"میشل فوکو" انقلاب ایران را روح تازه جهان میداند
علیاکبر کجباف، استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، در دومین نشست همایش "تاریخ نگاری انقلاب اسلامی" با اشاره به دیدگاههای میشل فوکو درباره انقلاب اسلامی ایران اظهار داشت: او با انقلاب ایران به صورت نزدیک آشنا بوده و درباره هیچ انقلابی به اندازه انقلاب اسلامی تحقیق نکرده و مطلب ننوشته است. فوکو، بر نقش برجسته روحانیت در انقلاب ایران تاکید میکند و این انقلاب را فرامدرن میخواند. به عقیده وی، مردم در آن به دنبال ایجاد تغییر در خویشتن خویش و حیات سیاسی و اجتماعی خود هستند و انقلاب ایران، روح یک جهان بیروح است، روحی تازه که در کالبد جهان دمیده شده است.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دومین نشست همایش "تاریخنگاری انقلاب اسلامی"، بعدازظهر امروز (ششم اردیبهشت) با یاد و نام مرحوم مهدی مهرعلیزاده، محقق و تاریخنگار و با حضور رحیم نیکبخت، ابوالفضل حسن آبادی و صدر واثقی به عنوان هیات رئیسه نشست، در تالار سوره حوزه هنری تهران برگزار شد.
در آغاز این برنامه، مرتضی دهقاننژاد، استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان، مقاله خود را با عنوان "تاریخنگاری اقتصادی با تکیه بر عقبماندگی" قرائت کرد.
وی در این مقاله به بررسی نقش اقتصاد در وقوع انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: دغدغههای اقتصادی، یکی از مهمترین عوامل موثر بر انقلاب است. وجود احساس محرومیت در کشورها، باعث ایجاد تحرکات انقلابی میشود. اگر دولتها در چنین شرایطی، توانایی ایجاد ارتباط با جامعه را نداشته باشند و از امکانات موجود بهره نبرند، قطعا" درگیر اعتراضات داخلی خواهند شد.
دهقاننژاد در ادامه تاکید کرد: متاسفانه تاکنون، تاثیر اقتصاد بر انقلاب اسلامی به صورت تخصصی بررسی و تحلیل نشده است. در صورتیکه نظام سرمایهداری از دوران مشروطه تا پیش از انقلاب اسلامی بر ایران حاکم بود، روحانیت در مقابل آن ایستادگی و خطاهای اقتصادی حکومت پهلوی را گوشزد کرد.
این محقق تاریخی، خاطر نشان کرد: در اوج درگیریهای انقلاب، کتابهای متعددی درباره نظامهای اقتصادی توسط شخصیتهایی مانند شهید مطهری تدوین و منتشر شد. اما این روند، پس از انقلاب اسلامی از تب و تاب افتاد.
در ادامه این نشست، مقاله "تاریخنگاری انقلاب اسلامی و میشل فوکو" توسط علیاکبر کجباف، استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان ارائه شد.
وی در این مقاله، دیدگاههای میشل فوکو درباره انقلاب اسلامی ایران را بررسی و تحلیل کرده است.
کجباف، با تاکید بر چند جانبه بودن تاریخنگری و تاریخنگاری اظهار داشت: میشل فوکو، فیلسوف، زبانشناس و تاریخنگار بود. وی اسناد را در قالب تاریخ نظامهای فکری مطرح کرده است. به همین دلیل، منتقدان، او را "آفت مزارع تاریخ" و "بتشکن تاریخ" میدانند.
وی افزود: میشل فوکو، در زمان وقوع حادثه 17 شهریور سال 1357 به قم رفت و با شخصیتهایی دیدار و گفتوگو کرد. همچنین چندین مصاحبه با امامخمینی(ره) و یاران ایشان در پاریس داشته است. در واقع او با انقلاب ایران به صورت نزدیک آشنا بوده است.
استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان تاکید کرد: میشل فوکو، درباره هیچ انقلابی به اندازه انقلاب اسلامی تحقیق نکرده و مطلب ننوشته است. این آثار، بر مبنای مشاهدات و گفتوگوهای او با شخصیتهای ایرانی شکل گرفته است.
علیاکبر کجباف در ادامه تصریح کرد: فوکو، بر نقش برجسته روحانیت در انقلاب ایران تاکید میکند و این انقلاب را فرامدرن میخواند. به عقیده وی، مردم در آن به دنبال ایجاد تغییر در خویشتن خویش و حیات سیاسی و اجتماعی خود هستند. میشل فوکو همچنین از همراهی و همدلی روشنفکران و روحانیون، به عنوان یکی از پارادوکسهای بیشمار انقلاب اسلامی یاد میکند.
وی در ادامه یادآور شد: به نظر میشل فوکو انقلاب ایران، روح یک جهان بیروح است، روحی تازه که در کالبد جهان دمیده شده است.
علیاکبر کجباف در پایان سخنانش گفت: میشل فوکو بر این اصل تاکید دارد که در چنین حکومتی، قدرت از آن مردمی است که به اسلام معتقدند و قدرت، در درون لایههای جامعه و از پایین به بالا، یعنی بر اساس اراده جمعی است.
سومین و آخرین مقاله از دومین نشست "تاریخنگاری انقلاب اسلامی"، با عنوان "آسیبشناسی تاریخنگاری انقلاب اسلامی" اثر علی ططری، مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی و فاطمه ترکچی، نویسنده قرائت شد.
این زوج محقق در مقاله خود به بررسی و آسیبشناسی آثار منتشر شده در خارج از کشور با موضوع انقلاب اسلامی پرداختهاند و محققان داخلی را به تحلیل و بررسی این آثار دعوت کردهاند.
علی ططری، در آغاز سخنانش گفت: آسیبشناسی حوزه تاریخ انقلاب به بررسی چیستی و چگونگی وارونه جلوه دادن وقایع و خاطرات منتشر شده در خارج از کشور میپردازد.
وی با اشاره به استفاده گسترده محققان از این آثار افزود: برخی از کتابهای خاطرات و آثار پژوهشی تاریخی چاپ شده در خارج از کشور، بیشترین حجم مراجعه را به خود اختصاص دادهاند. بخشی از این مجموعه خاطرات، به زوایای مهم تاریخ انقلاب نپرداختهاند و سعی در پاک کردن تیرگیهای دوران پهلوی دارند. نویسندگان این آثار، با غرضوزری و بر اساس اهداف خود، این کتابها را نوشتهاند.
مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی، در ادامه درباره کتابهای تاریخی ـ پژوهشی خارجی تصریح کرد: مولفان این آثار، انقلاب اسلامی را در قالب نظریهها و چارچوبهای غربی مورد بررسی قرار میدهند و به همین دلیل، بیشتر این کتابها تک بُعدی هستند.
ططری بر جایگاه فرهنگی ایران تاکید و خاطرنشان کرد: نویسندگان خارجی، انقلاب اسلامی را با انقلابهای روسیه و چین مقایسه میکنند، در حالیکه فرهنگ و ریشه انقلاب ایران، کاملا" متفاوت است.
وی در پایان، بررسی علمی و نقادانه اینگونه آثار را وظیفه پژوهشگران ایرانی دانست و گفت: انقلاب ایران، با تکیه بر اسلام پیروز شده است. بنابراین، اگر محققی از جنبههای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران آگاهی نداشته باشد، توانایی بررسی و نقد آثار منتشر شده در خارج از کشور را هم ندارد.
همایش دو روزه "تاریخنگاری انقلاب اسلامی"، به همت موسسه خانه کتاب، صبح امروز (ششم اردیبهشت ماه) در تالار سوره حوزه هنری آغاز شده و تا عصر فردا ادامه دارد.
6 اردیبهشت 1388 ساعت 17:43
گزارشگر : مریم اسدی جعفری
آدرس مطلب: http://www.ibna.ir/vdcenp8x.jh8vxi9bbj.html
تعداد بازدید: 7549