توجه بیش از پیش به تاریخ شفاهی در سازمان‌ها
مریم اسدی جعفری
07 شهریور 1397
خبرگزاری‌ها و وب‌سایت‌های خبری در طول مرداد 1397، سبک و سیاق تازه‌ای از گزارش‌نویسی را در پیش گرفتند؛ به نحوی که سالروز درگذشت شخصیت‌های برجسته و سالگرد وقایع مهم تاریخی، بهانه‌ای برای انتشار روایت‌های شفاهی شاهدان عینی شده است. همچنین نشست‌های مسئولان حوزه تاریخ شفاهی در سازمان‌های دولتی و نیمه‌خصوصی، نقد و رونمایی کتاب‌های جدید این عرصه، در صدر اخبار فرهنگی و ادبی قرار گرفتند.
*دویست‌ونودوسومین برنامه از سلسله برنامه‌های شب خاطره دفاع مقدس چهارم مرداد در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد. در این مراسم داوود امیریان، حسنعلی دروکی و حمید جهانگیر فیض‌آبادی به بیان خاطرات خود از دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران پرداختند.
*دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین‌نیوز، بخش‌هایی از پروژه تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری شامل مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور را منتشر کرد.
*ثبت‌نام دوره آموزشی تربیت پژوهشگر تاریخ شفاهی، از سوی دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی خراسان رضوی آغاز و تا 15 مرداد ادامه یافت. سرفصل‌های دوره شامل معرفی تاریخ شفاهی و کارکردهای آن، آموزش فنون مصاحبه و مصاحبه‌گری، شیوه یک مصاحبه خوب و مروری بر تاریخ معاصر از پهلوی اول و دوم تا انقلاب اسلامی است. این دوره از نیمه مرداد در حسینیه هنر مشهد برگزار شده است.
*امین مرادی، رئیس حوزه هنری استان کردستان در دیدار با رئیس و اعضای کانون بازنشستگان این استان، بازنشستگان را گنجینه ملی و سرمایه معنوی خواند و از آمادگی حوزه هنری برای ثبت خاطرات و تجربیات آن‌ها خبر داد. وی اظهار داشت: «قصد داریم، خاطرات و تجربیات بازنشستگان را در قالب تاریخ شفاهی هنرمندان، پیشکسوتان و افراد تأثیرگذار جامعه گردآوری کنیم.»
*امیر سرتیپ خلبان احمد مهرنیا از زیرِ چاپ رفتنِ چهار جلد از مجموعه پنج جلدی «ستاره‌های نبرد هوایی» خبر داد و گفت: «کتاب خلبان بی‌‌پروا شامل خاطرات امیرسرتیپ خلبان محمدجعفر وارسته نیز آماده انتشار است.»
*سید مرتضی حسینی، مدیرکل امور هنری بنیاد شهید و امور ایثارگران تاکید کرد: «هم اسناد و مدارک مربوط به والدین شهدا جمع‌آوری می‌شود و هم زمینه تولید و پخش این خاطرات فراهم خواهد شد. اداره کل حوزه اسناد، تهیه فیلم از خاطرات خانواده شهدا را در دستور کار دارد؛ به این ترتیب که اسناد و آثار را جمع‌آوری می‌کند و اداره کل امور هنری نیز تولید و پخش فیلم این خاطرات را برعهده دارد.»
*بهمن فرمان‌آرا، کارگردان سینما گفت: «نشر چشمه، کتابی در دست انتشار دارد که حاصل جلسات متعدد مصاحبه محسن آزرم با من درباره زندگی، آثار و نگاهم به هستی و جهان پیرامونم است. اسم این کتاب را خودِ من «هفتادوپنج سالِ اول» گذاشته‌ام.»
