تاریخ شفاهی؛ از کارگاه مجازی تا نقش‌آفرینی در تمام موضو‌ع‌ها
مریم اسدی جعفری
06 دی 1396
به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، «خبرهای فصل» عنوان یکی از سلسله گزارش‌ها در این سایت است. این گزارش نگاهی دارد به خبرهای مرتبط با موضوع سایت در رسانه‌های مکتوب و مجازی. در ادامه خبرهایی از پاییز 1396 را می‌خوانید.
مهر 1396
* کتاب «همراه»، شامل روایت مهرشاد شبابی، همسر سردار سرلشکر سید یحیی (رحیم) صفوی از دوران دفاع مقدس، دوم مهر توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس رونمایی شد.
http://defamoghaddas.ir/fa/node/11056
خبرگزاری فارس نیز گفت‌وگویی با راوی این کتاب انجام داد.
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960702001449
* نشست نقد و بررسی کتاب «آب هرگز نمی‌میرد» نوشته حمید حسام، دوم مهر با حضور حمید حسام، سردار میرزا محمد سلگی، روایت‌گر اثر، جواد کامور بخشایش و گلعلی بابایی در کتابخانه عمومی شهید چمران تهران برگزار شد.
http://www.farsnews.com/13960702000897
* بیست‌وپنجمین و آخرین نشست از دوره دوم نشست‌های «تاریخ شفاهی کتاب» چهارم مهر، با حضور بهروز عطایی‌فرد، مدیر انتشارات عطایی در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7371
*سید محمد میرکاظمی، عضو انجمن تاریخ شفاهی ایران، در برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» رادیو گفت‌وگو درباره جایگاه خاطرات دفاع‌مقدس گفت: «همیشه دور شدن از واقعه جنگ، آسیب‌زا نیست. بسیاری از خاطرات در طول زمان تکامل می‌یابند و درک مضامین دفاع مقدس در فاصله دورتر نمایان‌تر می‌شود.» رادیو فرهنگ هم در برنامه «چاپ اول» که چهارم مهر پخش شد، کتاب تاریخ شفاهی محسن رضایی، فرمانده سپاه پاسداران در دوران دفاع مقدس که با عنوان «راه» منتشر شده را به شنوندگان معرفی کرد. این اثر، حاصل ۲۱ جلسه گفت‌وگوی زنده‌یاد دکتر حسین اردستانی و غلامعلی رجایی با محسن رضایی است.
* چهارم و پنجم مهر در شورای اداری استان خوزستان 30 عنوان کتاب و ۱۵۱ سند درباره نقش دولت جمهوری اسلامی ایران در دفاع مقدس رونمایی شدند.
* نخستین جلسه از سلسله نشست‌های «تاریخ شفاهی لانه جاسوسی» پنجم مهر، در محل سفارت سابق آمریکا برگزار شد. علیرضا افشار، از دانشجویان پیرو خط امام و کارشناس مسائل سیاسی در این نشست سخنرانی کرد.
http://www.isna.ir/news/96070503562
* 20 عنوان کتاب با موضوع دفاع مقدس، پنجم مهر در تالار حوزه هنری شیراز رونمایی شدند. «جلوتر از خط مقدم» با خاطرات آزادگان شهرستان لارستان، «همت آزاد» با خاطرات شهید غلامرضا آزادی همت، «از ریشه تا ریشن» با خاطرات جانباز حبیب‌الله فیجانی و «قاب فیروزه‌ای» با خاطرات همسر جانباز اسماعیل جمالی نمونه‌هایی از این آثارند.
* دویست‌وهشتادوچهارمین برنامه شب خاطره دفاع مقدس، ششم مهر در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد. در این برنامه مجید یوسف‌زاده، سید احمد نبوی و رحیم افشار به بیان خاطرات خود از دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران پرداختند. همچنین دو کتاب «برسد به دست خانم ف» با خاطرات سیداحمد نبوی و «سایه تاک» با خاطرات رحیم افشاری، چاپ انتشارات سوره مهر و هر دو با تدوین راحله صبوری در این برنامه رونمایی شدند.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7356
* نشست تخصصی «اصول مصاحبه در تاریخ شفاهی» دوازدهم مهر در حوزه هنری اردبیل برگزار شد.
* خبرگزاری تسنیم به مناسبت 12 مهر، سالروز هجرت امام خمینی(ره) از عراق، گزارشی شامل خاطرات شاهدان آن روزها منتشر کرد.
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/12/1535891
همین خبرگزاری در گزارشی دیگر، به معرفی آثار تاریخ شفاهی و خاطرات مرتبط با سردار شهید حسین همدانی پرداخت.
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/14/1538048
* نشست خبری نخستین جشنواره روایت، 12 مهر به همت موسسه روایت فتح برگزار شد. این جشنواره به دنبال پوشش فضای معرفتی انقلاب و دفاع مقدس با ثبت و ضبط تاریخ شفاهی آن است.
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/12/1536715
همچنین اولین جلسه باشگاه نویسندگی این جشنواره، با سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین سعید فخرزاده و محمد قاسمی‌پور 25 مهر در مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار شد.
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/25/1548587
* ترجمه آذری کتاب «آن بیست‌وسه نفر» شامل خاطرات احمد یوسف‌زاده از دوران اسارت، 14 مهر توسط رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب باکو رونمایی شد.
* تازه‌های نشر حوزه هنری استان اصفهان، 19 مهر رونمایی شدند. «دی هشت» با خاطرات محمدرضا رمضانی و «موقعیت الله‌وکیل» با خاطرات رمضان‌الله وکیل از جمله این آثارند.
