اهمیت تاریخ‏آموزی و تاریخ‏نگاری

دکتر جلیل عرفان‌منش: شاید نتوان هیچ عرصه‌ای را به اندازه تاریخ و آنچه مربوط به آن می‌شود- یعنی تاریخ‌نویسی، تاریخ خوانی و نقد تاریخی- عرصه تحریف‌ها و درآمیختن راست و دروغ‌ها دانست. از این حیث چه بسا یک تاریخ‌نگار رخدادی تاریخی را چنان آشفته و مشوش سازد که از اصل آن فرسخ‌ها دور باشد و بی‌تردید این امر، تاریخ خوانی و به پیرو آن فهم تاریخ را دچار اشکال سازد.

نفت و سلطه (پیامدهای تاریخی متأثر از نفت در ایران)

کودتای 1299 رضاشاه، کودتای 1332 محمدرضاشاه که اولی با دخالت انگلستان و دومی با دخالت انگلستان و آمریکا انجام گرفت، در راستای تأمین منافع این کشورها از منابع نفتی ایران بود. اگر اولی امتیاز دارسی را به قرارداد نفت 1312 تبدیل کرد و برای سلطه­ی انگلستان به منابع نفت ایران، از نظر حقوق بین­المللی دوام و مشروعیت بخشید، در قرارداد کنسرسیوم نفت ایران، که پس از کودتای 28 مرداد 1332 انجام گرفت، منابع نفت ایران میان کشورهای انگلستان (40 درصد)، آمریکا (40 درصد) هلند (شرکت شل: 14 درصد) و شرکت فرانسوی نفت (6 درصد) تقسیم شد.

تحولات تاریخی متاثر از نفت در خاورمیانه

پیدایش نفت در منطقه خاورمیانه که در آغاز نیز ایران شاهد آن بود، باعث ایجاد دگرگونی‌های بزرگ داخلی و خارجی در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شد. به‌گونه‌ای که اگر پیدایش نفت در خاورمیانه مطرح نبود، این منطقه جایگاه بین‌المللی و استراتژیک کنونی را پیدا نمی‌کرد و اصولاً روند رویدادهای داخلی و خارجی در آن به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد.

مرورى بر تاریخنگارى معاصر و لزوم توجه به تاریخ شفاهى

تاریخنگارى معاصر ایران از یکصد سال پیش تاکنون از چند نحله و مکتب متأثر بوده که عمده‏ترین آنها تاریخنگارى مبتنى بر«نگرش مستشرقین»، تاریخنگارى مبتنى بر«نگرش مارکسیستى» و تاریخنگارى مبتنى بر«نظریه توطئه» مى‏باشد.«ویژگیهاى تاریخ شفاهى و اعتبار آن به عنوان شواهد تاریخ»،«ضبط صدا» و «کارکردهاى تاریخ شفاهى» موضوعات دیگرى است که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.

آرشیو در سفرنامه‌های ایرانی دورة قاجار(از ابتدای قاجار تا مشروطه)

واژة آرشیو، از جملة کلماتی است که در اثر مراودات ایرانیان با کشورهای اروپائی متداول شد. بنابراین آگاهی از جنبه‌های مختلف طرح آن در مطالعات آرشیوی، اهمیتی بسزا دارد. سفرنامه‌های ایرانی، از جملة منابعی است که آگاهی‌های اولیة ایرانیان را دربارة پدیده‌های نوظهور انعکاس می‌دهد. از این رو، در بررسی آرشیو نیز شایان توجه هستند.

تداوم «من»های تاریخی

دکتر شروین وکیلی: متن کنونی را باید تلاشی دانست برای تحقق طرحِ دستیابی به یک تاریخ جدید و روزآمدِ ایرانی! نه به‌عنوان زیرشاخه‌ای از تاریخ‌های مدرن مرسوم، که آن رونوشتی و جمع‌بندی‌ای از آرای معمولا ساده‌انگارانه غیرایرانیان است و نه به مثابه ابزاری ایدئولوژیک برای اثبات برتری نژاد و دودمان و فرهنگ و آیین خاص، که این یک نیز جز شعبده قانعان به اندک و جعبه ابزارِ حقه‌بازی سیاست‌بازان نیست.

تحولات خاورمیانه و نفت

می­دانیم مباحثی مثل کودتای بیست و هشتم سی و دو در ایران یا مسائلی مثل کودتاهای پی در پی در عراق با موضوع نفت ارتباطی تنگاتنگ دارند، اما من در این گفت­وگو تلاش می کنم نکاتی را مطرح نمایم که تاکنون یا گفته نشده­اند یا بر آن‌ها تأکیدی صورت نگرفته است.

«فرهنگ شفاهی» و «تاریخ شفاهی»در اسلام و ایران

در برخی مقالات و مصاحبه هایی که در مطبوعات ایران درباره پیشینه و تاریخچه «تاریخ شفاهی» منتشر شده، چنین ادعا می شود که پدیده ایی به نام «تاریخ شفاهی» امر تازه و نوینی نیست و ریشه در گذشته های دور دارد و خصوصاً در جهان اسلام و ایران، «در سنت تاریخ نویسی»، امری رایج و شایع بوده است.

آسیب شناسی تاریخ شفاهی

تا آنجا که به تاریخ و تمدنهای گذشته دور مربوط می شود و براساس مذاهب ، نمادها و آئین نامه ها و ارزشهای مذهبی و افتخارات و خاطرات جوانمردی، اصل و ریشه ها شکل گرفته است. پاس داشت پیروزیها با بوجود آمدن قلعه ها و برگرد آن شهرها یا مساجد و محله های میدانی و کنیسه و کلیسا و گاهی بر محور تندیس قهرمانی بر مزار طبیبی و گاهی حتی گرداگرد جادوگری یا ریش سفیدی خودنمائی می کند

مأخذشناسی روش‌های پژوهش در تاریخ

روش یا روش‌های پژوهش، از موضوعات مهم و تأثیرگذار در همه‌ی علوم به شمار می‌رود. هر جست‌وجوی علمی منظم و هدفمند نیازمند روش (method) است. بنابراین از زمان تکوین هر علمی، مسأله روش تحقیق در آن مورد توجه قرار گرفته است.تأمل در روش‌های پژوهش در علوم انسانی نیز همانند دیگر علوم، از نکاتی بوده که ذهن اندیشمندان این حوزه‌ی علمی را به خود معطوف کرده است.