*انتشارات سوره مهر کتاب «خاطرات سفیر» نوشته نیلوفر شادمهری را با قابلیت تکنولوژی واقعیت افزوده تولید کرد. واقعیت افزوده، این امکان را به مخاطب می‌دهد که با افزوده شدن اطلاعات دیجیتال در قالب‌هایی چون متن، تصویر، صدا، ویدئو و دیگر اشکال ذهنی، درک او از فضای اثر بیشتر شود.
*موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) تاکنون بیش از 40 اثر در حوزه تاریخ شفاهی و تاریخ محلی منتشر کرده که از جمله آن‌ها می‌توان به «خاطرات خادمان و پاسداران»، «خاطرات دکتر صادق طباطبایی» و «خاطرات سال‌های نجف» اشاره کرد. تاکنون 6هزار ساعت مصاحبه از خاطرات یاران امام(ره)، مبارزین و شخصیت‌های سیاسی در قالب مصاحبه‌های صوتی و تصویری، در تهران و مراکز استان‌ها ضبط شده است.
*تاریخ شفاهی انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، با همکاری پژوهشکده اسناد سازمان کتابخانه ملی تدوین می‌شود. این طرح توسط رضا بگلو، مسئول کمیته انتشارات و محمد زره‌ساز، مسئول کمیته پژوهش انجمن پیشنهاد شده و در تابستان سال جاری اجرا خواهد شد.
*غلامرضا عزیزی، رئیس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی از اتمام پروژه تاریخ شفاهی پهلوی دوم خبر داد و افزود: «کار نگارش این مجموعه که بیش از 50 جلد است، به اتمام رسیده و تحویل سازمان اسناد و کتابخانه ملی شده است. همچنین به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، چهار جلد از کتاب‌های مرتبط با تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی منتشر و رونمایی خواهد شد.»
*تاریخ شفاهی لحاف‌دوزی در تربت حیدریه در قالب متنی در خبرگزاری ایرنا مطرح شد.
*اصغر فردی شاعر، ادیب و پژوهشگر تبریزی، 15 مرداد در ۵۵ سالگی بر اثر ایست قلبی درگذشت. او از شاگردان مخصوص محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار) بود. خبرگزاری تسنیم به همین مناسبت، بخش‌هایی از خاطرات او از استاد شهریار را بازنشر کرد.
*محسن شجاعی، نحوه شهادت سپهبد قرنی را در کتاب «مرزبان؛ زندگی‌نامه شهید قرنی» روایت کرده است.
*هوشنگ ابتهاج متخلص به «سایه» در کتاب «پیر پرنیان‌اندیش»، خاطراتی از کودتای 28 مرداد 1332 مطرح کرده و همچنین نکاتی پیرامون محمد مصدق و اشتباهاتش در تعامل با کشورهای غربی بازگو کرده است.
**مرتضی رسولی‌پور، رئیس بخش تاریخ شفاهی موسسه مطالعات تاریخ معاصر در یادداشتی می‌گوید: «پس از برگشتن ورق به نفع دولت مصدق بازی‌های پنهانی برای سناریوی کودتا آغاز شد. بنابراین برای واکاوی علل رخ دادن کودتای 28 مرداد باید رویدادهای قیام سی‌ام تیر به بعد را موشکافانه ورق زد.» حسین دهباشی، مستندساز هم درباره مطالعه تاریخی درباره کودتای ۲۸ مرداد و میزان منابع موجود درباره آن گفت: «چه طرفداران حکومت شاه، نهضت ملی نفت، آیت‌الله کاشانی، چه مخالفان دکتر مصدق یا حتی گروه‌های چپ که با هر دو طرف ماجرا بد بودند، همه قرائت خودشان را از این واقعه داشته‌اند. حتی در طرف دیگر ماجرا که حزب زحمت‌کشانِ بقایی و ملکی و یا روشنفکرانی چون جلال آل احمد قرار داشتند هم همین‌طور بودند. در واقع در زمینه حادثه تاریخی ۲۸ مرداد، ما به‌جای اینکه بیشتر با تولید سند روبرو باشیم، با تولید مطالبی روبرو هستیم که بازخوانی آن واقعه با قرائت این گروه‌های مختلف‌اند.»