* گلعلی بابایی و حمید حسام، از نویسندگان دفاع مقدس، 19 تا 23 مهر در غرفه انتشارات صریر در شصت‌ونهمین دوره نمایشگاه کتاب فرانکفورت حضور داشتند. در این ایام گروهی از اهالی نشر ایران، به عیادت علی خوش‌لفظ، راوی کتاب «وقتی مهتاب گم شد» رفتند. وی برای درمان عوارض ناشی از مجروحیت در جنگ، در شهر کلن در کشور آلمان به سر می‌بُرد.
* نخستین همایش تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی، 24 مهر توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و با همکاری انجمن ایرانی تاریخ، انجمن تاریخ شفاهی و انجمن زنان پژوهشگر تاریخ در سالن همایش‌های ساختمان آرشیو ملی کتابخانه ملی برگزار شد.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7413
http://oral-history.ir/?page=post&id=7414
* کتاب «سربازان نیار» شامل خاطرات کلام‌الله اکبرزاده به قلم ساسان ناطق، بیست‌وچهارم مهر در سالن مقدس اردبیلی در شهر اردبیل رونمایی شد.
* نشست نقد کتاب‌های تاریخ شفاهی وزارت امور خارجه، با محوریت کتاب‌های «خاطرات سیاسی و دیپلماتیک از دولت اصلاحات»، «از طرابلس تا دمشق» و «دیپلماسی در عمل» 25 مهر در تالار اجتماعات کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه برگزار شد.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7416
* اثر صوتی مرحوم آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی 25 مهر و در کنگره ملی بزرگداشت آیت‌الله مهدوی کنی، به همت مرکز اسناد انقلاب اسلامی و در دانشگاه امام صادق(ع) رونمایی شد. آیت‌الله مهدوی کنی در این اثر به روایت خاطرات خود پرداخته است.
* محمد احمدی‌پور معاون سیاسی، امنیتی، اجتماعی استاندار گیلان، 25 مهر در آئین معارفه مدیر جدید سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان گفت: «اهتمام به اسناد، تاریخ شفاهی و آثار مکتوب یک ضرورت است و باید برای انتقال به نسل آینده، مورد توجه قرار گیرد.» همچنین غلامعلی جعفرزاده، یکی از نمایندگان مردم رشت در مجلس شورای اسلامی، وضعیت حفظ و نگهداری اسناد، ثبت و ضبط تاریخ شفاهی و کتابخانه ملی رشت را رها شده توصیف کرد و از مدیران کشوری خواست نگاه ویژه‌ای به گیلان داشته باشند.
* بیست‌وششم مهر، در مراسم نکوداشت هما زنجانی‌زاده، استاد پیشکسوت گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد از یادداشت‌های اهدایی به زنجانی‌زاده و تلفیقی از شیوه‌های تدریس و پژوهش وی به عنوان بخشی از تاریخ شفاهی رونمایی شد.
* نشست نقد کتاب «تلخ و شیرین 2» شامل خاطرات دوران دفاع‌مقدس، 26 مهر در حاشیه نمایشگاه استانی کتاب گرگان برگزار شد. احمد خواجه‌نژاد، منتقد، در بخشی از این نشست گفت: «این کتاب 50 راوی دارد که دردسر زیادی داشته و هر کسی حاضر به انجام این کار نیست و با توجه به این زحمت کتاب، کیفیت قابل قبولی دارد.»
* کتاب «پادشاهان پیاده» 27 مهر در همایش ملی هیئت‌های فعال در عرصه اربعین و به همت جامعه ایمانی مشعر رونمایی شد. خاطرات بسیاری از غیر شیعیان و غیر مسلمانان حاضر در پیاده‌روی اربعین در این کتاب جمع‌آوری شده است.
* کتاب «آقای سفیر» 28 مهر و در نشست بررسی چهار کتاب در حاشیه دوازدهمین نمایشگاه کتاب شهرکرد مورد نقد و بررسی قرار گرفت. این کتاب حاصل 40 ساعت گفت‌وگوی محمدمهدی راجی با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره دوران حضور او در سازمان ملل متحد به عنوان سفیر ایران تا سال 1392 است.
* بر اساس ابلاغ دستورالعمل تدوین نقش شهرستان‌های استان خوزستان در دفاع مقدس، طرح تدوین و ضبط تاریخ شفاهی جنگ، به همت اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خوزستان به همه سازمان‌ها ابلاغ شده است. همچنین کارگاه‌های آموزش تاریخ شفاهی ویژه دستگاه‌های اجرایی استان آغاز شده و تاکنون، ۲۰۰ ساعت فیلم و ۶۰ ساعت صوت درباره دوران جنگ گردآوری شده است.
* اکبر صحرایی، نویسنده، درباره نزدیکی ادبیات دفاع‌مقدس به واقع‌گرایی گفت: «اگر منظور ما از ادبیات، در حوزه تاریخ شفاهی باشد، واقعیت را به خوبی نشان داده‌ایم. این موضوع، برگرفته از واقعیت‌هاست و معمولاً شامل خاطرات شاهدان جنگ است.»
* مهدی ظفری، مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان، از آغاز گردآوری تاریخ شفاهی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان و واقعه 30 مهر 1357 همدان توسط دانش‌آموزان خبر داد. در این روز، دانش‌آموزان همدانی در اعتراض به جنایات حکومت پهلوی تظاهرات می‌کنند و جمعی از آنان به شهادت می‌رسند.
