معرفی کتاب از دزفول تا سرچشمه

محیا حافظی

24 اردیبهشت 1402

کتاب از دزفول تا سرچشمه، روایت زندگی و مبارزات شهید حجت‌الاسلام سید محمدکاظم دانش به قلم غلامرضا درکتانیان است که در سال 1401 توسط انتشارات سوره مهر استان خوزستان؛ دفتر دزفول در 405 صفحه با قیمت 125 هزار تومان منتشر شده است.

روی جلد کتاب، تصویر شهید دانش با رنگ سبز ملایم و عنوان قرمز رنگ دیده می‌شود. صفحات کاهی‌رنگ و نوشته‌های دارای فاصله، اولین چیزی است که در ورق زدن کتاب به چشم می‌خورد. بیشتر متن کتاب، روایت آشنایان این شهید است. 

در این اثر به حیات فردی، اجتماعی و سیاسی شهید دانش در چند عرصه توجه شده است. سیدمحمدکاظم دانش در عرصه اجتماعی و سیاسی راه نیاکان خود را رفته است. او هم‌زمان با تحصیل در حوزه علمیه قم، در ساماندهی جلسات مذهبی جوانان دزفول نقش داشت. این جلسات مذهبی با محور تلاوت و تفسیر قرآن و سخنرانی مذهبی، کانونی برای تربیت جوانان انقلابی در خوزستان بود.

او با شروع نهضت امام خمینی، در مجالس و محافل سخنرانی می‌کرد. پس از اوج‌گیری نهضت در سال 1356 با حضور مستمر در خوزستان در هدایت جریان انقلاب اسلامی کوشید و بعد از پیروزی انقلاب از شخصیت‌های مؤثر در تثبیت نظام جمهوری اسلامی شد.

دوره مهم زندگی سیدمحمدکاظم دانش از پیروزی انقلاب آغاز و با واقعه هفتم تیر 1360 و با شهادت او خاتمه یافت. در این دوره وی در محرومیت‌زدایی از منطقه شوش و اندیمشک کوشید و تلاشهای او با حضور در مجلس شورای اسلامی دو چندان شد. با آغاز جنگ تحمیلی، خوزستان مورد هجوم ارتش بعث قرار گرفت. مسائل و مشکلات جنگ و همراهی نکردن ابوالحسن بنی‌صدر با نیروهای مردمی از یک سو و مسائل و مشکلات مردم جنگ‌زده و آواره خوزستان و موشک‌باران روزانه شهرهای مرزی از دغدغه‌های شهید دانش و مسئولان محلی و کشوری بود.

متن این پژوهش بر مبنای مصاحبه با انقلابیون منطقه، دوستان دوران تحصیل و تبلیغ، نزدیکان و خانواده شهید گرد آمده است. دسترسی به اسناد پرونده انفرادی شهید دانش در ساواک، موجب شد تا گزارش‌های دقیقی از سخنرانی‌های او و اقدمات ساواک ارائه شود. همچنین دست‌نوشته‌ها و یادداشت‌های سیدمحمدکاظم که به همت خانواده شهید در چهار پوشه گردآوری و نگه‌داری می‌شود مورد استفاده قرار گرفت.

این کتاب در 9 فصل تلاش دارد روایت نسبتاً جامعی از حیات فردی، علمی، اجتماعی و مبارزاتی شهید دانش ارائه دهد؛

 فصل اول به زندگینامه شهید دانش اختصاص یافته و مباحثی چون خاندان، معرفی پدر و پدربزرگ و خاندان مادری، مادر و ولادت او طرح شده است.

فصل دوم به بررسی تحصیلات سیدمحمدکاظم دانش در خوزستان و حوزه علمیه قم پرداخته است.

درفصل سوم به حیات علمی شهید دانش توجه و تلاش شده مقام علمی او تبیین شود؛ تدریس قرآن، وعظ و خطابه، آثار قلمی چاپ شده و نشده و همچنین معرفی استادان او در این فصل ارائه شده است.

خصوصیات و ویژگی‌های اخلاق فردی و اجتماعی شهد دانش در فصل چهارم به بحث گذاشته شده و شیوه برخورد او با مردم و تلاش برای حل مشکلات مردم محروم منطقه بررسی شده است.

در فصل پنجم مبارزات سیاسی و فرهنگی شهید دانش در نهضت امام خمینی بررسی می‌شود. از مباحث مطرح شده در این فصل می‌توان به ارتباط و همکاری با گروه‌های مبارز، ارتباط با نیروهای مذهبی ارتشی، مبارزه فرهنگی با مارکسیست‌ها و گروه‌های الحادی و همچنین فعالیت‌های فرهنگی همچون نمایشنامه‌نویسی اشاره کرد.

دوره تثبیت انقلاب اسلامی فصل ششم کتاب است. در این دوره نقش مهم سیدمحمدکاظم در مسیر انقلاب اسلامی در منطقه و برپایی نهادهای انقلابی بررسی شده است.

حضور و فعالیت‌های شهید دانش در مجلس شورای اسلامی در فصل هفتم بررسی شده است.

 در فصل هشتم، به نقش او در دفاع مقدس پرداخته شده است.

فصل آخر کتاب، با شهادت او به پایان می‌رسد.