*از کتاب «خداحافظ سالار» شامل خاطرات همسر سردار شهید حسین همدانی و نوشته حمید حسام، در دهمین دوره پویش مطالعاتی روشنا بیش از 35 هزار جلد توزیع شد.
*پیمان شیخی از انتشار دومین جلد مجموعه «خاطره‌بازی با پیشکسوتان تئاتر» با همکاری نشر غنچه خبر داد و گفت: «از سال 1375 درباره تهران قدیم پژوهش می‌کنم و از سال ۸۳ هم تحقیقاتم را روی تئاتر تهران قدیم آغاز کردم.»
*حجت‌الله ناصرپور، مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس لرستان از ثبت تاریخ شفاهی امیرتقی دریکوند، فرمانده قرارگاه عملیاتی لشکر ۸۴ خرم‌آباد خبر داد.
*«نقش بهداری سپاه و پزشکان در هشت سال دفاع مقدس» عنوان پروژه جدید تاریخ شفاهی رسته‌های تخصصی غیر نظامی در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که دکتر سید مسعود خاتمی راوی و دکتر محمدرضا باقری مجری آن هستند.
*مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، طرح «تاریخ شفاهی تبلیغات جبهه و جنگ» از زبان سردار علیرضا مزینانی را آغاز کرد.
*سالم حسین‌زاده، سرپرست اداره اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: «119 نفر از آزادگان طی مصاحبه‌های شفاهی، خاطرات خود از دوران اسارت و هشت سال دفاع مقدس را در مرکز اسناد آستان قدس رضوی ثبت کردند. در این طرح 350 ساعت مصاحبه با 119 آزاده و ایثارگر هشت سال دفاع مقدس تهیه شده است.»
*مجید رستگار، کارگردان و مستندساز درباره کار جدیدش با عنوان «عابدان کهنز» گفت: «ایده اولیه ساخت این مستند به پروژه نگارش کتابی درباره شهید مدافع حرم، مصطفی صدرزاده، توسط بخش تاریخ شفاهی دفتر مطالعات فرهنگی انقلاب اسلامی برمی‌گردد که حدود ۸ ماه برای این کار وقت گذاشته بودند. به همین خاطر بعد از اینکه با تولید این مستند موافقت کردم با مجموعه عظیمی از صدها ساعت تحقیق و کتاب رو‌به‌رو شدم. در بررسی این منابع با مسجد امیرالمومنین(ع) آشنا شدم که به نظرم از تمام اطلاعات این پروژه تاریخ شفاهی، مهم‌تر و با ارزش‌تر بود.»
*آیین رونمایی از کتاب «رقص خاکریز» نوشته محسن صیفی و حمید حسام، شامل روایت سردار جعفر مظاهری از عملیات رمضان با محوریت سرداران شهید علیرضا حاجی‌بابایی و حبیب‌الله مظاهری، پنجم مرداد برگزار شد.
*مراسم رونمایی از کتاب‌های «تمنای بی‌خزان» زندگی‌نامه شهید مدافع حرم مهدی حسینی و «مثل عابس» زندگی‌نامه شهید حمید حاج ملاحسین، فرمانده گردان حبیب‌بن‌مظاهر از جدیدترین کتاب‌های نشر ۲۷بعثت، هفتم مرداد در مرکز تبادل کتاب تهران برگزار شد.
*کتاب «حوالی روشن صدا» اثر حسین قرایی که با محوریت زمانه و زندگی حسین اسرافیلی، شاعر نوشته شده، هشتم مرداد رونمایی شد. مصطفی محدثی‌خراسانی در این جلسه رونمایی از این کتاب گفت: «قرایی از چند سال پیش شروع به گردآوری تاریخ شفاهی چهره‌های مختلف کرده که جای تحسین دارد. به اعتقاد من جای چنین کتاب‌هایی در گستره فرهنگ و ادبیات معاصر، مخصوصاً ادبیات انقلاب به شدت خالی بود.»