* گلعلی بابایی و جواد کلاته در مصاحبه‌هایی با خبرگزاری مهر، روند نشر کتاب‌های تاریخ شفاهی فرماندهان لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله(ص) و خاطرات مرتبط با فرماندهان شهید این لشکر را بیان کردند.
http://www.mehrnews.com/news/4098374
http://www.mehrnews.com/news/4099523
این خبرگزاری همچنین در گفت‌وگو با محسن حسام‌مظاهری، مدیر انتشارات بنیاد دعبل و متین رضوانی‌پور، پژوهشگر و گردآورنده مجموعه کتاب‌های «نوحه نواحی»، نسبت این مجموعه با فرهنگ و میراث شفاهی را بررسی کرد.
http://www.mehrnews.com/news/4095062
* حسین کاوشی، پژوهشگر و نویسنده کتاب «پشت دروازه‌های شهر» شامل روایتی تاریخی از کارنامه ژاندارمری‌ها به روایت امیرسرتیپ نجف‌دری، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری مهر از اهمیت شخصیت‌محوری روایت و سرفصل‌های مهم تاریخی بازخوانی‌شده در این کتاب گفت.
http://www.mehrnews.com/news/4116302
* باشگاه خبرنگاران پویا در مصاحبه‌ای با سردار جواد خضرایی - که تا نخستین روزهای مهر، مدیرعاملی «باغ موزه دفاع مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت تهران» و «موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» را بر عهده داشت - اقدامات صورت گرفته در این مجموعه‌ها و در حوزه تاریخ شفاهی را بررسی کرد.
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/11/1534248
* محمد پرحلم، معاون فرهنگی حوزه هنری گیلان، از تداوم طرح انتشار خاطرات شفاهی آزادگان گیلانی که از سال 1388 آغاز شده خبر داد و افزود: «این پروژه از اولویت‌های حوزه هنری گیلان است.»
* علی‌اصغر سعیدی، جامعه‌شناس، در گزارشی، تاریخچه شکل‌گیری تاریخ شفاهی با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی را مرور کرد.
http://www.irna.ir/fa/News/82702054
* *روزنامه ابتکار یادداشتی با عنوان «ابتکار مسائل و معضلات پیش روی مورّخان تاریخ شفاهی را بررسی می‌کند: پژوهشگر یا بازجو؟» منتشر کرد.
http://www.ebtekarnews.com/?newsid=91096
*دفتر اول از مجموعه خاطراتی با عنوان «شبیه افسانه‌ها» به قلم سید غلامرضا حسینی و شامل تک‌خاطره‌هایی از شهدا توسط انتشارات هنگام وارد بازار نشر شده است.
* مجموعه مقالات «خاطره علیه تاریخ» شامل نقد، یادداشت و گفت‌وگوهای گردآوری شده توسط فرزاد آبادی، توسط انتشارات مهرگان خرد منتشر شد.
* «ردپایی بر آسمان» شامل مجموعه خاطرات دفاع مقدس عبدالوهاب ناظمیان، رزمنده سمنانی، با بازنویسی مرتضی حاجیان‌نژاد، به همت حوزه هنری استان سمنان و انتشارات سوره مهر به چاپ رسید.
*خاطرات مقاومت زنان و مردان ایرانی در دوران کشف حجاب رضاخانی، در کتابی با عنوان «چادری که جا نماند» توسط مصطفی فاروئی فیروزی گردآوری و توسط انتشارات بوی شهر بهشت وارد بازار نشر شد.
*محسن کاظمی، یادداشتی درباره کتاب «شهروند آسمان» که خاطرات و یادداشته‌های امیر سرتیپ خلبان محمود انصاری را در بر دارد، نوشت.
http://www.ibna.ir/fa/doc/note/252596
آبان 1396
* دویست‌وهشتادوپنجمین برنامه شب خاطره دفاع مقدس، عصر پنجشنبه چهارم آبان 1396 در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد. در این برنامه خلبانان، سید جواد پویان‌فر، علی‌محمد سوزن‌چی و علی‌اصغر جهان‌بخش به بیان خاطرات خود از دوران دفاع‌مقدس پرداختند.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7427
* مستند «عملیات سفید» روایتی از زندگی و مبارزات عبدالله مهدیان، فعال سیاسی و از طراحان و حامیان ترور حسنعلی منصور، نخست‌وزیر پهلوی دوم، چهارم آبان از شبکه مستند سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. این مستند، به نوعی، تاریخ شفاهی حزب مؤتلفه اسلامی را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد.
* حسین حسن‌زاده، راوی کتاب «روزی که شهید شدم» ششم آبان بر اثر عوارض ناشی از مجروحیت در جنگ تحمیلی ارتش صدام علیه جمهوری اسلامی ایران به شهادت رسید. این کتاب به قلم ابوالقاسم وردیانی و توسط انتشارات روایت فتح به چاپ رسیده است.
* آیین هشتادمین سالگرد گشایش موزه ایران باستان و تاسیس کتابخانه و موزه ملی ملک، ششم آبان در کتابخانه و موزه ملی ملک برگزار شد. در حاشیه این مراسم از دو کتاب «روزگار ملک» و «راهنمای موزه ملی ایران» و تمبر هشتادسالگی هر دو موزه رونمایی شد. کتاب «روزگار ملک» شامل خاطرات و تاریخ شفاهی سرگذشت و فعالیت‌های حاج حسین ملک، واقف موزه ملک به روایت ۸۰ نفر از شاهدان است.
