاب است. تعداد مصاحبه‌شونده‌ها مشخص نیست اما روایت‌های 13 بانو در 66 قسمت منتشر شده است. ظاهراً تعداد مصاحبه‌شونده‌ها بیش از این بوده و نویسنده کتاب، نرجس توکلی لشکاجانی، روایت‌هایی که خط سیر داستانی داشته‌اند را انتخاب و با دسته‌بندی تاریخی، تدوین کرده است. زمان مصاحبه‌ها مشخص نیست اما متن مصاحبه‌ها اولین بار در سال 1395 در اختیار نویسنده قرار گرفته که به علت پراکندگی در آن زمان موفق به تدوین آن‌ها نشده است. مجدداً در سال 1399 نویسنده شروع به تدوین کرده و از دل 1000 صفحه متن، کتاب حاضر را تنظیم کرده است.

موضوع روایت‌های کتاب، در خصوص فعالیت‌های بانوان ملاردی در دوران جنگ است. این بانوان (جمیله ناکینی، خدیجه اسکندری، ربابه ارشادی، رقیه چراغی، ستاره طاهری، شمسی کندری، گلچین حسین‌آبادی، معصومه رسولی، معصومه شوربایی، ملوک عطاءالهی، منیر زاهدپناه، مهری حیدری مجد و مهین خمیس‌آبادی) اوقات زیادی برای تهیه مواد غذایی که بیشتر پخت نان بوده است، در کنار هم گذرانده‌اند. شمسی کندری، به شکلی رابط بانوان و جهاد سازندگی بوده و فعالیت‌ها را مدیریت می‌کرده است. خانه‌شان نیز مرکز انجام کارها بوده است.

کتاب دارای پیشگفتار ناشر، مقدمه نویسنده و مقدمه تاریخی است. نویسنده در مقدمه، شیوه کار و زمان آن را مشخص کرده است. مقدمه تاریخی هم مروری است بر تاریخ فرهنگی اجتماعی ملارد.

روایت بانوان، در 4 فصل جای گرفته است؛ فصل اول با عنوان قبل از انقلاب، بیشتر به بیان خاطراتی از فعالیت‌های آن‌ها در دوران قبل از انقلاب پرداخته است. 7 روایت در این فصل گنجانده شده‌اند.

فصل دوم با عنوان انقلاب و شروع جنگ، 10 روایت از بانوان در خصوص فعالیت‌های انقلابی و در آغاز جنگ است.

فصل سوم با عنوان شروع کار جهاد، 39 روایت دارد که پر حجم‌ترین بخش کتاب است. حال‌وهوای بانوان در انجام کارها، فعالیت‌های جانبی، شیوه انجام کارها و... از جمله موضوع‌هایی است که راویان به آن‌ها پرداخته‌اند.

فصل چهارم با عنوان امضای قطع‌نامه و پایان جنگ، با 9 روایت، بیشتر به پایان کار پشتیبانی و فعالیت‌های بانوان پس از جنگ پرداخته است.

متن بیشتر روایت‌ها، در حد یک یا دو صفحه است؛ روایت‌های کوتاهی که با وجود پیوسته نبودن، به یک موضوع پرداخته‌اند و توانسته‌اند تصویر خوبی از فضای بانوان در پشتیبانی جنگ در آن ایام ارائه دهند.

در پایان روایت‌های بانوان، بخش انتهایی کتاب با عنوان عکس‌ نوشته‌ها، به معرفی راویان به همراه تصویری از آن‌ها اختصاص یافته است. تعدادی از تصاویر نیز به روزهای جنگ و فعالیت بانوان اختصاص دارد که در جای خود تازگی دارند.

کتاب «ما هم جنگیدیم» در 216 صفحه در قطع رقعی توسط انتشارات راه‌یار در سال 1401 منتشر و در خرداد 1401 طی مراسمی در استان البرز رونمایی شده است.