*آیین رونمایی از کتاب «مسیح در قصر» نهم مرداد در تالار فرهنگ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد. این اثر نوشته مهسا جزینی و شامل خاطرات سرتیپ علی اصغر کورنگی، رئیس سابق زندان قصر است.
*آیین نکوداشت داریوش اسدزاده، یازدهم مرداد در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار و در حاشیه این مراسم از دو کتاب «خاطرات تهران به روایت داریوش اسدزاده» و «در بیابان سحر فرا می‌رسد، کسی این را می‌داند...» به قلم نسیم خلیلی رونمایی شد. اسدزاده در این مراسم گفت: «من خاطرات و گفتنی‌های بسیاری درباره فرهنگ و هنر و تهران دارم. کتاب «خاطرات تهران» آخرین کتاب من، دربرگیرنده خاطرات سال‌های ۱۳۲۳ و ۱۳۲۴ است، زمانی که متفقین وارد ایران و تهران شدند.»
*آیین رونمایی از کتاب «الف لام خمینی» نوشته هدایت‌الله بهبودی ۲۲ مرداد به همت مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد.
*مراسم رونمایی از کتاب «جندی مکلف» خاطرات دوران اسارت حسین اصغری و نوشته محسن صالحی‌خواه 25 مرداد در فرهنگسرای ابن‌سینا برگزار شد.
*کتاب «شاهرگی برای حریم» با محوریت زندگی شهید مدافع حرم حمیدرضا اسداللهی، 28 مرداد به همت انتشارات روایت فتح، در سالن همایش‌های شرکت پخش فرآورده های نفتی رونمایی شد.
*آیین رونمایی از مستند «رویای مرجان» و کتاب «کعبه بوی بهشت می‌دهد» که به زندگی شهید مرجان نازقلیچی، فرماندار اسبق بندر ترکمن و از شهدای فاجعه منا پرداخته، 28 مرداد در مجتمع فرهنگی اسوه برگزار شد. اعظم‌سادات حسینی نویسنده کتاب اظهار داشت: «برای نگارش این کتاب حدود ۳۵ ساعت مصاحبه انجام گرفت و حدود ۹ ماه کار پیاده‌سازی، تدوین و نگارش اثر طول کشید.»
*مراسم رونمایی از کتاب‌های «خاکستر ققنوس» و «شاعر دشت و هور» شامل روایت‌هایی از زندگی سرداران شهید محمد مرادی گرکانی و اصغر انصاری، شهدای یگان اطلاعات و عملیات لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله(ص) 28 مرداد در مرکز تبادل کتاب برگزار شد.
*آیین افتتاح ویترین اختصاصی فیلم کوتاه، 29 مرداد همزمان با اختتامیه نهمین جشن مستقل فیلم کوتاه ایران در موزه سینما برگزار شد. علیرضا قاسم‌خان، مدیرعامل موزه سینمای ایران در این مراسم گفت: «فیلم کوتاه همیشه با ایده‌های خلاقی همراه است. با این حال بحث و تحقیقات راجع به فیلم کوتاه بسیار کم انجام شده است. به همین دلیل می‌خواهم مژده دهم که پروژه ضبط تاریخ شفاهی فیلم کوتاه نیز آغاز خواهد شد و در آینده نزدیک از تمام دست‌اندرکاران فیلم کوتاه درخواست خواهیم کرد تا برای ثبت تاریخ شفاهی ما را همراهی کنند.»
*اولین مصاحبه از سلسله گفت‌وگوهای تاریخ شفاهی نشر کودک و نوجوان به نادر قدیانی اختصاص یافت.