* ثریا ضیایی، مدیر گروه رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی (کتابداری) دانشگاه پیام نور مشهد، ششم آبان در وبلاگ خود چنین پیامی برای دانشجویانش قرار داد: «تکلیف درس تاریخ شفاهی(20 نمره) قسمت اول: جست‌‌وجو و اعلام مشخصات کتاب‌شناسی تاریخ شفاهی (مصاحبه درقالب نوشتاری، فایل صوتی و...) با موضوع جهان تشیع و موضوعات وابسته به علوم اسلامی(15 نمره) قسمت دوم: خلاصه دو فصل از کتاب تاریخ شفاهی(5 نمره).»
* نشست تخصصی «رویکرد اسنادی ماهنامه شاهد یاران» دهم آبان با حضور محبوب شهبازی، مدیرمسئول و سردبیر مجلات شاهد، دکتر کیانوش کیانی هفت‌لنگ، مشاور ارشد مرکز اسناد ایثارگران و سعید علامیان، مدیر عامل انجمن روزنامه‌نگاران دفاع‌مقدس در غرفه گروه مجلات شاهد، در بیست‌وسومین نمایشگاه مطبوعات برگزار شد.
http://www.isna.ir/news/96081006500
* شب خاطره دفاع مقدس، به مناسبت برپایی بیست‌وسومین نمایشگاه مطبوعات و با محوریت خاطره‌گویی روزنامه‌نگاران و عکاسان دفاع‌مقدس، یازدهم آبان در سالن همایش‌های بیست‌وسومین نمایشگاه مطبوعات در مصلای امام خمینی(ره) برگزار شد.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7443
* آیت‌الله نورالله طبرسی، نماینده ولی‌فقیه در استان مازندران 14 آبان در دیدار اعضای کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی دوره پنجم شهر ساری با او، بر لزوم واکاوی فرهنگ، آداب و رسوم و مشاهیر منطقه تأکید کرد و افزود: «شورای اسلامی شهر ساری باید نسبت به تهیه تاریخ شفاهی نخبگان، نام‌آوران، مشاهیر، علما و بزرگان ساری از ابتدا تاکنون اقدام کند.»
* نشست تخصصی تاریخ شفاهی در حوزه هنری قزوین 15 آبان با محوریت نقد و بررسی کتاب «نو عروس» درباره معلم شهید رقیه رضایی لایه و نوشته زینت‌السادات موسوی و مریم طحان برگزار شد. موسوی در بخشی از این نشست، سوژه‌یابی و سوژه‌شناسی در فرآیند تاریخ شفاهی و مصاحبه را بااهمیت برشمرد و بر ضرورت اجتناب از پیش‌فرض‌های ذهنی مصاحبه شوندگان تأکید کرد.
* مراسم یادبود دکتر سعید فاطمی، استاد فقید ادبیات تطبیقی دانشگاه تهران 20 آبان در پژوهشکده گیلان‌شناسی در رشت برگزار شد. ژاله حساس‌خواه، مدیر سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان، در این مراسم اظهار داشت: «در آینده نزدیک، سرگذشت دکتر سعید فاطمی به صورت تاریخ شفاهی از طریق همسر‌شان ثبت و ضبط خواهد شد.»
* شورای اسنادی دفاع مقدس در استان کرمانشاه، 20 آبان با محوریت تاریخ شفاهی پیشکسوتان و ایثارگران شاغل در ادارات و سازمان‌های این استان، در سالن شهدای مطلع‌الفجر برگزار شد. این جلسه، مصوباتی مبنی بر مشارکت ادارات و سازمان‌ها جهت انجام طرح تاریخ شفاهی کارکنان ایثارگر ادارات، تشکیل کارگروه تخصصی تاریخ شفاهی و تدوین یک جلد کتاب برای هر سازمان، اداره و نهاد داشت.
* آیین رونمایی از کتاب هفت جلدی «فرهنگ افسانه‌های مردم استهبان» نوشته محمدرضا آل‌ابراهیم، 25 آبان در شهرستان استهبان برگزار شد. این اثر بر اساس روایت‌های شفاهی مردم استهبان گردآوری و تدوین شده است.
* نشست خبری باغ موزه صنعت نفت کرمان، 28 آبان با سخنرانی اکبر نعمت‌اللهی، مدیر موزه‌ها و اسناد صنعت نفت ایران برگزار شد. وی به آغاز عملیات جمع‌آوری تاریخ شفاهی صنعت نفت و فرآورده‌های پخش در کشور اشاره کرد و گفت که در مدیریت موزه‌ها، تاریخ شفاهی صنعت نفت در سال‌های پس از پیروزی انقلاب گردآوری می‌شود. وی افزود: «اکنون در حال جمع‌آوری خاطرات و صحبت‌های معین‌فر و زنگنه (از وزیران نفت) هستیم، حتی کتاب معین‌فر که برای نخستین بار حرف‌هایی در حوزه صنعت مطرح کرده و در قالب تاریخ شفاهی گردآوری شده، به زودی منتشر خواهد شد.»
* هفته کتاب با رویکرد «آگاهی‌رسانی، آموزش، مشاوره و درمان در مواجهه با بحران و سوگ» 29 آبان تا 5 آذر در کتابخانه دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا(س) برگزار شد. «غرفه تاریخ شفاهی زلزله و بحران» از جمله غرفه‌های برپا شده برای این برنامه بود.
