کتاب ماه تاریخ و جغرافیا شماره 157

ضرورت پژوهش درباره سامانیان در کتاب ماه تاریخ و جغرافیا

شماره 157 «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» با رویکرد «تاریخ سامانیان» به کوشش موسسه خانه کتاب منتشر و در دسترس علاقه‌مندان تاریخ قرار گرفت. این ماهنامه تخصصی در این شماره به کاستی‌ها و ضرورت‌های پژوهش درباره سامانیان می‌پردازد.

سرسخن کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، «سامانیان: از ستایش تا پژوهش» نام دارد و نوشته دکتر علی غفرانی، استادیار دانشگاه فردوسی مشهد است که مروری بر کاستی‌ها و ضرورت‌های پژوهشی درباره سامانیان دارد.

غفرانی معتقد است که در پژوهش تاریخ سامانیان، این نکته شایان توجه است که اطلاعات دست اول درباره سامانیان و حوادث مربوط به دوران حاکمیت آنان، بسیار اندک است و حتی کتاب‌هایی همچون تاریخ بخارا، ترجمه تاریخ یمینی و زین‌الاخبار گردیزی نیز پس از سقوط سامانیان تألیف شده‌اند و در عین اختصار، از حب و بغض و دخل و تصرف به دور نمانده‌اند.

در بخش گفت ‌و گو، نشستی درباره کتاب «تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره سامانیان» تألیف دکتر سید ابوالقاسم برپا شده است. در این نشست بحث «عصر نوزایش ایرانی» در گفت‌وگو با دکتر سید ابوالقاسم فروزانی، دانشیار دانشگاه شیراز و دکتر حسن باستانی‌راد، استادیار دانشگاه شهید بهشتی مطرح شده است.

باستانی‌راد می‌گوید: امکان ندارد کسی بخواهد راجع به ادبیات، فرهنگ ایران بعد از اسلام و قلمروی فرهنگی تمدنی اسلام حرف بزند ولی راجع به سامانیان سخن نگوید و این، ضرورت انجام پژوهش‌های بیشتر را در این زمینه نشان می‌دهد.

فروزانی نیز معتقد است که حضور سامانیان در عرصه سیاسی، موازی بود با حضور قدرتمند آریایی‌ها و فارسی‌زبانان، بعد از این دوره، با هجوم‌های پی در پی مواجه شدیم. یعنی سامانیان مدافع عزت و استقلال ایرانیان بودند و این کار را به روش‌های گوناگونی انجام دادند.

در بخش نظرگاه، «مشروعیت و پایگاه اجتماعی سامانیان» اثر دکتر محمدرضا ناجی، «انقلاب اداری سامانیان» نوشته دکتر محمدرضا شهیدی‌پاک و «درآمدی بر سنخ‌شناسی منابع و مأخذ مطالعات تاریخ شهر در سده‌های میانه تاریخ ایران» اثر دکتر شهرام یوسفی‌فر بررسی شده است.

«اسلام در شرق ایران» نوشته رحیم شبانه، «بیهقی» اثر مسعود عرفانیان، «میراث مشترک» به قلم جعفر آقازاده و «روستاهای ایران» نوشته علی احمدی از بخش‌های کنکاش ماهنامه تخصصی کتاب ماه تاریخ و جغرافیاست.

در بخش بازتاب نیز «بنیان‌گذاران ایران نو» نوشته مرضیه سلیمانی، «شکوه ایران زمین» اثر حمید اشرفی خیرآبادی، «عصر طاهریان» به قلم علی سلطانی‌شایان، «معمای بیستون» نوشته ابراهیم بوچانی، «قم باستان» اثر شیرین عقیلی و «نشریه نهضت جنگل» اثر فریدون شایسته آمده است.

در بخش یادگارهای ماندگار کامران عاروان به بررسی «احکام عمادالسلطنه» می‌پردازد و فاطمه هاشمی نیز به «اسناد مازندان» اشاره می‌‌کند. عدالت عزت‌پور نیز در بخش تاریخ‌نگاران به ابن فندق، پرداخته است.

«فرهنگ سامانی» نوشته رضا مازنی، «گرته‌برداری ناکام» اثر انور خالندی، «کردهای ایرانی‌تبار» به قلم جعفر نوری، «نگاره‌های هخامنشی» اثر فاطمه عبداللهی، «پایگاه انقلاب» اثر یزدان نجفی، «اعتراف‌نامه» به قلم رقیه فراهانی‌فرد و «ژرفای تاریخ» نوشته فاطمه امیری پری در بخش پرتوهای تلاش آمده است.

همین ماه، کوتاه از تاریخ، رهاورد دیگران، پیشخوان تاریخ، نمایه و چکیده انگلیسی پایان‌بخش این ماهنامه تخصصی است.

شماره 157 کتاب ماه تاریخ و جغرافیا به سردبیری حبیب‌الله اسماعیلی همراه لوح فشرده فهرست کتاب‌های منتشر شده اردیبهشت 90 با بهای 1200 تومان به کوشش موسسه خانه کتاب منتشر شده است.