*کتاب «سردار سوادکوهی؛ سرگذشت اسماعیل خان امیر موید باوند» توسط نویسنده کتاب، مصطفی نوری معرفی شد. وی از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی با بازماندگان و شاهدان عینی ماجراهای مطرح در کتاب، در تدوین این اثر استفاده کرده است.
*کتاب «تو برادر من نیستی» شامل خاطرات شهید مدافع حرم محمد تاج‌بخش، به کوشش صادق عباسی ولدی و توسط انتشارات شهید کاظمی روانه بازار شد.
*کتاب «تا بهشت» شامل مجموعه‌ای از خاطرات شفاهی انقلاب اسلامی از منطقه رودبار دامغان، شهرهای دیباج، کلاته رودبار و روستاهای آستانه، آهوانو و تویه رودبار، توسط محمدمهدی عبدالله‌زاده تدوین و به همت دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری استان سمنان منتشر شد.
*امین مرادی، رئیس حوزه هنری کردستان، با رئیس و اعضای کانون بازنشستگان استان دیدار کرد. وی در بخشی از این نشست گفت: «قصد داریم در حوزه هنری استان تاریخ شفاهی هنرمندان، پیشکسوتان و افراد تأثیرگذار جامعه را گردآوری کنیم.»
*دومین نشست از سلسله نشست‌های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی با محوریت نقد و بررسی مجموعه پنج جلدی «اصفهان در انقلاب» دوم مرداد در سرای اهل قلم برگزار شد.
*مراسم بزرگداشت مرتضی آخوندی، ناشر پیشکسوت و مدیر دارالکتب الاسلامیه هفتم مرداد به همت موسسه خانه کتاب در پژوهشکده هنر تهران برگزار شد. محمدحسین صفارهرندی و احمد مسجد جامعی در مراسم بزرگداشت مرتضی آخوندی، به نقل خاطراتی از مراوده با او در دوران مسئولیتشان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداختند.
*پنجمین نشست از سری جلسات نقد کتاب با عنوان سه‌شنبه‌های کتاب، 16 مرداد با محوریت نقد کتاب «کلاه قرمزی‌ها» برگزار شد. خاطرات روحانی آزاده شیخ عبدالکریم کریم‌پور در این اثر منعکس شده است.
*مراسم معرفی و بازخوانی کتاب «اردوگاه اطفال» شامل خاطرات خودنوشت احمد یوسف‌زاده، 22 مرداد در فرهنگسرای مهر برگزار شد.
*یکصدوچهل و دومین جلسه تاریخ شفاهی سردار سرلشکر پاسدار دکتر محسن رضایی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس، روز دوشنبه ۲۲ مرداد در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه برگزار شد. سرداران عباس محتاج فرمانده قرارگاه کربلا، احمد غلام‌پور جانشین قرارگاه کربلا، حسین علایی فرمانده قرارگاه نوح، مرتضی قربانی فرمانده لشکر ۲۵ کربلا، محمد کوثری فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله(ص) در عملیات والفجر ۸ و سردار نائینی مشاور فرمانده کل سپاه و رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در این جلسه حضور داشتند و چگونگی رفع تردید و توجیه فرماندهان یگان‌های سپاه برای اجرای عملیات والفجر ۸ توسط سردار دکتر محسن رضایی و دیگر حضار مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
*کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 28 مرداد میزبان جلسه سالیانه انجمن تاریخ شفاهی ایران بود. این نشست برای برنامه‌ریزی و مرور فعالیت‌های انجمن در سال جاری با حضور اکثریت اعضا برگزار شد. برگزاری همایش سالیانه در زمستان امسال و تأسیس چند دفتر استانی انجمن، از جمله مهم‌ترین تصمیمات این جلسه بود.
*نشست نقد و بررسی کتاب «حاج حسن» شامل خاطرات سردار حسنعلی سواریان، سی‌ام مرداد و در قالب سلسله نشست‌های سه‌شنبه‌های کتاب، در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد.
تعداد بازدید: 5501
http://oral-history.ir/?page=post&id=8025