* مرکز اسناد انقلاب اسلامی، گزارشی بر اساس اسناد و تاریخ شفاهی موجود از دوران مبارزات انقلاب، درباره آیت‌الله سید مصطفی خمینی و نقش وی در ساماندهی نهضت اسلامی منتشر کرد.
http://www.mehrnews.com/news/4122614
* همچنین این مرکز در گزارشی، بسته کتاب «انقلاب دوم» را در سی‌وهشتمین سالگرد تسخیر لانه جاسوسی (سفارت سابق آمریکا) معرفی و ارائه کرد. در این بسته، کتاب‌هایی مانند «تاریخ شفاهی جنبش دانشجویی مسلمان» و «بحران» شامل خاطرات همیلتون جردن، مشاور جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری آمریکا در زمان تسخیر لانه جاسوسی معرفی شدند.
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960814001092
*خبرگزاری ایرنا در گزارش – مصاحبه‌ای مبسوط، به روایت بخشی از خاطرات ابوالفضل محمدحسینی که در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی کارمند دفتر جعفر شریف‌‌امامی، از رجال حکومت پهلوی بوده، پرداخته است.
http://www.irna.ir/fa/News/82715475
* محسن پرویز، عضو هیئت مدیره انجمن قلم ایران، به سوالی درباره دلیل عدم استفاده از کتاب‌های تاریخ شفاهی و خاطرات انقلاب و جنگ، در آثار اقتباسی سینما پاسخ داد.
* مهدی باقریان، مدیرعامل بنیاد فرهنگی طهورای گنبدکاووس، از روایت تاریخ انقلاب در استان گلستان توسط حجت‌الاسلام علی‌اکبر نصرتی خبر داد. تسلط وی به تاریخ استان گلستان و حضور در اغلب اتفاقات تاریخی و سیاسی استان، یکی از مهم‌ترین دلایل انتخاب علی‌اکبر نصرتی به عنوان راوی انقلاب بوده است.
* بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان، 800 هزار سند از آثار شهدای این استان را در قالب سه جلد کتاب منتشر کرده و نزدیک به هزار و 200 مصاحبه تاریخ شفاهی درباره شهدای اصفهان ضبط کرده است.
* محسن شاهرضایی، سخنگوی هفدهمین دوره انتخاب کتاب سال دفاع مقدس گفت: «بخش خاطره با 496 عنوان و بخش مستند با 451 عنوان کتاب، بیشترین آمار در این جشنواره را به خود اختصاص داده‌اند. در بخش تاریخ شفاهی نیز 31 عنوان کتاب به دبیرخانه ارسال شد.» برگزیدگان هفدهمین دوره انتخاب کتاب سال دفاع مقدس، هفته اول بهمن 1396 معرفی می‌شوند.
* سید محسن موسوی گرمارودی، مدیر واحد حفظ و نشر آثار جمعیت خدمتگزار زائران پیاده امام رضا(ع) گفت: «آرشیو متن و عکس از جمعیت زائران پیاده امام رضا(ع) در حال تشکیل است. باید فرهنگ این سنت در میان جوانان از طریق تاریخ شفاهی ترویج داده شود.»
* فرامرز صابرمقدم، کارشناس مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، با تأکید بر اولویت این استان در زمینه ثبت آثار ملموس و ناملموس گفت: «در حوزه آثار ناملموس، بخشی از تاریخ شفاهی، آداب و رسوم و بخش‌هایی از فرهنگ، شامل رسوم، موسیقی و هنر در حال پیگیری برای ثبت ملی است.»
* مصطفی سالاری، استاندار گیلان در دیدار با مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان تأکید کرد: «با توجه به مشکلات موجود در مراکز اسناد استانی از جمله مرکز گیلان، توجه بیشتر به اسکن اسناد و ضبط تاریخ شفاهی مفاخر باید از اولویت های کاری باشد.»
* موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، با هدف توسعه همکاری در زمینه‌های فرهنگی، پژوهشی و آموزشی مرتبط با انقلاب و دفاع مقدس، تفاهم‌نامه همکاری امضا کردند. حضور پیشکسوتان نیروی هوایی در جلسات احصای تاریخ شفاهی در این موزه که تاکنون بیش از ۷۰ جلسه آن برگزار شده، افق جدیدی از همکاری موزه با نهاجاست.
* کاوه میرعباسی، مترجم و داستان‌نویس معتقد است که: «علاقه به خاطرات دولت‌مردان بیشتر به خاطر کنجکاوی مردم نسبت به تاریخ معاصر است. من این خاطرات را به حساب زندگی‌نامه و حتی خود خاطره نمی‌گذارم، بلکه بیشتر تاریخ شفاهی هستند.»
* ابوالفضل الله‌دادی، مترجم معتقد است: «اخیراً خاطره‌نویسی در ادبیات ما بیشتر جدی گرفته شده، اما بیشتر خاطره‌نویسان ما چهره‌های سیاسی هستند تا چهره‌های ادبی. خاطرات هاشمی رفسنجانی، محمدی ری‌شهری و ناطق نوری نمونه‌هایی از این دست خاطرات هستند. در حوزه ادبیات نیز خاطرات، بیشتر به سمت تاریخ شفاهی حرکت می‌کند که کتاب‌های «پیر پرنیان‌اندیش» شامل خاطرات هوشنگ ابتهاج یا مجموعه «تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران» نمونه‌ای از این آثارند.»
* حوزه هنری اصفهان، کتاب «از خاطره تا داستان» را به قلم محسن محمدی فشارکی و فضل‌الله خدادادی به چاپ رسانده است. فصل سوم این اثر، به بررسی ارتباط قالب‌های روایی تاریخ، سفرنامه و فیلمنامه با داستان، خاطره و تاریخ شفاهی پرداخته است. خدادادی هم در مصاحبه‌ای درباره این اثر صحبت کرد.
