تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی به اهتمام بیشتری نیاز دارد
مرجان میرغفاری
06 بهمن 1394
به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران، دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران با عنوان «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی ایران (1357-۱۳۴۲)» عصر ششم بهمن 1394 با دومین جلسه نیم‌روز دوم این نشست در سالن سوره حوزه هنری دنبال شد و به پایان رسید.
در آغاز چهارمین جلسه دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران، شکوه‌السادات سمیعی، مقاله خود را با عنوان حماسه گمشده در تاریخ: بررسی زمینه‌ها و پیامدهای واقعه دی ماه 1356 در مشهد ارائه داد.
وی در سخنان خود با اشاره به 19 دی 1356 و تظاهرات مردم شهر قم و تظاهرات بانوان شهر مشهد در تاریخ 17 دی ماه 1356 به منظور اعتراض به سالگرد کشف حجاب توسط رضا شاه به عنوان اولین جرقه‌های حضور رسمی و عمومی ملت ایران در تاریخ انقلاب، گفت: «هویت تاریخی هر سرزمین با بازشناسی رویدادها و شناسایی رجال و شخصیت‌های مهم آن میسر می‌شود. بدیهی است واکاوی اتفافات منطقه‌ای از مهم‌ترین راه‌های شناسایی و تقویت این هویت به شمار می‌رود. به خصوص اگر در وصف آن واقعه به دلیل سهل‌انگاری، فراموشی، مصلحت و یا غفلت اجحاف شده باشد.»
● در دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران، 13 مقاله ارائه شد که هر کدام از زاویه‌های مختلف به واقعه انقلاب اسلامی پرداختند
این مقاله با واکاوی قیام 17 دی 1356 در مشهد به زمینه‌های ایجاد، شناسایی بانیان، شرح مراحل مختلف و تحلیل از پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن به اثبات رساند که قبلا از آغاز نشانه‌های بیداری در قم، زنان مبارز مشهد سکوت چند دهه فشار سیاسی در ایران را شکستند و آغازگر موج مردمی به سوی پیروزی انقلاب اسلامی شدند.
سپس ابوالفتح مؤمن مقاله نقدی بر آثار تاریخ شفاهی محلی انقلاب اسلامی را ارائه کرد. او گفت: «تاریخ محلی انقلاب اسلامی در نوع خود حرکتی تازه و نو است که با رویکردهای مختلف از سوی نهادها و دستگاه‌های مختلف آغاز شده و باعث هر چه روشن‌‌تر شدن زوایای مختلف انقلاب اسلامی در مناطق مختلف و شهرستان‌ها می‌شود. با این حرکت و توجه به نوع منبع و نحوه جمع‌آوری داده‌های آن بر اساس تاریخ شفاهی، از طریق مصاحبه تعاملی و چالش برانگیز است که می‌توان بسیاری از ناگفته‌های رویدادها و وقایع که در اسناد نیامده و یا نادیده گرفته شده را از زبان درگیرشدگان و نقش‌آفرینان این واقعه عظیم بازگو کرد. ولی متأسفانه زمینه‌های تاریخ محلی دارای ضعف‌هایی است که برخی از آن‌ها به مورخ و دستگاه‌های متولی و مواردی نیز به نقش‌آفرینان ودرگیر شدگان مربوط می‌شود.»
● بر اساس تاریخ شفاهی و از طریق مصاحبه تعاملی می‌توان بسیاری از ناگفته‌های رویدادها و وقایع انقلاب اسلامی را از زبان نقش‌آفرینان این واقعه عظیم ارائه کرد
این مقاله به نقد و بررسی چند نمونه از آثار منتشر شده از سوی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی پرداخته است و با این سوال پژوهش را پیش برده که آیا در این آثار با توجه به اصول تاریخ شفاهی عمل شده؟ آیا این پژوهشگران در آثار خود با مبانی تاریخ شفاهی آشنا بوده‌اند؟ تسلط مورخ شفاهی بر موضوع و مباحث نظری و تاریخ‌نگری و دغدغه او در چه حدی است؟ با این سوالات، به نقد و بررسی آثار پرداخته شده است.
سخنران پایانی چهارمین جلسه دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران، محمد نظرزاده بود که مقاله خود را با عنوان تاریخ شفاهی گروه‌های مذهبی- سیاسی مشهد و نقش آن‌ها در انقلاب اسلامی ارائه داد و گفت: «بعد از حمله متفقین به ایران در شهریور 1320 حکومت رضاشاه سقوط کرد. با سرنگونی دیکتاتور، انسداد سیاسی نیز رخت بر بست و جامعه مجالی برای آزادی‌های نسبی یافت. مراسم و آیین‌های مذهبی احیا شدند و کوشش زیادی برای ایجاد احزاب و گروه‌های سیاسی و مذهبی شد. تأسیس مدرسه‌های اسلامی نیز صورت گرفت. در این بین تبلیغات ضد مذهبی از جانب حزب توده، کسروی و حامیانش و نیز بهائی‌ها رواج یافت و ذهن افراد مذهبی را به خود مشغول ساخت. در این شرایط در شهر مشهد با حضور برخی اشخاص وگروه‌های مذهبی، به منظور گسترش اندیشه‌های دینی و مقابله با دیگر نحله‌های مخالف باورهای مذهب تشیع، تلاش‌های گسترده‌ای آغاز شد.»
این مقاله به گروه‌هایی از جمله هیئت‌های مذهبی به رهبری میرزا احمد کفایی، جمعیت کارمندان انجمن تبلیغات اسلامی، کانون نشر حقایق اسلامی به رهبری محمدتقی شریعتی، جمعیت مبارزین اسلام که شاخه‌ای از جمعیت فداییان اسلام بود و انجمن پیروان قرآن به رهبری علی اصغر عابدزاده در شهر مشهد می‌پردازد و نقش آن‌ها را بین سال‌های 1320 تا پیروزی انقلاب اسلامی واکاوی می‌کند.
● هویت تاریخی هر سرزمین با بازشناسی رویدادها و شناسایی رجال و شخصیت‌های مهم آن میسر می‌شود
در پایان دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران با عنوان «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی ایران (1357-۱۳۴۲)» دکتر فقیه‌حقانی، رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران به جمع‌بندی این نشست یک روزه پرداخت و گفت: «در دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران، 13 مقاله ارائه شد که هر کدام از زاویه‌های مختلف به واقعه انقلاب اسلامی پرداختند، ولی توقع ما در این حوزه بالاست و استقبال چشمگیر نبود. حتی به نظر ما این همایش می‌توانست در دو روز برگزار شود و در هر حال باید اهتمام بیشتری برای پیشرفت تاریخ شفاهی داشته باشیم.»
وی در پایان از برگزارکنندگان این همایش تشکر و قدردانی کرد. دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران به همت انجمن تاریخ شفاهی ایران و موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و با حضور جمعی از پژوهشگران عرصه تاریخ شفاهی برگزار شد.
آغاز دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران
دومین جلسه دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران
سومین جلسه دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران
دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران به پایان رسید
گزارش تصویری دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران
تعداد بازدید: 7434
http://oral-history.ir/?page=post&id=6137