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/08/15/1565764
*هوشنگ اعلم، روزنامه‌نگار پیشکسوت، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایسنا از نخستین روزهای روزنامه‌نگاری و نگارش اولین گزارش‌های خبری خود تا دغدغه این روزهای اهالی قلم و مشکلات روزنامه‌نگاران و خبرنگاران جوان سخن گفته است.
http://www.isna.ir/news/96080201379
* کتاب «تاریخ شفاهی جامعه اسلامی دانشجویان» که بر اساس خاطرات اعضای هیئت مؤسس این مجموعه گردآوری شده و به بررسی عملکرد این تشکل دانشجویی پرداخته است، توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد. مجید پورنجمی، تدوین‌کننده این اثر است.
* علیرضا قاسم‌خان، به عنوان مدیرعامل جدید موزه سینمای ایران معرفی شد. در بخشی از حکم وی آمده است: «در همراهی با برنامه جامع سازمان سینمایی در حوزه گردآوری، حفاظت و معرفی اسناد، مدارک و میراث سینمایی... نکوداشت پیشکسوتان و مفاخر سینمای ایران، ثبت تاریخ شفاهی و توسعه مطالعات و تبادل تاریخ سینمای ایران و تشویق ثبت آثار سینمایی و تصویری از اولویت‌هایی است که انتظار می‌رود با همکاری و تعامل مؤثر با آرشیوها، موزه‌ها و فعالان این بخش و با جلب همکاری نهادهای مرتبط انجام گیرد.»
آذر 1396
* دویست‌وهشتادوششمین برنامه شب خاطره دفاع مقدس که با بیست‌وپنجمین سالگرد برگزاری این برنامه مصادف بود، دوم آذر 1396 در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد. در این مراسم حاج ماشاءالله آخوندی، مرتضی سرهنگی و مسعود ده‌نمکی به بیان خاطرات خود از دوران دفاع مقدس پرداختند.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7487
* آیین رونمایی از کتاب «مساجد دارالاخلافه» نوشته بهزاد یعقوبی، دوم آذر با حضور احمد مسجد جامعی و محمدجواد حق‌شناس، از اعضای شورای اسلامی شهر تهران برگزار شد. مسجد جامعی در بخشی از این برنامه، به ثبت تاریخ شفاهی چند مسجد در تهران اشاره کرد و افزود: «تهران پر از این‌گونه خاطرات است و کتاب «مساجد دارالاخلافه» یکی از ثمرات تهرانگردی است.»
* کتاب «تاریخ و فرهنگ بوانات» هشتم آذر در سرای اندیشه و هنر شانزدهمین نمایشگاه کتاب فارس رونمایی شد. سبحان برزگر، نویسنده این کتاب علاوه بر تحقیقات کتابخانه‌ای و گردآوری اطلاعات مختلف از مراکز دولتی، برای جمع‌آوری تاریخ شفاهی مربوط به اثر و حتی تهیه یک عکس، در روزهایی، 600 تا 700 کیلومتر رانندگی کرده است.
* جلسه تبیین سطوح راهبردی حوزه تاریخ شفاهی دفاع مقدس، دهم آذر با حضور غلامرضا علاماتی، رئیس سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس برگزار شد. در این جلسه، همکاری و تعامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس در تدقیق اطلاعات و احصای تاریخ شفاهی جنگ تحمیلی ارتش صدام علیه جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفت.
*آثار همایون یزدان‌پور، پیشکسوت مطبوعات فارس، 11 آذر در بیست‌و‌هفتمین نشست «روزنامه‌نگار در زوم» نقد و بررسی شدند. همکاران این روزنامه‌نگار در این نشست، به بیان خاطراتی از یزدان‌پور پرداختند.
https://www.mehrnews.com/news/4160903
* هفتمین نشست سالانه مسئولان دفاتر فرهنگ و مطالعات پایداری مراکز استانی حوزه هنری 12 تا 14 آذر به میزبانی آبادان برگزار شد. محمد قاسمی‌پور، مدیر دفتر مرکزی این مجموعه در حاشیه این نشست گفت: «30 دفتر فرهنگ پایداری حوزه هنری در زمینه خاطره‌پژوهی، ثبت و ضبط و گردآوری خاطرات و تولید آنها به عنوان کتاب در سراسر کشور فعال هستند. از سال 1390 تاکنون 212 عنوان کتاب در سراسر این دفاتر منتشر شده‌اند.»
* سیزدهم آذر، در جلسه مشترک مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و مدیر کل اسناد و موزه نیروی انتظامی بر تعامل بیشتر برای بیان نقش نیروی انتظامی در دوران دفاع مقدس تأکید شد. علی‌اصغر فلاح‌زاده، معاون پژوهش و مطالعات دفاع مقدس موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس گزارشی از روند اجرای تفاهم‌نامه بین این دو مجموعه ارائه کرد و گفت: «تاکنون 480 جلسه احصای تاریخ شفاهی جنگ با حضور پیشکسوتان نیروی انتظامی برگزار شده است. همچنین 12 عنوان از کتاب خاطرات نیروهای ژاندارمری در آن سال‌ها به کتابخانه تخصصی شهید سوداگر اهدا شده است.»
* در فراخوان دومین دوره کتاب سال بانکداری الکترونیکی که نیمه آذر منتشر شد، آمده است: «شماره نخست کتاب سال بانکداری الکترونیکی در هشت فصل و در بیش از ۲۳۰ صفحه در سال گذشته منتشر شد... دومین دوره این کتاب نیز با تغییرات اندکی نسبت به شماره نخست در هشت فصل تدوین و در زمستان امسال منتشر خواهد شد... و تاریخ شفاهی بانکداری الکترونیکی از جمله مطالبی است که در این کتاب ارائه می‌شود... کتاب سال بانکداری الکترونیکی برای نخستین بار، پرونده «تاریخ شفاهی بانکداری الکترونیکی ایران» را گشوده است. تاریخ شفاهی یکی از شیوه‌های پژوهش در تاریخ است که به شرح و شناسایی وقایع، رویدادها و حوادث بر اساس دیدگاه‌ها، شنیده‌ها و عملکرد شاهدان، ناظران و فعالان آن ماجراها می‌پردازد. اگر چه صنعت بانکداری الکترونیکی ایران هنوز آن‌قدر عمر طولانی ندارد، اما در همین زمان نیز با توجه به ماهیت خود، چنان تغییرات شگرفی را به خود دیده که کاملاً قابلیت روایت تاریخی را دارد.»
* هجدهم آذر اعلام شد طرح مستندسازی تاریخ شفاهی و تجربه مدیران عامل صندوق بازنشستگی کشوری، سال 1396 در این مجموعه اجرا شده است.
* نوزدهم آذر پایگاه اطلاع‌رسانی پیام آزادگان خبر داد که «معاونت پژوهش و نشر مؤسسه پیام آزادگان با همکاری سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس، کارگاه مجازی تاریخ شفاهی را برگزار می‌نماید. لذا از همه آزادگان عزیز و خانواده‌های محترم‌شان در سراسر کشور که با رایانه آشنایی کامل دارند و می‌توانند به اینترنت دسترسی داشته باشند برای شرکت در این کارگاه مجازی دعوت به عمل می‌آید. لازم به ذکر است هزینه شرکت در کارگاه مجازی بر عهده مؤسسه پیام آزادگان می‌باشد و برای شرکت‌کنندگان رایگان است. این کارگاه که در ۱۰ جلسه برگزار می‌شود به شرکت‌کنندگان خود گواهی‌نامه معتبر اعطا خواهد نمود. کارگاه در اول هفته به همراه آموزش آغاز می‌شود و هر شرکت کننده به مدت یک هفته فرصت پاسخ‌گویی دارد. همچنین هر شرکت‌کننده در جلسات پنجم و نهم می‌تواند به صورت آنلاین با استاد در ارتباط باشد.»
* نشست تخصصی پژوهشی «خاطره‌نویسی و پژوهش در خاطره» به مناسبت هفته پژوهش و هنر انقلاب اسلامی، نوزدهم آذر 1396 در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد. در این نشست حجت‌الاسلام سعید فخرزاده، محمد قاسمی‌پور و جواد کامور بخشایش حضور داشتند و سخن گفتند.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7529
* دومین نشست از سلسله نشست‌های تاریخ شفاهی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی 21 آذر با عنوان «جنگ چهره زنانه ندارد» و با سخنرانی اسماعیل عالی‌زاد و نیما شجاعی باغینی برگزار شد.
این متن با تاریخ انتشار بیست‌و‌دوم آذر در صفحه مجازی همایش بین‌المللی زکریای رازی قرار گرفته است: «خانم آزاده کریمی به نمایندگی از دکتر ولی‌الله مسیبی در مقاله «اهمیت تاریخ شفاهی در آثار و تحقیقات طبی سنتی محمد‌بن‌زکریای رازی» نشان داد اگر چه تاریخ شفاهی، یک روش تاریخ‌نگاری است، اما پزشکان و دانشمندان ایرانی قرن‌ها پیش از این روش استفاده کرده اند. در این پژوهش با بررسی آثار رازی به نقش تاریخ شفاهی در تحقیقات و مقالات رازی اشاره شد و عنوان گردید استفاده از تجربیات فردی در زمان و مکان مشخص یک رویداد، مهم‌ترین فلسفه تاریخ شفاهی است. رازی مشاهده دقیق محل و مکان وقوع حادثه و شناخت ویژگی طبیعی و انسانی را در پژوهش‌های خود به کار گرفته است.»
* خسرو عزیزی، رئیس دانشگاه لرستان در دیدار با حجت‌الله ناصرپور، مدیر کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس لرستان که ۲۵ آذر انجام گرفت، ابراز امیدواری کرد که این دو مجموعه در ثبت و ضبط تاریخ شفاهی رزمندگان لرستان با هم مشارکت داشته باشند.
* به همت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و در ادامه ویژه‌برنامه‌های این سازمان با محوریت انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017 میلادی، نشست تخصصی «معرفی مشهد به عنوان پایتخت عکاسی زیارتی در جهان اسلام» 26 آذر در جوار حرم امام رضا(ع) برگزار شد. «تاریخ شفاهی عکاسی زیارتی در مشهد» از جمله موضوعاتی بود که در این نشست بررسی شد.
* مراسم تشییع پیکر شهید علی خوش‌لفظ با عنوان «بدرقه مهتاب» صبح پنجشنبه ۳۰ آذر 1396 از کنار مزار شهیدان گمنام غواص در محوطه حوزه هنری (در تقاطع خیابان‌های حافظ و سمیه تهران) آغاز و پیکر شهید، برای تدفین به همدان منتقل خواهد شد. جمشید (علی) خوش‌لفظ، راوی کتاب «وقتی مهتاب گم شد» چهارشنبه 29 آذر در بیمارستان خاتم‌الانبیاء(ص) تهران بر اثر عوارض مجروحیت شیمیایی ناشی از جنگ تحمیلی ارتش صدام علیه جمهوری اسلامی ایران به شهادت رسید. کتاب «وقتی مهتاب گم شد: خاطرات علی خوش‌لفظ» با مصاحبه و تدوین حمید حسام، توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.
http://www.oral-history.ir/?page=post&id=7543
* علی واحد، مدیر کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس استان اردبیل با اشاره به آغاز نهضت تاریخ شفاهی در این مجموعه گفت: «تاکنون با ۲۵۰ رزمنده مصاحبه‌هایی با محوریت خاطرات جنگ صورت گرفته است. قصد داریم این خاطرات را در قالب کتابی جامع منتشر کنیم.»
* عزت‌الله جعفری، مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس آذربایجان شرقی از ضبط تاریخ شفاهی رزمندگان دفاع مقدس، خانواده شهدا، امیران ارتش، بانوان رزمنده و امدادگر، یاران شهید دکتر مصطفی چمران و 450 روحانی رزمنده و پدر شهید خبر داد.
* سعید علامیان، نویسنده و روزنامه‌نگار دوران دفاع مقدس معتقد است: «خاطرات شفاهی می‌تواند غنی‌تر از خاطرات خودنوشت باشد، اگر خاطره‌نگار ماهری که به تاریخ آن دوران اشراف دارد، خاطره را بنویسد. در تبدیل نقل شفاهی خاطره به متن مکتوب، باید نهایت نزدیکی به لحن و امانت‌داری رعایت شود.»
* محمدهاشم اکبریانی، دبیر مجموعه «تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران» درباره خاطره‌نویسی در ایران گفت: «نوشتن خاطره از طرف افراد، به چند دلیل کمابیش غیرممکن است. اول این که خیلی از شخصیت‌ها نمی‌خواهند در جامعه شناخته شوند. به طور مثال مدیر شرکتی که صاحب ثروت بسیاری است، نمی‌خواهد به جامعه بگوید ثروت زیادی دارد... دوم این که در بسیاری از موارد، خاطره‌نویسی همراه با ریسک و خطر است. مثلاً اگر سیاستمداری بخواهد خاطرات خود را بنویسد و آن را به کتاب تبدیل کند، ممکن است برایش مسائلی پیش بیاید.»
* دامن‌پاک جامی، مدیر مسئول انتشارات وزارت امور خارجه از انتشار کتاب خاطرات شفاهی علی اکبر صالحی، وزیر سابق امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی در آینده‌ای نزدیک خبر داد و افزود: «در حال ثبت تاریخ شفاهی دیپلمات‌های طراز اول کشورمان هستیم و به زودی مرکز آموزش و پژوهش وزارت خارجه آنها را منتشر خواهد کرد.»
* علیرضا تکلو، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور اظهار داشت: «ضبط مصاحبه و زندگی‌نامه پرویز شکری همدانی، استاد و پیشکسوت گریم ایران، با هدف تدوین تاریخچه گریم ایران، توسط واحد تاریخ شفاهی مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور در همدان، در حال اجراست و تاکنون پنج جلسه مصاحبه انجام شده و پیش بینی می‌شود بیش از ۲۰ جلسه ادامه داشته باشد.»
* علی رستمی در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر، درباره سیر تدوین کتاب «ماموستا: زندگی‌نامه و خاطرات ماموستا ملا قادر قادری امام جمعه پاوه» گفت: «من برای تألیف این کتاب، یک سال مصاحبه کردم و ۱۴ سفر هم به پاوه داشتم... پس از آن هم نوبت به مصاحبه‌های تکمیلی رسید و برای این کار در یک نوبت ۷۵ روز کامل در پاوه بودم. در نهایت تألیف و انتشار این کتاب از من چهار سال زمان گرفت و در اواسط کار به پیشنهاد دوستی، سوره مهر انتشار کتاب را پذیرفت.»
* سردار علی ناظری، رییس هیئت مدیره مجمع ناشران دفاع مقدس، با اشاره به حرکت قوی مستندهای جنگ در قالب زندگی‌نامه و تاریخ شفاهی تأکید کرد: «با این وجود، هنوز نتوانسته‌ایم اتفاقات را به درستی شناسایی کنیم. در حالی که از زمان وقوع این حوادث دور می‌شویم و بسیاری از واقعیات جنگ در حال فراموشی است.»
* شماره 121 مجله بخارا، با بخش ویژه محمدعلی فروغی، از نخست‌وزیران حکومت‌های پهلوی اول و دوم و همراه با بخشی از خاطرات منتشر نشده وی منتشر شد.
*مهدی سلطانی، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بیجار به حضور اولین گروه نمایشی با گویش گروسی در چهاردهمین جشنواره تئاتر کُردی سقز اشاره کرد و افزود: «نمایش «ئه وانگه ل» به نویسندگی و کارگردانی غلامرضا همتیان، بر اساس داستان منظومی است که در تاریخ شفاهی مردم گروس وجود داشته است.»
* انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، کتاب «تاریخ شفاهی توسعه خوزستان: خاطرات احمد آل‌یاسین» را منتشر کرد. مصاحبه، تحقیق و تدوین این کتاب ۴۷۸ صفحه‌ای را رؤیا محمدلو انجام داده است.
تعداد بازدید: 4926
http://oral-history.ir/?page=post&id=7557